Projektowanie ogrodu | Poradnik od A do Z

Aranżacja otoczenia domu jest równie ważna jak urządzenie jego wnętrza. Piękny ogród to nie tylko doskonałe miejsce wypoczynku, ale także inwestycja w nieruchomość, która może podnieść jej wartość nawet o 20%.

Projektowanie ogrodu - plan to podstawa

Chcesz mieć piękny ogród – zaplanuj go, zanim przystąpisz do zagospodarowywania terenu. Działanie zgodne z planem pozwala uniknąć błędów – nie ma mowy o chaotycznych nasadzeniach przypadkowych roślin, które nie dość, że źle się komponują, to jeszcze nie chcą rosnąć na działce. Ponadto, projektowanie ogrodu umożliwia zoptymalizowanie działań – w miejscu, gdzie będą wykonywane wykopy, zawczasu można np. zdjąć żyzną warstwę ziemi, by wykorzystać ją potem do sadzenia krzewów.

Fot. Chlorophylle / Adobe Stock 

Architekt krajobrazu - niech pozna twoje oczekiwania

Wielu inwestorów korzysta z usług architekta krajobrazu, który pomaga nadać ich wizjom realny kształt. Wybierając projektanta, przejrzyjmy w Internecie jego portfolio i oceńmy, czy styl prac nam odpowiada.

Przed rozpoczęciem współpracy, należy przygotować mapę geodezyjną działki (najlepiej w wersji cyfrowej), która będzie bazą do sporządzenia projektu, oraz projekt domu i uzbrojenia terenu. Sprecyzujmy nasze oczekiwania co do funkcji ogrodu i jego aranżacji, wykonajmy listę ulubionych roślin.

Za pełną dokumentację (projekt koncepcyjny, wykonawczy, wizualizacje, kosztorys, program pielęgnacji) zapłacimy 2000–6000 zł – zależnie od wielkości ogrodu i skomplikowania projektu. Przy odrobinie wyobraźni i wiedzy na temat roślin, samemu można wykreować piękną i funkcjonalną przestrzeń.

Na większych działkach zieleń najlepiej sadzić w dużych, luźnych grupach. W małych ogródkach przydomowych liczy się natomiast dbałość o szczegóły. Jednak w każdym przypadku – rośliny powinny być tak dobrane, by zdobiły posesję przez cały rok, a nie tylko w ciepłych miesiącach, gdy większość gatunków znajduje się w rozkwicie.

Projekt dostosowany do warunków, otoczenia i przede wszystkim... działki

Przy projektowaniu należy uwzględnić uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe regionu. Ułatwia to dobór właściwych roślin czy rodzaju budulca, tak by wpisywał się w otaczający krajobraz. To, co pasuje do wiejskiego podwórka, niekoniecznie pasuje w mieście, a np. płaski krajobraz Mazowsza nie za dobrze współgra z wijącymi się potokami.

Pamiętajmy też o ukryciu mankamentów działki. Małą i wąską optycznie poszerzą elementy o przebiegu poprzecznym (np. poziomy wzór nawierzchni z kostki) i chłodne kolory – sprawdzą się więc rośliny o niebieskawym odcieniu liści i kwiatów. Na niewielkim terenie warto też postawić na prostotę kompozycji i dbałość o detale, natomiast na rozległym poleca się sadzić rośliny w luźnych grupach, tak by nie musiały konkurować o światło, wodę i substancje odżywcze. I najważniejsze – ogród musi spełniać oczekiwania wszystkich członków rodziny. Niektórzy relaksują się przy pieleniu grządek, inni grając w piłkę albo leżąc w hamaku.

Wszystkie prace związane z urządzeniem ogrodu najwygodniej zlecić wyspecjalizowanej firmie, np. tej, która stworzyła projekt. Można też działać samodzielnie – na efekt końcowy będziemy czekać dłużej, ale i tak najistotniejsze jest to, by trzymać się założeń projektu.

