Kasztan czy kasztanowiec? Jak odróżnić owoce? Które można zjeść i co z nich ugotować?

Jesień to czas, kiedy pod stopami szeleszczą opadłe liście, a w parkach dzieci zbierają kasztany. Te małe, brązowe skarby jesieni stały się symbolem tej pory roku. Ale czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, czy te kasztany, które zbierasz, są jadalne? Czy różnią się od tych, które kupujesz w sklepie? Oto wszystko, co musisz wiedzieć o kasztanach.

Czym są kasztany?

Kasztany to owoce roślin z rodziny bukowatych. W Europie najbardziej popularny jest kasztan jadalny (Castanea sativa), który rośnie w wielu miejscach, takich jak lasy czy obszary górskie. W Polsce można go znaleźć głównie na Pomorzu Zachodnim i Dolnym Śląsku. Jego owoce były znane i cenione już w czasach rzymskich.

Czy polskie kasztany są jadalne?

Kiedy mówimy o kasztanach, które zbierane są w parkach, mamy na myśli owoce kasztanowca. Niestety, te kasztany nie są jadalne. Są to owoce drzewa z rodziny mydleńcowatych. Niektóre gatunki, w tym kasztanowiec pospolity, zawierają toksyczne saponiny, które mogą być szkodliwe dla zdrowia.

Z drugiej strony, kasztan jadalny, który jest często sprzedawany w sklepach, jest bezpieczny do spożycia. Można go jeść na surowo, piec, gotować czy prażyć. Po wysuszeniu jest często używany do przygotowywania różnych deserów, takich jak kompoty czy słodkie przysmaki.

Fot. KukiLadrondeGuevara / Adobe Stock

Owoce kasztanowca (z lewej) i kasztany jadalne (z prawej).

Czym się różni kasztan od kasztanowca?

1. Nazwa – Kasztanowiec to Aesculus, podczas gdy kasztan to Castanea.
2. Kwiat – Kwiaty kasztanowca są białe i mają formę wiechy, podczas gdy kwiaty kasztana są białawe, zebrane w wąskie kłosy.
3. Owoc – Owoce kasztanowca są kolczaste i zawierają brązowe nasiona, które nie są jadalne. Owoce kasztana są również kolczaste, ale w środku znajdują się jadalne orzechy.
4. Liść – Liście kasztanowca są dłoniaste i złożone, podczas gdy liście kasztana są pojedyncze, skórzaste i ząbkowane na brzegu.
5. Uprawa – Kasztanowce są często spotykane w parkach i są mrozoodporne. Kasztany są rzadziej spotykane w Polsce i preferują cieplejsze rejony.
   
   

Czy warto jeść kasztany?

Kasztany są nie tylko smaczne, ale także bogate w składniki odżywcze. Są źródłem białka, witamin i minerałów. Można je dodawać do różnych potraw, takich jak zupy, sałatki czy desery. Pieczone kasztany są popularnym przysmakiem w wielu krajach, zwłaszcza w okresie jesieni.

Jak przyrządzić kasztany jadalne? Co można z nich ugotować?

Oto kilka sposobów przygotowywania jadalnych kasztanów oraz propozycji potraw, które można z nich przygotować:

1. Pieczone kasztany
Umyj kasztany i dokładnie nacinij je na górze. Rozgrzej piekarnik do 200°C. Układaj kasztany na blasze wyłożonej papierem do pieczenia i piecz przez 20-30 minut. Po upieczeniu obierz je, gdy są jeszcze ciepłe, i podawaj jako chrupiącą przekąskę.

2. Gotowane kasztany
Kasztany dokładnie myjemy i nacinamy. Następnie wrzucamy je do garnka z osoloną wodą. Gotujemy przez około 20 minut, aż staną się miękkie. Po ugotowaniu obieramy je i podajemy na ciepło lub dodajemy do innych potraw.

3. Krem z kasztanów
Ugotowane i obrane kasztany blendujemy z odrobiną mleka, masła i cukru pudru do uzyskania gładkiej masy. Można dodać odrobinę wanilii dla wzbogacenia smaku. Idealny jako dodatek do ciast i deserów.

4. Zupa-krem z kasztanów
Ugotowane kasztany blendujemy z bulionem warzywnym, śmietanką, solą i pieprzem. Podgrzewamy na małym ogniu, a przed podaniem można dodać odrobinę muszkatołowca dla głębszego smaku.

5. Kasztanowy risotto
Przygotowuj risotto w tradycyjny sposób, dodając ugotowane i posiekane kasztany pod koniec gotowania. Ich delikatny smak doskonale komponuje się z kremową konsystencją risotto.

6. Kasztanowe gnocchi
Do tradycyjnego ciasta na gnocchi dodaj zblendowane kasztany. Uformuj kluseczki i gotuj w osolonej wodzie. Podawaj z masłem i szałwią dla wyjątkowego smaku.

7. Kasztanowy hummus
Ugotowane kasztany blenduj z tahini, oliwą z oliwek, czosnkiem, sokiem z cytryny, solą i pieprzem. Ta oryginalna wersja hummusu będzie doskonałym dodatkiem do pieczywa czy warzyw.

8. Kasztanowe lody
Zblendowane kasztany mieszaj z mlekiem, śmietanką, cukrem i wanilią. Zamroź w maszynie do lodów i podawaj z polewą karmelową lub czekoladową.

9. Ciasto kasztanowe z czekoladą
W misce top czekoladę z masłem, dodaj zblendowane kasztany, cukier, jajka i proszek do pieczenia. Wymieszaj i wlej do formy. Piecz w piekarniku przez 40 minut w 180°C. Po upieczeniu ciasto można polać roztopioną czekoladą.

10. Sałatka z kasztanami i gruszkami
Na liściach sałaty ułóż plasterki gruszki, ugotowane kasztany, orzechy włoskie i kawałki sera gorgonzola. Całość polew dressingiem przygotowanym z oliwy z oliwek, octu balsamicznego, miodu, soli i pieprzu. Ta sałatka to połączenie słodkich i słonych smaków, idealne na jesienny obiad.

To tylko kilka propozycji, ale możliwości są naprawdę ogromne. Kasztany można dodawać do wielu potraw, zarówno słodkich, jak i wytrawnych, nadając im unikalny smak i konsystencję. 

Fot. nito / Adobe Stock

Pieczone kasztany cieszą się dużą popularnością przede wszystkim ze względu na swój wyjątkowy, orzechowy smak oraz miękką, kremową konsystencję. Są one tradycyjnym przysmakiem wielu krajów, zwłaszcza w okresie jesieni, kiedy to stanowią ciepłą i sycącą przekąskę. Dodatkowo, pieczenie kasztanów jest często kojarzone z rodzinnych spotkaniami i wspomnieniami, co dodaje im wartości emocjonalnej. W Paryżu, na placu Pigalle, można często spotkać sprzedawców oferujących świeżo pieczone kasztany, co przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów, pragnących skosztować tego tradycyjnego przysmaku w sercu miasta.

Co można zrobić z polskich kasztanów?

Chociaż polskie kasztany nie są jadalne, mają wiele innych zastosowań. Są używane w przemyśle farmaceutycznym do produkcji maści na stany zapalne żył. Ponadto, są często używane w sztuce i rzemiośle do tworzenia różnych przedmiotów, takich jak ludziki czy biżuteria. ▶ Dowiedz się więcej

Tekst: ZO, zdjęcie tytułowe: Christian, Полина Власова / Adobe Stock