Szpinak malabarski (Basella alba) nazywany też szpinakiem pnącym bądź wyćwiklinem, jagodnikiem lub miłowojem białym to jednoroczne pnącze z rodziny wyćwiklinkowatych. Gatunek pochodzi z Azji (południowo-zachodnie Indie – wybrzeże Malabarskie), ale jest też powszechnie uprawiany w wielu innych rejonach świata jako warzywo lub roślina ozdobna.
Pnącze to rośnie bardzo szybko i w sprzyjających warunkach może osiągać nawet 10 m wys. Jego nagie, owijające się lewoskrętnie wokół podpór, zielone lub czerwono-fioletowe pędy, pokryte są układającymi się skrętolegle dużymi, mięsistymi, jajowatymi lub sercowatymi, ogonkowymi, zielonymi, zaostrzonymi na wierzchołku liśćmi z wyraźnie zaznaczonym na blaszce unerwieniem. Zarówno ogonek liściowy jak i nerwy liściowe u roślin z czerwonymi pędami mogą być podbarwione na czerwono.
Szpinak malabarski kwitnie latem, wydając drobne, promieniste, białe kwiaty, zebrane na długich łodyżkach w gęste, zwisające lub wzniesione, długie, kłosowe kwiatostany. Po przekwitaniu kwiaty przekształcają się w mięsiste, kuliste, czarne owoce, zawierające okrągłe, brunatne nasiona.
Wymagania i uprawa
Szpinak malabarski to roślina ciepłolubna. Oczekuje słonecznego, ciepłego i zacisznego stanowiska oraz żyznej, próchniczej, przepuszczalnej, lekko wilgotnej gleby.
Ponieważ roślina jest pnączem, należy zapewnić jej odpowiednie podpory w postaci kratek lub palików. Szpinak malabarski nie wymaga ciecia, ale znosi zabieg bardzo dobrze i dzięki niemu ładnie się zagęszcza oraz tworzy więcej liści.
Szpinak malabarski wysiewa się wprost do gruntu w maju lub z rozsady, przygotowanej w ciepłym pomieszczeniu w marcu (nasiona przed wysiewem poleca się moczyć w wodzie nawet przez kilkanaście godzin). Jeśli szpinak uprawiany jest z rozsady, na miejsce stałe wysadza się go dopiero po minięciu wiosennych przymrozków (po 15 V), zachowując rozstaw miedzy roślinami w rzędzie ok. 40-50 cm.
Zastosowanie
Szpinak malabarski nie przypomina wprawdzie wyglądem typowego szpinaku i należy do innej rodziny botanicznej, ale ponieważ po zblanszowaniu lub usmażeniu ma podobny smak do szpinaku, w podobny sposób się go też przyrządza, smażąc jego liście na patelni z masłem i podając w formie jarzynki. Liście, a także kwiaty można spożywać też na surowo (mają wtedy ostrzejszy smak), dodając je do sałatek lub surówek. Jadalne są też młode pędy szpinaku, które przyrządza się podobnie jak szparagi.
Rośliny o czerwono-bordowych pędach można też traktować jako ozdobne pnącza, które będą pięknie prezentowały się na ogrodowej rabacie lub w dużej donicy na balkonie bądź tarasie.
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: KarinD, Vanchuree, tamu, 裕司 山野辺 / AdobeStock