Prace ziemne w ogrodzie - układanie instalacji, budowa oczka wodnego

Zanim ustawimy w ogrodzie ławki, podłączymy lampy i posadzimy nowe rośliny, musimy przeprowadzić niezbędne prace ziemne i ułożyć w gruncie instalacje. Właściwa kolejność robót zaoszczędzi pracy i wydatków. Prace ziemne w ogrodzie związane są najczęściej z budową oczka wodnego, basenu, albo zmianą ukształtowania powierzchni – w celu zapewnienia spływu wody deszczowej w odpowiednim kierunku bądź urozmaicania rzeźby terenu.

Ciekawe ukształtowanie może wprowadzić charakterystyczny nastrój – trzeba jednak pamiętać, że wzniesienia muszą wyglądać naturalnie i płynnie łączyć się z otoczeniem.

W ogrodzie, podobnie jak w domu, ważne jest to, czego nie widać, czyli rozmaite instalacje (elektryczna czy nawadniająca – niezastąpiona na działkach z dużym trawnikiem). Trzeba je ułożyć odpowiednio wcześnie – po zakończeniu robót ziemnych, ale przed rozpoczęciem prac budowlanych, jak np. utwardzanie nawierzchni.

Fot. Hoda Bogdan / Adobe Stock 

Nawierzchnia w ogrodzie i ogrodowe oświetlenie

Po ułożeniu instalacji, czas na nawierzchnie, niewielkie ogrodowe budowle (zwane małą architekturą) i lampy. Wyposażenie takie służy wygodzie domowników i zdobi obejście – jeśli tylko jest właściwie dobrane. Bez tych elementów ogród wydawałby się pusty.

Przy planowaniu nawierzchni trzeba pamiętać, by zachować umiar – zarówno w ilości traktów, jak również w ich wykończeniu. Choć nawierzchnie utwardzone są w ogrodzie niezbędne (szczególnie podjazd, ścieżka od furki do drzwi wejściowych oraz ścieżki do najważniejszych miejsc na działce), nie powinny dominować nad zielenią.

Szeroki wybór kostki brukowej o rozmaitych kształtach i kolorach zachęca do układania barwnych wzorów, które nie zawsze pasują do charakteru ogrodu. Projekt nawierzchni otrzymamy za darmo przy zakupie kostki brukowej, jednak najlepiej, gdy to architekt krajobrazu wkomponuje trakty w plan ogrodu.

Fot. Wavy concept / Adobe Stock 

Projektant, na życzenie inwestora zaprojektuje również altanę, pergolę czy trejaż, tak, aby budowle idealnie wpisywały się w ogród. Jeśli ktoś woli tańsze, prostsze i szybsze rozwiązania, w centrum ogrodniczym może kupić produkty gotowe do montażu, z zabezpieczonego metalu lub drewna. W zestawie otrzyma wszystkie niezbędne akcesoria (gwoździe, wkręty, obejmy do mocowania drewnianych elementów w ziemi itd.).

Pamiętajmy, że konstrukcje o minimalistycznej formie, np. ze stali, najlepiej pasują do ogrodów w stylu nowoczesnym, zaś te z drewna albo wikliny przywołują na myśl założenia naturalistyczne albo ogródki wiejskie.

Oświetlony ogród zachęca do wieczornego relaksu na świeżym powietrzu. Wokół domu najczęściej montowane są lampy na wyższych bądź niższych słupkach, ustawiane przy ścieżkach. Ciekawy efekt daje podświetlenie (np. za pomocą reflektorka) ogrodowej rzeźby czy rośliny o oryginalnym pokroju.

Pamiętajmy, że wszystkie urządzenia elektryczne w ogrodzie muszą być przystosowane do montażu na zewnątrz – dotyczy to nawet lamp znajdujących się pod zadaszeniem.

Projekt ogrodu - coś więcej niż układ roślin

Zieleń (rośliny, trawnik) wprowadza się do ogrodu na końcu. Murawa stanowi neutralne tło dla roślin i jest doskonałym miejscem zabaw. Im ma większą powierzchnię, tym ogród wydaje się przestronniejszy.

Choć wymaga sporo pielęgnacji, dobrze mieć chociaż niewielki trawnik. Ostatnio popularne stało się układanie darni z rolki, która daje natychmiastowy efekt. Nie jest ona jednak polecana do każdego ogrodu. Na dużych działkach, trawę zazwyczaj się wysiewa, bo to mniej kosztuje.

