Ostryż długi (Curcuma longa) nazywany też kurkumą długolistną lub ostryżem barwierskim to gatunek byliny z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Naturalnie występuje w tropikalnych rejonach Indii, ale bywa też uprawiany w innych krajach świata o ciepłym klimacie, czasem także jako roślina doniczkowa.
Ostryż długi może dorastać do ok. 1 m wys. Tworzy podziemne, grube, słabo rozgałęzione, walcowate, mięsiste, poprzecznie prążkowane kłącze, pokryte jasną skórką. Jego miąższ ma intensywną, pomarańczową barwę, widoczną po przekrojeniu. Z kłączy na długich, sztywnych ogonkach wyrastają bardzo duże, długie, całobrzegie, szeroko-lancetowate lub eliptyczne, zielone, ostro zakończone liście z gładką, błyszczącą blaszką liściową, na której wyraźnie zaznaczone jest unerwienie, a w szczególności nerw główny. Dojrzałe liście przewieszają się parasolowato na zewnątrz.
Ostryż długi kwitnie latem (VI-IX), wydając długi, bezlistny pęd kwiatowy, zwieńczony grubym, wydłużonym, kłosowym kwiatostanem, który w trakcie rozwoju rozkłada na boki duże, zielone przylistki i biało-różowe przysadki (przypominają duże płatki), spomiędzy których wyrastają małe, wydłużone, rurkowate, wargowe, żółte lub pomarańczowe kwiaty właściwe, wyposażone w słupek i pręciki. Pierwszy raz rośliny zakwitają zwykle dopiero po kilku latach uprawy.
Wyglądem zewnętrznym kłącza ostryżu przypominają kłącza imbiru, jednak po przekrojeniu trudno je pomylić, gdyż imbir jest wewnątrz kremowo-żółty, a ostryż jaskrawo pomarańczowy.
Wymagania i uprawa
Ostryż długi to roślina egzotyczna o wysokich wymaganiach, dlatego jej uprawa nie jest łatwym zadaniem. W sezonie wegetacyjnym oczekuje słonecznego, ciepłego, zacisznego stanowiska i bardzo żyznej, próchniczej, przepuszczalnej, lekko wilgotnej ziemi, najlepiej o lekko kwaśnym odczynie pH. Nie posiada mrozoodporności, dlatego w naszym klimacie może być uprawiana wyłącznie w szklarniach lub w doniczkach, sezonowo wystawianych na balkon lub taras.
Latem roślina potrzebuje słońca, ciepła (temp. ok. 20-24/26°C), stale wilgotnego podłoża i podwyższonej wilgotności powietrza. Nie znosi przesuszenia ani przelania, dlatego powinna być podlewana często, lecz umiarkowanie. Warto też od czasu do casu zasilać ją nawozami wieloskładnikowymi, najlepiej dla roślin kwitnących.
Jesienią, gdy roślina zaczyna zasuszać liście i przechodzić w stan spoczynku, należy przenieść ją do jasnego, chłodnego pomieszczenia (ok. 10-15°C), zaprzestać nawożenia, a podlewanie ograniczyć do minimum. Jeśli roślina kwitła, należy też ściąć jej kwiatostan, a po zżółknięciu także cały pęd kwiatowy.
Ostryż długi może być rozmnażany przez kłącza.
Zastosowanie
Ostryż długi czasami bywa uprawiany w mieszkaniach jako egzotyczna roślina ozdobna, ale ze względu na swoje rozmiary i ograniczoną kolorystykę kwiatów jest znacznie mniej popularny od swojej kuzynki, kurkumy wąskolistnej.
Ostryż długi jest natomiast wartościową rośliną użytkową, hodowaną głównie dla cennego kłącza, posiadającego właściwości lecznicze, przyprawowe, a nawet barwierskie. Po wysuszeniu i sproszkowaniu, korzeń używany jest jako przyprawa (kurkuma), stosowana samodzielnie np. do przyprawiania ryżu, drobiu, ryb, omletów, jajek i sosów oraz jako naturalny barwnik spożywczy, nadający ładny kolor musztardzie czy daniom z jajek (np. omletom), a także ważny składnik wielu mieszanek przyprawowych (np. curry). Kurkuma posiada też liczne właściwości lecznicze, gdyż wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwskurczowe, a nawet antynowotworowe. W krajach pochodzenia bywa stosowana także jako barwnik do tkanin.
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Mababole/CC BY-SA 2.5/Link, Julia Topp/Unsplash
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
