Włoskie ogrody - Villa d`Este

Włoskie ogrody Villa d`Este znajdują się w Tivoli, miejscowości położonej około 30 kilometrów od Rzymu. Wybudowano je dla kardynała Hipolito d`Este w XVI wieku. Założeniem projektowym Villi d`Este, w przeciwieństwie do tradycyjnych ogrodów renesansowych, było zbudowanie rezydencji otwartej na krajobraz, chłonącej otaczającą przestrzeń.

Dlatego też kardynał wybrał miejsce niepowtarzalne, położone na zwróconym ku zachodowi wzgórzu, skąd podczas dobrej pogody widok sięga aż po Rzym. Chcąc podkreślić wyjątkowość miejsca początkowo wejście do posiadłości znajdowało się na poziomie równiny, u podnóża wzgórza. Wówczas pokonując całą długość ogrodu goście mogli podziwiać niepowtarzalne zakątki, a wchodząc ku szczytowi zachwycać się i upajać coraz wspanialszym widokiem roztaczającym się na leżącą poniżej Kampanię.

Jednak uwarunkowania terenowe wymogły w końcu zrealizowanie założenia tarasowego, podzielonego na kwatery wielkością nawiązujące do bryły pałacu. Oś główna jest przedłużeniem osi pałacu, zaś kwatery wydzielają cztery osie poprzeczne przecinające oś główną.

Woda w Villa d`Este

Dla ogrodu włoskiego Villi d`Este najbardziej charakterystyczna jest woda, która króluje tam w postaci najrozmaitszych fontann, wodospadów, zbiorników czy źródełek. Różnorodność tych elementów jest zaskakująca. Na terenie ogrodu można znaleźć sadzawki ze stojącą, spokojną taflą, ciche wodotryski, jak również szalejące wodospady czy kaskady.

Nie przez przypadek woda stała się dominantą Villi d`Este. W renesansie symbolizowała ona życie, ruch i dźwięk, a ujęcie jej na taką skalę w planie ogrodu było pewną manifestacją władzy nad nieujarzmioną naturą. Obecność wody wprowadzała nieco życia w pobliże ciężkich architektonicznych elementów, a wszelkie „sztuki wodne” świadczyły o pozycji i władzy właściciela.

Najbardziej fascynującymi niespodziankami Villi d`Este były napędzane siłą wody automaty w postaci śpiewających ptaków, wystrzału armatniego w Fontannie Smoka czy organów wodnych. W renesansie popularne były również giochi d`acuqa, czyli sztuki wodne polegające na niespodziewanym uruchomieniu wodotrysków, które oblewały zaskoczonych gości. Często uruchamiały się automatycznie, przez nieświadome nadepnięcie mechanizmów. Podobną niespodziankę przygotowano w Villi d`Este przy Fontannie Wenus.

Mała architektura w Villa d`Este

Niewątpliwie największym i najsłynniejszym symbolem Villi d`Este jest Aleja Stu Fontann. Jest to ciąg płaskorzeźb ze scenami z Metamorfoz Owidiusza – obecnie, ze względu na niszczycielski wpływ warunków atmosferycznych, są one mało czytelne, ale jakże nastrojowe.

Ogród włoski Villa d`Este przepełniony jest architektonicznymi elementami przedstawiającymi mitologiczne sceny oraz herosów, wśród których szczególne miejsce zajmuje Herkules. W czasie tworzenia ogrodów był on uważany przez ówczesnych za symbol władzy, a poza tym imię kardynała d`Este – Hipolito, tłumaczone było właśnie jako Herkules.

Obecnie włoski ogród Villa d`Este poddawany jest renowacji. Przez minione wieki posiadłość nabrała nowego, specyficznego charakteru. Zmienił się jej wygląd, a przestrzeń porośnięta historią nabrała odmiennego znaczenia i blasku.

Niepowtarzalna siła tego ogrodu wciąż żyje. Nieprawdopodobne "sztuki wodne" zachwycają nawet najbardziej wybrednych turystów. Z oniemieniem spogląda się na niezwykły taniec wody i prześwitujących przez nią promieni słonecznych. Dech w piersiach zatyka również widok roztaczający się z poziomu ogrodu. W takim miejscu można naprawdę się zakochać.

Z wielu poziomów ogrodu roztacza się widok na leżącą u podnóża wzgórza Kampanię	Aleja Stu Fontann - symbol Villi d`Este
Z poziomu pałacu podziwiać można zarówno ogród, jak i miasteczko Tivoli z sąsiadującymi wzniesieniami	Woda jest wszechobecna - Fontanna Wodne Organy była inspiracją do kolejnych włoskich założeń renesansowych
Wodospad Sybilli z imponująco przelewającą się ścianą wody	Symbol płodności przyrody w postaci wielopiersiowej Fontanny Natury
W Villi d`Este zaskakująca jest ilość przeróżnych miejsc, w których pojawia się strumień wody	W Villi d`Este nie zabrakło również spokojnych zbiorników wodnych - prostokątne baseny jako zakończenie szalonych igraszek wodnych

Na podstawie: L. Majdecki, Historia Ogrodów, PWN Warszawa 1978; P. Hobhouse, Historia Ogrodów, Arkady Warszawa 2005; C. Holmes, Najpiękniejsze ogrody świata, Horyzont Warszawa 2002

Anna Grąziewicz