Dziki w ogrodzie | Dlaczego nas odwiedzają? Jak je odstraszyc? Jak zapobiegać szkodom i niebezpieczeństwom?

Przyczyny pojawiania się dzików w ogrodach

W ostatnich latach słyszy się o większej ilości dzikiej zwierzyny, pojawiającej się w bliskości ludzkich domostw. Wpływ na to ma niewątpliwie rozwój budownictwa mieszkaniowego, autostrad, wielkopowierzchniowych centrów handlowych, ingerujących w tereny leśne lub nieużytki wokół miast.

Tam, gdzie do niedawna były lasy czy pola będące miejscem życia zwierząt dziś stoją i dalej powstają domy, czy osiedla, więc zwierzęta czują są zdezorientowane, bo wciąż czują się jakby były „u siebie”. Najczęściej na terenach zamieszkanych lub użytkowanych przez ludzi spotkać można dziki, ale także sarny, łosie, bobry, kuny, lisy, borsuki, jeże i zające. Tereny zieleni, w tym także często ogrody tworzą na obszarze miast sieć korytarzy umożliwiających migrację zwierzyny. Wszystko to prowadzi często do nieuniknionych konfliktów pomiędzy potrzebami ludzi i zwierząt.

Fot. Kay / AdobeStock

Dorosłe dziki charakteryzują się ciemno-brązowym umaszczeniem, mogą osiągać do 2 metrów długości i około metra wysokości, przy czym samce są zazwyczaj cięższe od samic. Młode dziki, znane jako warchlaki, mają charakterystyczne podłużne brązowe paski na swojej sierści, co odróżnia je od dorosłych osobników.

Dziki i inne zwierzęta odcięte od swego naturalnego środowiska, walczą o przetrwanie i przenoszą się w miejsca, gdzie łatwo o pożywienie. Ogrody przydomowe, czy też działkowe przyciągają je często przez naszą niefrasobliwości, ponieważ pozostawiamy wiele odpadów organicznych, które dla tych zwierząt są źródłem pożywienia lub wręcz dokarmiamy je w bliskości domów i ogrodów…

Nadmiernie rozwijająca się populacja dzików wynika więc z łatwego dostępu do pokarmu (dokarmianie, niezabezpieczanie kontenerów na śmieci, brak ogrodzenia ogrodów/działek), ale też z braku zagrożeń środowiskowych. Dodatkowo, dziki szybko przyzwyczajają się do miejskich warunków bytowania, a następnie przekazują potomstwu te wyuczone zwyczaje. Zwierzęta te zmieniły więc upodobania pokarmowe oraz zwyczaje bytowe.

Co warto wiedzieć o dzikach?

Dorosłe osobniki dzików mogą osiągać do 2 metrów długości i około metra wysokości, a samce są dużo cięższe od samic i masa ich ciała dochodzi do 200kg. Młode dziki mają nieco inną „ochronną” maść niż ciemno-brązowe zwierzęta dorosłe, czyli charakterystyczne podłużne brązowe paski. Zazwyczaj żyją w stadach, którym przewodzi stara samica (locha), a samce (odyńce), żyją osobno, ale w okresie dołączają do stada.

Gody (ruja) dzików przypadają na okres od listopada do lutego, a ciąża trwa 18 tygodni. Młode dziki (ok. 8-10 w miocie) rodzą się wiosną - od końca marca do maja. Trzeba pamiętać, że po narodzeniu młodych lochy są bardzo nerwowe i agresywne, a tym samym nieprzewidywalne, a dodatkowo wspierane zazwyczaj przez inne lochy oraz odyńce, które są w tym okresie tolerowane w stadzie.

Dziki są „wszystkożerne”, ale w ogrodach poszukują głównie owoców, pędów krzewów, czy podziemnych, smakowitych i bogatych w substancje odżywcze części roślin (np. bulw, cebulek kwiatów, ziemniaków), larw owadów, a także żołędzi, czy pozostawionych w niezabezpieczony sposób resztek organicznych (obierek lub innych pozostałości owoców, czy warzyw itp.). Żerują głównie nocą, przemieszczają się w stadzie i nierzadko potrafią zniszczyć („zryć”) duże powierzchnie ogrodu, w tym trawniki i rabaty.

