Pielęgnacja drzew, krzewów i żywopłotów. W jaki sposób, kiedy i czym przycinać?

 A r t y k u ł   p a r t n e r a

Mniej więcej dwa lata temu portal Homebook.pl opublikował wyniki raportu, który powstał na podstawie pytań zadawanych Polakom w kwestii posiadanego lub wymarzonego ogrodu. Jego wyniki dużo powiedziały o popularności rozwiązań w zielonych zaciszach naszych rodaków. Wart podkreślenia jest fakt, że tylko 3 procent ankietowanych zadeklarowało brak w swoim ogrodzie drzew i krzewów. Jednocześnie aż 89 procent wskazało, że posiada trawnik, 85 procent – krzewy ozdobne (w tym żywopłoty), 69 procent – drzewa ozdobne, a 51 procent – drzewa sadownicze. Ponadto z danych zawartych w raporcie wynikało, że prócz ogrodzeń metalowych, drewnianych czy wykonanych z siatki, dużą popularnością cieszą się również te naturalne, zielone – prawie jedna trzecia ankietowanych odpowiedziała, że podobną funkcję spełnia u nich właśnie żywopłot.

Zarówno o żywopłot, jak i drzewa i krzewy należy odpowiednio dbać. Przewaga „martwych” ogrodzeń czy ogrodowych ozdób jest taka, że wymagają względnie mniej pracy. Duży minus – choć mogą wyglądać bardzo estetycznie, to nic nie zastąpi wrażenia, jakie niosą ze sobą elementy naturalne, zielone, żyjące i rozwijające się, zmieniające barwę w zależności od pory roku (albo wręcz odwrotnie – zachowujące ją, kiedy wszystko inne się zmienia). Natomiast nakład pracy, jakiego drzewa, krzewy i żywopłoty wymagają, jesteśmy w stanie inteligentnie ograniczyć za pomocą podręcznych i przydatnych narzędzi ogrodowych, które można kupić za bardzo niewielkie pieniądze.

Które rośliny do żywopłotu? Gdzie i kiedy go sadzić?

Powodem, dla którego żywopłoty cieszą się dużą popularnością nie tylko w polskich ogrodach, jest przede wszystkim ich wartość estetyczna. Jednak często zapomina się, że pełnią one również dość praktyczne funkcje. Powyżej wspomnieliśmy o roli ogrodzenia, ale przecież ma on również właściwości ochronne, zarówno przed wiatrami, jak i zanieczyszczeniami. Jeśli zdamy sobie sprawę z tej ostatniej zalety, bez trudu pojmiemy, dlaczego często można spotkać je posadzone wzdłuż sztucznego ogrodzenia, oddzielającego posesję od drogi czy chodnika.

Nie wszystkie rośliny nadają się do żywopłotu, niektóre wymagają też więcej pracy i pielęgnacji, niż pozostałe. Najpopularniejszymi składowymi polskich zielonych ogrodzeń są zdecydowanie tuje, często wybierane są też rośliny liściaste, takie jak buk pospolity czy pęcherznica kalinolistna. Tuje mogą osiągać od kilku do kilkunastu metrów wysokości, więc zamiast ogrodzeniem, w niektórych przypadkach należałoby je raczej nazwać ścianą czy murem. W każdym razie posadzone zwarcie, w niewielkich od siebie odległościach, potrafią skutecznie oddzielić domowe zacisze od świata zewnętrznego i zapewnić odpowiedni poziom intymności, chroniąc przed wzrokiem ciekawskich. Nie wymagają one jakiejś szczególnej pielęgnacji – trzeba je oczywiście przycinać i podlewać, jednak są one względnie samodzielne. Posiadają niestety płytki system korzeniowy, co w przypadku osiągnięcia większych wysokości może narazić ich na wywroty pod wpływem szczególnie silnego wiatru.

