Kocanka włoska (Helichrysum italicum)

Kocanka włoska (Helichrysum italicum) to niewielka krzewinka z rodziny astrowatych (Asteraceae). Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, ale jest też uprawiana w innych krajach świata jako roślina ozdobna, przyprawowa i lecznicza. W Polsce z reguły nie przeżywa zimy, w związku z czym uprawiana jest jako roślina jednoroczne lub doniczkowa na taras lub balkon.

Kocanki włoskie dorastają do ok. 40/50-60 cm wys. i mają pokrój krzewinek o sztywnych, wzniesionych, gęsto ulistnionych pędach, w całości pokrytych szarym, miękkim kutnerem. Liście są wąskie, długie, matowe, zimozielone, srebrzysto-zielone i lekko wygięte łukowato na zewnątrz. Na pędach układają się naprzeciwległymi parami.

Kocanki kwitną latem. Na szczytach pędów rozwijają się drobne, rurkowe, intensywnie żółte kwiaty, zebrane w koszyczkowe kwiatostany, osadzone na sztywnych, omszonych, długich ogonkach. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w koszyczkowe owocostany wypełnione, cienkimi nasionami zaopatrzonymi w aparat lotny.

Wymagania i uprawa

Kocanka włoska to typowa roślina śródziemnomorska, dlatego w uprawie oczekuje w pełni słonecznego, ciepłego stanowiska i przepuszczalnego, lekkiego, umiarkowanie wilgotnego podłoża, najlepiej o zasadowym odczynie pH. Znosi przejściową suszę i słabe podłoża, ale nie toleruje nadmiernej wilgotności, dlatego nie należy sadzić jej na glebach ciężkich i mokrych.

Kocanka włoska nie jest w pełni mrozoodporna, wiec jej całoroczna uprawa w gruncie jest ryzykowana. Wprawdzie na ciepłych, osłoniętych stanowiskach w cieplejszych rejonach kraju jest w stanie przetrwać łagodną zimę w gruncie, ale bezpieczniej jest posadzić ją w doniczce i na okres zimy umieścić w widnym, umiarkowanie ciepłym pomieszczeniu lub na parapecie w mieszkaniu.

Jeśli kocanka przetrwa do wiosny i wznowi wegetację, należy ją przyciąć, aby zachowała ładny, zwarty pokrój (obcięte fragmenty pędów można wykorzystać do rozmnażania).

Kocanki włoskie można rozmnażać z nasion, wysiewanych wiosną na rozsadnik, ale można też kupić gotowe sadzonki na targu lub w centrum ogrodniczym.

Zastosowanie

Kocanka włoska ma dość szerokie zastosowanie. W ogrodzie pięknie prezentuje się na rabatach bylinowych (np. z liliowcami, rudbekiami, krwawnikami), ale doskonale wygląda też w ogródkach żwirowych lub ziołowych w towarzystwie innych roślin śródziemnomorskich jak np. lawenda, szałwia czy rozmaryn. Sprawdza się też jako obwódka rabat.

Dobrym pomysłem jest też sadzenie rośliny wzdłuż ścieżek, gdyż trącana i poruszana, wydziela intensywny, ziołowy aromat. Kocankę włoską można też uprawiać w donicy na słonecznym parapecie w mieszkaniu lub na widnym balkonie.

Jej kwiaty nadają się także do cięcia i na suche bukiety.

Suszone pędy, liście i kwiaty można też wykorzystać do tworzenia aromatycznych mieszanek typu pot-pouri, a całe suche gałązki umieszczać w szafach, gdyż ich zapach odstrasza mole.

Roślina ma też właściwości lecznicze, a pozyskiwany z niej olejek eteryczny ma zastosowanie w farmakologii (min. w żelu na blizny) oraz kosmetyce (np. kremy, perfumy).

Wybrane odmiany

• 'Silvery White' – liście pokryte gęstym, białoszarym kutnerem
  
  

Ciekawostki

Kocanka włoska nazywana jest też curry, choć z oryginalną przyprawą indyjską nie ma nic wspólnego. Wprawdzie posiada podobny zapach do curry i czasem bywa używana w kuchni jako przyprawa, ale ze względu na żywiczny, intensywny, nieco gorzki smak, powinna być dodawana do potraw przed końcem gotowania i usuwana przed ich podaniem.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Hans Braxmeier/Pixabay