Jakie sekrety kryją rośliny na starych cmentarzach? Poznaj historię i symbolikę roślin
Kwiaty na cmentarzach to nie tylko wyraz pamięci o zmarłych, ale też symbole o głębokim znaczeniu. Różne rośliny mają różne konotacje, niektóre z nich są uniwersalne, inne zależą od kultury czy regionu. Czy wiesz, co symbolizuje róża, a co wrzos? Czy choinka na grobie ma jakieś specjalne znaczenie? Dowiedz się, jakie rośliny wybrać na cmentarz, aby oddać hołd bliskim, zgodnie z tradycją i symboliką.
Rośliny na cmentarzach to nie tylko dekoracja, ale także nośniki głębokiej symboliki i tradycji. Od wieków ludzie sadzili określone gatunki kwiatów na grobach, przekazując przez nie wiadomości o zmarłych, ich życiu i uczuciach. Czy wiesz, co symbolizuje róża sadzona na grobie? A może zastanawiałeś się, dlaczego na niektórych mogiłach rosną jeżyny? Odkryj fascynujący świat roślin cmentarnych i dowiedz się, jakie historie i tajemnice kryją za sobą.
Kwiaty z tajemnicą: Co kryją rośliny na starych cmentarzach?
Od wielu lat w Katedrze Botaniki na Wydziale Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii UPP prowadzone są badania starych, zapomnianych cmentarzy na obszarze Wielkopolski. Podobne prace, choć nie na taką skalę, prowadzone są w całej Polsce.
Od wielu lat w Katedrze Botaniki na Wydziale Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii UPP prowadzone są badania tego typu obiektów. Choć badania w ostatnich latach prowadzone są w całej Polsce, najlepiej przebadanym obszarem jest Wielkopolska.
Fot. Alexas_Fotos/Pixabay |
Symbolika roślin na cmentarzach: Wierzenia i tradycje
Wiele roślin sadzonych na cmentarzach Wielkopolski miało znaczenie symboliczne lub było otoczonych czcią.
- Sadzone prawie na każdym cmentarzu barwinek pospolity i bluszcz pospolity symbolizowały nieśmiertelność i raj, a także przyjaźń i wierność.
- Lilak pospolity miał chronić przed przenikaniem złych duchów.
- Kolczaste drzewa i krzewy (jak robinia akacjowa czy karagana syberyjska) stanowiły według dawnych przesądów zaporę przed duchami.
- Niektórymi ciernistymi roślinami, na przykład jeżynami, śliwą tarniną czy głogami otaczano jedynie groby samobójców.
Na badanych cmentarzach znaleziono aż 36 gatunków jeżyn (dla porównania w całej Polsce stwierdzono ich 90 gatunków). Jeżyny pozyskiwano z pobliskich lasów i sadzono na wybranych grobach.
Róża na grobach: Między miłością a przemijaniem
Podobnie gatunki z rodzaju róża były sadzone stosunkowo często (35 gatunków) – symbolika róż jest wieloraka i wiąże się z przemijaniem, miłością i śmiercią.
Róża jako krzew kolczasty ma również znaczenie podobne, jak inne cierniste rośliny: odstrasza zmarłych od świata żywych. Same kolory róż mają duże znaczenie: białe kwiaty róży mają znaczenie jako zwiastun śmierci i jednocześnie znak dziewiczej czystości (Św. Marii), natomiast czerwone oznaczają krew Chrystusa.
Botanicy zauważają, że na starych cmentarzach najczęściej występuje róża francuska, róża girlandowa, róża frankfurcka i róża damasceńska. Dr Aneta Czarna i dr hab. Wojciech Antkowiak z Katedry Botaniki UPP we współpracy z Profesorem Jerzym Zielińskim z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku utworzyli kolekcję ich najciekawszych gatunków w ogrodzie Katedry Botaniki przy budynkach Collegium Cieszkowskich. Kolekcja liczy 83 okazy, a taksonów jest 25.
Fitoindykatory, czyli o czym mówią nam rośliny
Botanicy potrafią też odczytywać wskazówki, związane z pewnymi gatunkami roślin – tzw. fitoindykatorami. To dzięki roślinom wiadomo, gdzie znajdowały się dawne groby. Inwentaryzacja botaniczna pozwala zidentyfikować miejsca pochówku tam, gdzie brakuje już tzw. substancji nagrobnej.
Fot. Anna Pismenskova/Pixabay |
Tekst: Karolina Duszczyk / PAP - Nauka w Polsce, zdjęcie tytułowe: drippycat / Pixabay
-
Jakie znaczenie mają rośliny na cmentarzach?
Rośliny na cmentarzach symbolizują nieśmiertelność, raj, przyjaźń, wierność, ochronę przed złymi duchami, a także przemijanie, miłość i śmierć. -
Jakie gatunki róż są najczęściej sadzone na starych cmentarzach?
Na starych cmentarzach najczęściej występują róża francuska, róża girlandowa, róża frankfurcka i róża damasceńska. -
Co to są fitoindykatory i jak są wykorzystywane?
Fitoindykatory to rośliny, które mogą wskazywać na miejsca dawnych grobów. Botanicy korzystają z nich, by identyfikować miejsca pochówku tam, gdzie nie ma już śladów nagrobków. -
Czym zajmuje się Stowarzyszenie Rewitalizacji Zabytkowych Cmentarzy "Koimeterion"?
Stowarzyszenie zajmuje się odnawianiem starych, nieczynnych cmentarzy w Wielkopolsce, korzystając przy tym z wiedzy konserwatorskiej i botanicznej.
Komentarze