Popularną rośliną na żywopłot jest również cis. Krzysztof Lewandowski w swoim „Poradniku działkowca” (wydanie z 2013 roku) pisze o nim w następujący sposób:

– Modne i praktyczne są żywopłoty cisowe. Cis to roślina rosnąca wolno, stosując odpowiednie nawożenie możemy mieć co roku przyrosty ponad 20 centymetrowe. Roślina w miarę odporna, nie stwarzająca problemów w prowadzeniu. Cis Taxus baccata – cis pospolity ma największe przyrosty i doskonale nadaje się na żywopłoty. Z cisowego soku wyrabiane jest lekarstwo na raka przez niemieckie i szwajcarski firmy farmaceutyczne. (…) Jest to roślina, która przysparza ogrodom niezapomnianych uroków. Sadzonki do założenia żywopłotu kupujmy w miarę równe około metra wysokie, posadzone w pojemnikach mają system korzeniowy prawidłowo rozwinięty i łatwo się przyjmują. Rośliny sadzić na żywopłoty można co 1-2 metry.

Kiedy natomiast jest najlepszy okres do sadzenia żywopłotu? Edyta Hanszke z portalu regiodom.pl zdecydowanie wskazuje w swoim artykule „Żywopłot – z jakich roślin można go zrobić?” na drugą połowę roku:

– Najlepszy okres zdaniem specjalistów to jesień, bo wówczas ma on przez zimę czas na ukorzenienie się, a wiosną zaczyna przyrastać. Ważne jest także to, czy kupujemy sadzonki z pojemników, czy z gleby. Te pierwsze możemy wysadzać niemal od wiosny od jesienie, z wyjątkiem upalnych letnich dni.

Podcinanie drzew i krzewów ogrodowych: kiedy i w jakim celu?

Pytanie kolejne: dlaczego cięcie drzew i krzewów ogrodowych jest ważne? Odpowiedź z pozoru wydaje się oczywista: aby nadawać im odpowiednią formę. Jednak jest to tylko jeden z powodów, dla których przycinanie roślin jest niezwykle istotne. Pozostałe wymienia Jan Maruniewicz w swoim ilustrowanym poradniku pielęgnacji roślin „Cięcie roślin ogrodowych” ze zdjęciami Tomasza Ciesielskiego (Warszawa 2011). Należą do nich między innymi: zwiększanie ilości światła, które dociera do wnętrza korony; zmniejszenie zagrożenia uszkodzenia roślin z powodu zalegającego śniegu; dowolne formowanie drzew owocowych i ozdobnych oraz krzewów; zmniejszenie wielkości rośliny, gdy za bardzo się rozrosła; ochrona rośliny przez usuwanie chorych pędów; zapewnienie regularnego kwitnienia i obfitego owocowania; odmładzanie rośliny; w końcu poprawienie estetyki rośliny, a przez to całego ogrodu.

Kiedy natomiast należy wykonywać cięcia? Na to pytanie odpowiedź daje Wiesław Szydło w jednym numerów czasopisma „Ogród”. W rubryce „Pomagamy, doradzamy, przypominamy” (numer 03/2011), redagowanej z pomocą Związku Szkółkarzy Polskich, możemy znaleźć następujące rady:

– Większość roślin należy przycinać wczesną wiosną i latem (od początku marca do połowy sierpnia). Cięcia jesienne niekiedy źle wpływają na ich przezimowanie, ponieważ pędy mogą wtedy łatwiej przemarzać. (…) Warto pamiętać, że większość roślin bardzo dobrze znosi cięcie pędów młodych – jednorocznych i dwuletnich – natomiast źle się regeneruje po cięciu pędów starych, kilkuletnich. Wyjątkiem jest cis, który bardzo dobrze znosi cięcie nawet na bardzo starym drewnie. Cięć w okresie letnim nie powinniśmy wykonywać w gorące i słoneczne dni , gdyż nagle odkryte liście z niższych partii roślin mogą ulec silnemu poparzeniu słonecznemu.

