Pierwiosnek bezłodygowy / Pierwiosnek zwyczajny (Primula vulgaris)

Pierwiosnek bezłodygowy, zwyczajny (Primula vulgaris syn. Primula acaulis) to znana i uwielbiana bylina wiosenna z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Występuje na obszarze Europy zachodniej i południowej, w północnej Afryce i Azji mniejszej. Spotyka się go na jasnych łąkach, w zaroślach i polanach leśnych. W Polsce jest chroniony (występuje tylko na Wyżynie Lubelskiej).

Roślina dorasta do 5-10 cm i ma kępkowy pokrój. Posiada charakterystyczne liście odziomkowe, które mają ok. 5, a po kwitnieniu 15 cm długości. Są żywo-zielone, eliptyczne lub podługowate, mają krótki oskrzydlony ogonek, ząbkowany brzeg i pomarszczoną, czasem lekko owłosioną blaszkę.

Pierwiosnek bezłodygowy kwitnie od końca marca do maja. Pęd kwiatostanowy często w ogóle się nie pojawia, albo jest bardzo krótki. Kwiaty są zebrane w tzw. odziomkowy baldaszek. Wyrastają na długich szypułkach (10 cm) i maja mocno wydłużone kielichy. Są pojedyncze, średniej wielkości (2-3 cm średnicy), pięciopłatkowe (płatki z wyraźnym wcięciem po środku na szczycie), jasnożółte z wyraźnie ciemniejszą gardzielą. Posiadają ładny, delikatny zapach i są odwiedzane przez pszczoły.

Owocami pierwiosnka są torebki, a nasiona są roznoszone przez mrówki, lecz na niewielkie odległości.

Wymagania i uprawa

Pierwiosnek bezłodygowy najlepiej czuje się na stanowiskach półcienistych i zacisznych. Gleba powinna być próchnicza, od średnio żyznej po żyzną, przepuszczalna, umiarkowanie wilgotna o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym.

W czasie przedłużających się susz powinniśmy go podlewać. Pierwiosnek nie wymaga nawożenia, ale warto to robić w przypadku roślin uprawianych w donicach. Stosujemy wtedy nawóz do roślin kwitnących co 2 tygodnie.

Roślina jest mrozoodporna, ale w zimniejszych regionach kraju zaleca się jej okrywanie na zimę np. gałązkami roślin.

W ogrodnictwie pierwiosnek bezłodygowy rozmnaża się głównie przez podział młodych rozetek wytwarzanych przez roślinę mateczną wczesną wiosną, choć można to robić przez wysiew nasion.

Zastosowanie

Pierwiosnek bezłodygowy to roślina idealna do ogrodów przydomowych, w których panuje półcień. Z racji tego, że jest jedną z najwcześniej kwitnących bylin warto ją sadzić w zestawieniu z krokusami wiosennymi i innymi niższymi, kwitnącymi wiosną roślinami cebulowymi. Dobrze też wygląda w sąsiedztwie niskich roślin zimozielonych takich jak barwinek czy bluszcz.

Pierwiosnki sadzi się również na skalniakach, wzdłuż ścieżek oraz do donic na balkony i tarasy.

Odmiany

• 'Alba' – kwiaty białe
• 'Alba Plena' – kwiaty pełne i białe
• 'Blue Zabra' (zdj. 3) – płatki w niebiesko białe prążki
• 'Dawn Ansel' – kwiaty z 10 płatkami, kremowe
• 'Lilacina' – kwiaty pełne, różowo-liliowe

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Laura_O, Gam-Ol_photo, ivabalk, AnnaIlarionova/Pixabay