Uprawa lilii wodnych | Co robić by długo kwitły?

Jakie dzikie lilie wodne można spotkać w Polsce?

W naszym klimacie spotkać można odmiany dzikie lilii wodnych, tzn. dziko rosnące grzybienie białe (Nymphaea alba) i znacznie rzadsze grzybienie północne (Nymphaea candida). Na pierwszy rzut oka oba gatunki wyglądają identycznie. Różnią je jednak znamiona pręcików – u grzybienia białego są one żółte, a u północnego – czerwone lub ciemnożółte.

W naturze nierzadko obecne są również mieszańce obu gatunków rodzimych o cechach pośrednich.

Choć często aż prosi się, by pozyskać te piękne kwiaty ze środowiska naturalnego do własnego ogrodu, to jednak nie wolno tego robić. Po pierwsze, gatunki te znajdują się pod ścisłą ochroną, co oznacza, że za ich zrywanie grozi kara. Po drugie, w nienaturalnych warunkach trudno się aklimatyzują i często zamierają.

Odmiany uprawne lilii wodnych

Odmiany uprawne lilii wodnych dzielą się na tropikalne i zimotrwałe. Tropikalne – o kwiatach fioletowych, niebieskich lub purpurowych, są zbyt wrażliwe na mróz, by przetrwać zimę w naszych warunkach. Bez problemu przezimują natomiast odmiany zimotrwałe o kwiatach koloru białego, żółtego, różowego, pomarańczowego i czerwonego. Jest zatem w czym wybierać. Dodatkowo hodowcy intensywnie pracują nad uzyskaniem niebieskich grzybieni zimotrwałych, można zatem mieć nadzieję, że wkrótce i takie odmiany zagoszczą na stałe w naszych ogrodach podczas zimy.

Obecnie dostępnych jest około 70 odmian lilii wodnych. Różnią się nie tylko kolorami, ale i rozmiarami. U odmian miniaturowych kwiaty mają zaledwie 3-5 cm, zaś u największych wielkość kwiatu może dochodzić do 30 cm, choć z reguły dla większości odmian jest to kilkanaście centymetrów. Zasadniczo im mniejsza odmiana, tym mniejszy kwiat.

• Kwiaty
  U większości odmian lilii wodnych kwiaty pojawiają się od czerwca do września. Najodporniejsze kwitną od maja do października, a nawet listopada. Aby przedłużyć ten proces, należy usuwać przekwitłe kwiaty. Kwiaty wszystkich odmian zamykają się na noc.
  
  
• Liście
  W zależności od odmiany lilii wodnej liście mogą być gładkie, mieć łatki, plamki, cętki, na nawet marmurkowy wzorek. Liście nakrapiane mają zazwyczaj odmiany o kwiatach żółtych lub pomarańczowych. Młody liść jest zazwyczaj czerwony lub bordowy i poskręcany. Po pewnym czasie zielenieje i się prostuje.
  
  

Fot. pb59160, Hans Schwarzkopf, robertsimasiaThomas Loyen/ Pixabay

Wymagania lilii wodnych

Lilie wodne wymagają stanowiska słonecznego. Przyjmuje się, że powinny czerpać bezpośrednio światło słoneczne przez co najmniej 5 godzin na dobę. Tylko kilka odmian toleruje niewielkie zacienienie, m.in. 'Carnea', 'James Brydon', 'Rosea', czy też odmiany z serii Marliacea.

Obfitemu kwitnieniu roślin sprzyja również wysoka temperatura wody. Stanowisko uprawy powinno być dodatkowo osłonięte od wiatru.

Sadzenie

Zwykle jako termin sadzenia lilii wodnych polecana jest wczesna wiosna, zanim rośliny zdążą wypuścić liście. Oczywiście przez cały sezon istnieje możliwość zakupu roślin wodnych w pojemnikach. Należy jednak pamiętać, że ze względu na rozwinięte liście i pąki kwiatowe, łatwo je zniszczyć w transporcie lub w czasie sadzenia. Takie uszkodzenie roślina będzie musiała później odchorować. Poza tym, sadząc lilie wczesną wiosną, przez cały sezon będziemy mogli cieszyć się ich wyjątkowym pięknem.