W dalszej części artykułu czytamy i konieczności regularnego dbania o kształt sadzonek:

– Wczesną wiosną tniemy przede wszystkim krzewy sadzone z tzw. gołym korzeniem – dotyczy to głównie gatunków liściastych gubiących liście na zimę. Wpływa to bardzo dobrze na przyjmowanie się i dalszy wzrost roślin. (…) Pamiętajmy też, że systematycznego cięcia (strzyżenia) wymagają wszelkie figury ogrodowe oraz żywopłoty. Skraca się zawsze pędy najmłodsze. W zależności od siły wzrostu gatunku cięcie takie wykonuje się 1-3 razy w roku.

Siekiera, sekator czy elektryczne nożyce?

Do podcinania drzew i krzewów można wykorzystać szereg dobrze znanych wszystkim ogrodnikom narzędzi – od tych najprostszych, takich jak siekiera czy sekator, do tych bardziej technologicznie zaawansowanych, z nożycami elektrycznymi czy piłami włącznie. Choć wydawać by się mogło, że siekiera to raczej przedmiot, który już dawno temu odszedł do historii, to jednak niewielka, poręczna (i podręczna) siekierka, oczywiście dobrze naostrzona, może znaleźć zastosowanie przy podcinaniu drzew i drzewem ogrodowych, na przykład w tych miejscach, gdzie sekator nie da sobie rady. Zwłaszcza że cena takiego sprzętu (https://www.jula.pl/catalog/ogrod/drewno-i-scinka/scinka/siekiery-do-galezi/siekiera-do-rabania-drewna-380077/) jest nieporównywalnie mniejsza od potencjalnych korzyści związanych z jego posiadaniem.

Nie da się jednak ukryć, że coraz częściej wybiera się narzędzia, które pracują samodzielnie, z wykorzystaniem energii elektrycznej. Należą do nich przede wszystkim nożyce elektryczne – niewiele droższe od wspomnianej siekierki (https://www.jula.pl/catalog/ogrod/maszyny-ogrodowe/maszyny-do-przycinania/elektryczne-nozyce-do-zywoplotu/), natomiast idealnie nadają się do podcinania i kształtowania żywopłotów. Warto przede wszystkim zauważyć, że urządzenia te są zarówno efektywne, jak i bezpiecznie w użyciu – są bowiem z reguły wyposażone między innymi w dźwignie bezpieczeństwa. W zależności od mocy i pozostałej specyfikacji (między innymi długości prowadnicy), elektryczne nożyce do żywopłotu służą do cięcia gałęzi o różnej średnicy (od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu milimetrów). Niektóre rodzaje nożyc posiadają też rączkę tylną obracaną, manewrowanie którą znacznie ułatwia strzyżenie żywopłotu, w tym przede wszystkim jego boków.

Kształt wymaga cierpliwości

Na zakończenie zacytujmy jeszcze kilka zdań z artykułu Anny Skórkowskiej „Cięcie roślin: podstawowe zasady przycinania roślin w ogrodzie” dla portalu „Wymarzony Ogród”, w którym autorka zwraca uwagę, jak powinno się podchodzić do nadawania odpowiednich kształtów roślinom ogrodowym.

– Cięcie formujące pozwoli na tworzenie ciekawych kształtów roślin. Drzewa i krzewy można kształtować w kule, sześciany, stożki, elementy spiralne, a nawet postacie zwierząt i ludzi. Takie cięcie roślin wymaga cierpliwości, bo zanim powstanie roślinna rzeźba przez wiele sezonów wegetacyjnych trzeba skracać młode pędy. Tworząc wymyślny kształt, warto się posługiwać szablonami z listewek, prętów bambusowych lub grubego drutu. Nakłada się je na roślinę i odcina wszystkie pędy wystające poza obrys bryły. Rośliny formowane są mniej odporne na mróz i suszę. Dlatego najlepiej je sadzić w miejscach osłoniętych przed wiatrem, a jeśli stanowisko jest słoneczne – w zimie cieniować, czyli osłaniać przed słońcem.

Jeśli wiemy już wszystko o przycinaniu drzew i krzewów, a także posiadamy odpowiednie narzędzia, możemy ze spokojem zająć się pielęgnacją naszego ogrodowego zacisza.

A r t y k u ł   p a r t n e r a