 Jeśli doborem roślin w naszym ogrodzie zajmuje się architekt krajobrazu – sprawa jest prosta. W jaki sposób jednak dobrać gatunki samodzielnie, by tworzyły efektowną kompozycję i zdrowo rosły? Oto kilka porad:

• szkielet kompozycji powinny stanowić drzewa albo większe krzewy;
• rośliny dobrze wyglądają w dużych jednorodnych grupach – wiele pojedynczych egzemplarzy sprawia wrażenie chaosu;
• warto zadbać, by zieleń stanowiła układ wielopiętrowy – daleko w polu widzenia planuje się większe okazy, np. drzewa, krzewy, przed nimi byliny, a najbliżej obserwatora rośliny płożące;
• liczy się również kontrast – można go uzyskać poprzez zestawianie ze sobą roślin o odmiennym pokroju – np. krzewów strzelistych z tymi o przewieszających się pędach;
• wystarczą 2–3 kolory przewodnie – szczególnie w nowoczesnych ogrodach unika się różnorodności barw. Ważny jest przy tym zarówno kolor kwiatów, jak i liści, które nierzadko są w odcieniach szarości, czerwieni czy żółci;
• należy dobierać gatunki o różnej porze kwitnienia i sadzić również te, które zimą nie tracą liści – ogród powinien być atrakcyjny przez cały rok;
• nie ma sensu walczyć z trudnym podłożem (np. piaszczystą lub kwaśną glebą) – lepiej odpowiednio dobrać zieleń. Przyjrzyjmy się, co naturalnie rośnie na działce albo „za płotem”;
• rośliny zadarniające (płożące) mogą zastąpić trawnik (murawa zawsze wymaga sporo pielęgnacji);
• godne uwagi są krzewy zimozielone, które nie będą zaśmiecać ogrodu liśćmi, oraz karłowe odmiany drzew i krzewów – nie wymagają przycinania.

Fot. Anna / Adobe Stock 

Roślinność ogrodowa może być praktyczna

Ogrodowa roślinność służy nie tylko ozdobie. Jeśli działka jest płaska, otwarta i wietrzna, albo znajduje się w sąsiedztwie ulicy, jej wnętrze warto osłonić pasem gęstych, piętrowych nasadzeń. Będą one doskonałą barierą przed silnymi podmuchami, kurzem, hałasem i spalinami. 

Średniej wielkości drzewa i krzewy zimozielone na granicy posesji zapewnią całoroczną osłonę (a wiatr najbardziej dokucza zimą). Nieestetyczną ścianę budynku gospodarczego, oraz inne nieatrakcyjne obiekty w ogrodzie, można zasłonić szpalerem drzew, grupami drzew i krzewów o różnej wysokości lub pnączami (porastającymi mury, bądź wspartymi na kratownicach).

Gdy miejsca jest mało, najlepiej sprawdzą się kolumnowe formy drzew i krzewów, żywopłoty formowane oraz pnącza przy płaskich podporach.

W okresie zagospodarowywania działki istotną rolę powinna spełniać zieleń zastana na posesji, choć wielu inwestorów bez większego zastanowienia usuwa stare drzewa, pozbawiając ogród ozdoby, skutecznego filtra zanieczyszczeń i przede wszystkim cienia. Zanim urosną nowe okazy, mija wiele lat.

Szczególną rolę spełniają drzewa liściaste od południowej strony budynku – niwelują nagrzewanie się wnętrza domu latem, zimą zaś (gdy nie mają liści) nie ograniczają dopływu promieni słonecznych.

Projekt zagospodarowania działki jest ważny! 

Najlepiej, gdy projekt zagospodarowania działki powstaje równolegle z projektem budynku. Wówczas niektóre jego elementy, np. taras, można zaprojektować tak, by współgrały z otoczeniem.

Gdy większe prace ziemne zostaną wykonane w trakcie budowy domu, na etapie jego wykańczania nie będzie trzeba brnąć w błocie. Niestety, większość inwestorów najpierw skupia się na budowie domu, a dopiero potem na zagospodarowaniu działki.

Źródło: Magazyn Budujemy Dom 5/2015 zdjęcia tytułowe: Chlorophylle / Adobe Stock, Lilianna Jampolska