Słonecznik zwyczajny (Helianthus annus)

Słonecznik zwyczajny (Helianthus annus) to roślina należąca do rodziny astrowatych (Asteraceae). Pochodzi z Ameryki północnej. Obecnie to jedna z ważniejszych roślin uprawianych na świecie, z której pozyskuje się olej roślinny. Wśród gatunku możemy znaleźć też odmiany ozdobne.

Wygląd rośliny

Słoneczniki to rośliny jednoroczne, które mogą dorastać nawet do 2,5 m wysokości (odmiany ozdobne są zwykle niższe – do 1 m). Wytwarzają pojedynczą łodygę, wewnątrz której znajduje się gąbczasty rdzeń. Liście są duże, ogonkowe, sercowate, o piłkowanym brzegu.

Słonecznik zwyczajny kwitnie od lipca do października. Najbardziej dekoracyjną częścią słonecznika są ogromne (do 30 cm średnicy), charakterystyczne kwiatostany, które mają zewnętrzne, języczkowate kwiaty w kolorze żółtym, a wewnętrzne rurkowate o barwie brunatnej. Obecnie popularne są odmiany ozdobne o kwiatach pełnych, gdzie kwiatostan posiada jedynie kwiaty języczkowe oraz dwubarwnych.

Owocem jest niełupka w zdrewniałej łupinie znana z tego, że zawiera dużo tłuszczu. To znakomite pożywienie dla ptaków.

Wymagania i uprawa

Słonecznik jest dosyć łatwy w uprawie, najlepiej jednak rośnie na stanowiskach słonecznych i w żyznych, bogatych w składniki pokarmowe, lekko wilgotnych glebach. Znosi wiosenne przymrozki.

Roślina jest rozmnażana z siewu nasion wprost do gruntu, gdyż bardzo źle znosi przesadzanie. Wysiewanie nasion słonecznika odbywa się od końca kwietnia do końca maja.

Pielęgnacja

By słonecznik rósł zdrowo i miał piękne kwiaty, trzeba go regularnie nawozić oraz podlewać, gdyż roślina jest wrażliwa na niedobór potasu, boru i molibdenu, a bardzo szybko pobiera je z gleby.

Roślina w czasie dojrzewania może wymagać podpór (kwiatostany stają się bardzo ciężkie).

Szkodniki i choroby

Słonecznik jest rzadko atakowany przez szkodniki i choroby. Najgroźniejszymi jego szkodnikami są mszyce i... Ptaki!

Zastosowanie

Słonecznik z powodzeniem można wykorzystać w ogrodzie jako roślinę ozdobną. Wygląda atrakcyjnie zarówno sadzony pojedynczo jak i w grupie – w zależności od wysokości – tworzy średnie lub wysokie interesujące rabaty. Niskie odmiany można uprawiać w pojemnikach i tworzyć z nich dekorację balkonów oraz tarasów. To jedna z najbardziej dekoracyjnych roślin na kwiat cięty.

W kuchni, do spożycia nadają się przede wszystkim nasiona słonecznika, z których uzyskuje się olej. Olej słonecznikowy pozwala obniżyć poziom cholesterolu we krwi i jest przydatny w zapobieganiu miażdżycy. Nasiona natomiast to bogate źródło witamin A, D, E i B6. i soli mineralnych (m.in. żelazo, cynk). Z kolei żółte języczkowate kwiaty zbiera się latem i wytwarza z nich naturalne leki (napary – parzone jak herbata) na choroby układu pokarmowego i gorączkę.

Interesujące odmiany

• 'Abendsonne' – o licznych pędach bocznych
• 'Prado Red' – o kwiatach barwy czerwonej
• 'Sonnengold' – o niskim wzroście (50-70 cm) i pełnych kwiatach
  
  

Ciekawostki

Słonecznik został sprowadzony do Europy przez Hiszpan w XV wieku. Zaczął być jednak uprawiany na większą skalę dopiero około VXIII w. (w Rosji).

Kwiatostany słonecznika są zawsze skierowane w stronę słońca – to jeden z powodów, przez które roślina zawdzięcza swoją "słoneczną" nazwę.

Z nasion słonecznika można robić nalewkę. W medycynie naturalnej (w Turcji czy Iranie) stanowiła ona lek wspomagający przy stanach gorączkowych. W Chinach natomiast rdzeń łodyg słoneczników był używany do wyrobu papieru. Indianie natomiast traktowali go nie tylko jako źródło pożywienia ale też wyrabiali z niego fioletowy barwnik.

Roślina posiada właściwości oczyszczające glebę (m.in. z lidu, kadmu, arszeniku i uranu), dlatego słonecznik jest sadzony na glebach skażonych radioaktywnie.

Co jeszcze warto wiedzieć o słoneczniku zwyczajnym?

Jak, gdzie i kiedy siać słonecznik ozdobny?
Dlaczego słonecznik jest symbolem Ukrainy?
Pomysły na bukiety ze słoneczników

Zdjęcia: Dariusz Dziuda, tecza / AdobeStock, M. Mazik

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!