Skąd bierze się antraknoza?
Wywołują ją zwykle grzyby z rodzaju Colletotrichum, a infekcja prowadząca do rozwoju objawów chorobowych może dotykać szeregu roślin uprawianych w ogrodach. Rozwojowi grzyba sprzyja szczególnie ciepła, wilgotna i deszczowa pogoda (przy temperaturze w granicach 18-25°C), dlatego najbardziej intensywnie rozwija się wiosną i latem.
Grzyby zazwyczaj przenikają na rośliny i do ich tkanek przez różnego rodzaju rany, otwory i mikrouszkodzenia. Zarodniki rozprzestrzeniają się przy pomocy wiatru, kropel deszczu lub podczas nawadniania roślin. Źródłem zakażenia mogą być resztki porażonych roślin, pozostawione na zimę pod roślinami i zimujące na nich (lub w glebie) przetrwalniki grzybów.
🟢 Największe targi ogrodnicze w Polsce: Nowości roślinne, konkursy, kiermasze, wykłady i inspiracje. Zieleń to Życie 2025 już we wrześniu!
Typowe objawy antraknozy
W zależności od gatunku rośliny, choroba może objawiać w różny sposób, ale zazwyczaj atakowane są nadziemne części roślin – liście, pędy, pąki kwiatowe, kwiaty i owoce. W wyniku infekcji, na liściach i ogonkach liściowych pojawiają się najpierw drobne żółto-brązowe, a później rozszerzające się brązowe lub brunatne plamy, które z czasem obejmują coraz większą powierzchnię liści i prowadzą do ich deformacji, zasychania i przedwczesnego opadania. W wielu przypadkach lekko zagłębione plamy mają koncentryczny, pierścieniowy układ, z widocznymi, brązowymi (lub bordowymi) obwódkami na krawędziach pierścieni czy samych plam.
Antraknoza przenosi się też na owoce, gdzie powstają wklęsłe, ciemnobrązowe plamy, co prowadzi do zamierania owoców, obniżenia ich jakości i samych plonów.
Na pędach roślin (zaatakowanych poprzez korę), np. krzewów mogą powstawać ciemne, przebarwienia, pęknięcia i zgorzele oraz uszkodzone zostają tkanki drewna. W wyniku tego zaburzone jest przewodzenie wody i składników odżywczych i następuje zamieranie całych roślin.
Jak widać, antraknoza jest chorobą bardzo groźną, bo dotykającą niemal wszystkie nadziemne części roślin. Bardzo ważna jest więc profilaktyka oraz wczesne rozpoznanie choroby, by jak najszybciej zareagować i wykonać odpowiednie zabiegi ochronne, czyli minimalizować straty.
Jakie rośliny w ogrodzie może atakować antraknoza?
Ofiarami antraknozy mogą paść popularne drzewa, krzewy ogrodowe czy parkowe oraz byliny kwitnące, między innymi takie jak: łubin, magnolie (okrągłe brązowe plamy na liściach i zahamowanie rozwoju pąków kwiatowych), rododendrony (brązowe plamy na liściach z widocznymi pierścieniami), róże, derenie, brzozy, klony, dęby, jawory, lipy, platany, tulipanowce, wiązy, orzechy (np. orzech włoski).
Oprócz tego często może infekować też popularne warzywa – dynię, fasolę, ogórki, pomidory, paprykę, marchew, a także krzewy, pnącza i krzewinki owocowe, np. borówkę (brunatno-bordowe plamy na liściach), maliny, jeżyny, truskawkę i winorośl.
Objawy na liściach roślin są zwykle różnej wielkości, okrągławe, wodniste plamy (w zależności od rośliny brązowe, czarne, czerwonawe lub żółte) często z czerwonobrązową obwódką. Plamy te mogą powiększać się i prowadzić do zamierania liści. Z kolei na pędach (łodygach) roślin powstają zapadnięte, ciemno-brunatne plamy, co w skrajnych przypadkach kończy się zamieraniem zakażonych organów lub ich fragmentów.
Antraknoza jest szczególnie groźna w większych gospodarstwach, zajmujących się produkcją owoców i warzyw, np. winorośli, warzyw i drzew lub krzewów owocowych, bo jej szybkie tempo rozwoju i rozprzestrzeniania może prowadzić do zakażeń całych upraw (epidemii).
Jak zapobiegać rozwojowi antraknozy?
Antraknoza i jej rozwój są ściśle związane z konkretnymi, sprzyjającymi warunkami pogodowymi (ciepła wiosna, długotrwałe opady deszczu, wysoka wilgotność powietrza) i na to należy zwrócić uwagę. Ponadto, choroba może częściej atakować w przypadku nieodpowiednich warunków uprawy czy pielęgnacji roślin.
Aby zminimalizować do minimum ryzyko pojawienia się antraknozy, warto: unikać nadmiernego zagęszczenia roślin (zachowywać odstępy między nimi) oraz ograniczyć polewanie liści w czasie podlewania, a także dokładnie usuwać porażone (także opadłe jesienią) resztki roślin lub całe chore rośliny.
Nie mniej istotne jest to, aby wybierać do ogrodu nasiona, rośliny i odmiany odporne na antraknozę. Warto też profilaktycznie opryskiwać rośliny (np. drzewa i krzewy) wczesną wiosną lub nawet ciepłą jesienią preparatami miedziowymi, np. Miedzian, które wzmacniają tkanki roślin i chronią przed infekcjami.
Jakie opryski na antraknozę?
Po zauważeniu pierwszych objawów antraknozy na roślinach należy zareagować i usuwać pierwsze porażone fragmenty roślin oraz wykonać i opryski preparatami specjalistycznymi, zwalczającymi tę chorobę. W tym celu można zastosować oprysk roztworami specjalistycznych, uniwersalnych fungicydów, takich jak, np. Scorpion, Switch, Signum, Amistarlub popularny środek mikrobiologiczny Polyversum.
Najlepiej powtórzyć opryski 2-3 krotnie co około 10 dni, szczególnie w/po okresie dłuższych opadów, wysokiej temperatury i wilgotności powietrza. Przed zakupem środków ochrony roślin warto zapytać w sklepie ogrodniczym, jaki z nich będzie najlepszy do konkretnej rośliny, którą chcemy opryskiwać. Należy też bezwzględnie stosować się do zaleceń na etykietach preparatów i zachowywać zalecane okresy karencji (w szczególności w przypadku roślin warzywnych i owocowych).
Zdjęcie tytułowe: anant_kaset / Adobe Stock
Ochrona przed mrozem 
Choroby i szkodniki 
Nawozy 
Ziemia / podłoża 
Chwasty 
Środki ochrony roślin 
Ogród bez chemii 
Gryzonie 
Insekty domowe 