Fot. susisonne66 / AdobeStock

Dziki często ryją w ziemi, niszcząc trawniki i rabaty kwiatowe, w poszukiwaniu pożywienia, takiego jak korzenie, bulwy czy larwy owadów.

Jak unikać odwiedzin dzików w ogrodach?

Najprostszym sposobem zmniejszenia ryzyka pojawienia się dzików ogrodzie lub w pobliżu domu jest utrzymywanie czystości i porządku. Nie należy wyrzucać resztek żywności czy odpadów organicznych w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Kosze na śmieci w ogrodach i w okolicy gospodarstw domowych powinny być zamykane, aby dziki nie mogły się do nich dostać i nie wyczuły zapachu pożywienia.

Jeśli ogród znajduje się w sąsiedztwie terenów leśnych lub dziki często pojawiają się w okolicy, warto także zadbać o wzmocnione (szczególnie w dolnej części) ogrodzenie, ponieważ potrafią z łatwością odginać siatki ogrodzeniowe. Można także stosować dostępne w sprzedaży różnego rodzaju preparaty zapachowe (tzw. repelenty) odstraszające czy zniechęcające zwierzęta do odwiedzania danego terenu, które rozwiesza się np. na ogrodzeniu. Dostępne są także urządzenia ultradźwiękowe czy hukowe, działające w podobny sposób.

Fot. Michal / AdobeStock

Mocne ogrodzenie wzmocnione dodatkowo podmurówką stanowi skuteczną barierę zapobiegającą wchodzeniu dzików do ogrodu i jest jednym z najbardziej efektywnych sposobów na ochronę przed tymi zwierzętami.

W przypadku niechcianych, częstych odwiedzin i szkód wyrządzanych przez dziki, najlepiej kontaktować się pracownikami terenowymi Lasów Miejskich lub ze Strażą Miejską, w ramach której działają tzw. Ekopatrole albo poszukać informacji na stronach internetowych tych instytucji.

Jak zachować się, gdy spotkamy dzika?

Jeśli zdarzy się, że dziki pojawią się w naszej obecności lub co gorsza staniemy z nimi „oko w oko”, należy zachowywać się w określony sposób, aby unikać konfliktowych sytuacji.

Choć zwykle dziki są bardzo płochliwe, warto pamiętać o kilku zasadach:

• po zauważeniu dzika (gdy on nas nie zauważył) należy oddalić się nie wykonując gwałtownych ruchów,
• w przypadku bezpośredniego spotkania z dzikiem nie należy uciekać (tylko spokojnie odejść), ponieważ może to sprowokować zwierzę do ataku,
• nie wolno głaskać, karmić, podchodzić do dzika, nawet jeśli sprawia wrażenie zwierzęcia oswojonego, bo w dalszym ciągu może być niebezpieczny,
• przebywając z psem w miejscach, gdzie może dojść do spotkania z dzikiem należy bezwzględnie trzymać swoje zwierzę na smyczy – obecność psa i sprowokowanie dzika może zakończyć się jego atakiem,
• zachować szczególną ostrożność w miejscach częstego pojawiania się dzików – łatwo poznać je po zrytym terenie.
  
  

W obliczu rosnącej interakcji między dziką przyrodą a życiem miejskim, szczególnie z dzikami wędrującymi do naszych ogrodów, istotne jest, abyśmy jako mieszkańcy miast i właściciele ogrodów podjęli odpowiedzialne i świadome działania. Zrozumienie przyczyn, dla których dziki i inne leśne zwierzęta wkraczają do naszych przestrzeni, jest kluczowe w zapobieganiu konfliktom i szkodom.

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: wojciech nowak, jgn71 / AdobeStock