Należy unikać sadzenia lilii w miejscu gdzie byłyby spryskiwane wodą, np. z fontanny.

Grzybienie, jak wszystkie inne rośliny wodne, można sadzić bezpośrednio do gleby. Jednakże coraz częściej używa się w tym celu specjalnych  ażurowych koszy. Dawniej stosowano kosze wyplatane z wikliny, obecnie stosuje się plastikowe. Są one do nabycia w większości sklepów ogrodniczych w przeróżnych kształtach i wymiarach.

Fot. Gardena Kosz z włókna kokosowego i z tworzywa sztucznego do sadzenia roślin wodnych.

Aby podłoże nie wysypywało się z kosza, należy je wyłożyć specjalną tkaniną, którą także można nabyć w sklepach ogrodniczych. Istnieją też specjalne elastyczne doniczki i worki przeznaczone dla roślin wodnych. Mogą to być worki jutowe lub z materiałów syntetycznych. Coraz częściej używa się także geowłókniny. Zaletą sadzenia lilii wodnych w pojemnikach jest to, że łatwiej zmieniać ich stanowisko lub wyjąć z wody np. w celu rozmnożenia. Niestety, o ile małe pojemniki są niedrogie, to koszt większego kosza i specjalnej tkaniny do jego wyłożenia może przekroczyć koszt samej rośliny.

Najlepszym podłożem do sadzenia lilii wodnych jest mieszanka gliny z piaskiem (w proporcji 1:2). Glina zawiera wiele niezbędnych substancji pokarmowych, natomiast posypany na wierzch pojemnika piasek (około 5 cm) zapobiega wypłukiwaniu gliny, a tym samym zanieczyszczaniu wody. Aby uchronić podłoże przed rybami, można jeszcze przysypać całość cienką warstwą żwiru.

Pod żadnym pozorem nie należy dodawać do podłoża torfu i mieszanek, które mają go w składzie. Często zawierają one nawozy, które powodują szybki rozwój glonów w zbiorniku.

Głębokość sadzenia grzybieni zależy od konkretnej odmiany. Młode sadzonki początkowo sadzi się na głębokości 20–50 cm i dopiero wraz ze wzrostem rośliny zagłębia się je na głębokość docelową. Im więcej liści widać na powierzchni, tym szybciej lilie rosną. Mają wówczas dostęp do budulca w postaci dwutlenku węgla zawartego w powietrzu. Nieukorzenione rośliny mają często tendencję do wypływania na powierzchnię. Aby temu zapobiec, można przymocować kłącze do pojemnika, w którym lilia będzie rosnąć.

Rozmnażanie lilii wodnych

Tylko niektóre odmiany lilii wodnych (np. rodzime grzybienie białe) zawiązują nasiona, z których można wyhodować nowe rośliny. Sposób ten jest jednak rzadko stosowany, ponieważ na kwiaty trzeba wówczas czekać kilka lat. Rozmnażanie grzybieni wykonuje się przez podział kłączy. Powinno się to robić wiosną.

Aby zapobiec gniciu kłącza, w miejscu po przecięciu należy posmarować je sproszkowanym węglem drzewnym. Kłącze można oddzielić od rośliny matecznej, gdy jest rozgałęzione, ma co najmniej kilka centymetrów i własne korzenie. Przy dzieleniu dużych egzemplarzy stare obumierające części kłączy usuwa się i zostawia tylko młode najlepiej rosnące końcówki o długości 10–15 cm.

Tekst: Katarzyna Czajkowska-Matosiuk, zdjęcie tytułowe: d Bossarte, myungho lee, Couleur, FuzzyDunlop/Pixabay