Męczennica błękitna (Passiflora caerulea), nazywana też męczennicą modrą lub passiflorą, to pnącze z rodziny męczennicowatych. Jego ojczyzną są tropikalne lasy Ameryki Południowej (min. Brazylia, Argentyna), ale jest też uprawiane w wielu innych rejonach świata jako roślina doniczkowa lub ogrodowa.
Jak wygląda męczennica błękitna?
Męczennica błękitna to bardzo szybko rosnące pnącze, które w naturze może dorastać do ponad 10 m wys (w uprawie jest jednak zwykle niższe). Roślina rozwija zielone, wiotkie pędy, które wspinają się po podporach za pomocą długich, elastycznych, sprężynkowatych wąsów czepnych. Pokrywające pędy liście są lancetowate, całobrzegie, klapowane, głęboko, palczasto powcinane, błyszczące i zielone z wierzchu oraz jaśniejesz i matowe od spodu. Liście osadzone są na sztywnych ogonkach i tworzą rodzaj pierzastego parasola. Na pędzie układają się naprzemianlegle.
Męczennica błękitna kwitnie latem (VII-IX), rozwijając duże, pojedyncze kwiaty o niezwykłej budowie. Ich podstawę tworzy 5 zewnętrznych działek kielicha i 5 dużych, jasnoniebieskich lub białych płatków, tworzących koronę z dnem kwiatowym i z trzema okółkami przykoronek, z których jeden jest okazały i złożony z cienkich nitek pręcikowych w trzech kolorach: bordowym, białym i fioletowym. Z centralnej części dna kwiatowego, wyrasta 5 jasnych pręcików i słupek zakończony 3 okazałymi, maczugowatymi, bordowymi znamionami. Każdy kwiat pozostaje otwarty tylko przez jedną dobę.
Z zapylonych kwiatów rozwijają się owocostany mające postać dużych, mięsistych, pękatych, jajowatych, początkowo zielonych, po dojrzeniu pomarańczowych jagód, zawierających małe, brązowe nasiona. Owoce tego gatunku są jadalne, ale niesmaczne (smaczniejsze owoce, znane pod nazwą marakuja, wydaje męczennica jadalna).
Jakie są wymagania i jak uprawiać męczennicę błękitną?
Męczennica błękitna w uprawie oczekuje bardzo jasnego, ale osłoniętego przed bezpośrednim słońcem stanowiska i żyznego, próchniczego, przepuszczalnego, lekko wilgotnego podłoża. Nie toleruje ani suszy, ani zalania, dlatego powinna być podlewana często, lecz umiarkowanie. Warto też ją zraszać lub umieścić w pobliżu zbiornika wodnego, gdyż lubi wilgotne powietrze.
Męczennica błękitna nie jest mrozoodporna i choć niektóre źródła sugerują, że znosi kilkustopniowe mrozy i pod solidnym okryciem może przetrwać zimę w gruncie, powinna mieć przez cały rok zapewnioną temperaturę powyżej zera: latem ok. 20-25°C, zimą natomiast ok. 5-10/12°C. W okresie letnim może być wystawiana na balkon lub do ogrodu, jednak na zimę musi wrócić do pomieszczenia, gdzie będzie mogła przejść okres spoczynku.
Męczennicę błękitną można rozmnażać z nasion, ale wtedy słabiej kwitnie i nie zawsze powtarza cechy egzemplarza matecznego, dlatego lepiej rozmnażać ją przez pobierane latem sadzonki pędowe.
Pielęgnacja:
Męczennicę należy systematycznie i umiarkowanie podlewać oraz stosować nawozy dla roślin kwitnących. Wczesną wiosną pnącze należy mocno przyciąć, co pozwoli mu ładnie się rozkrzewić i wydać więcej kwiatów.
Długie, wiotkie pędy rośliny należy rozpinać na kratkach lub metalowych obręczach.
Choroby i szkodniki:
Męczennica błękitna może zapadać na choroby grzybowe jak mączniak prawdziwy, zgnilizna korzeni czy plamistości liści. Bywa też atakowana przez szkodniki takie jak mszyce, przędziorki i mączliki.
Zastosowanie męczennicy błękitnej
Męczennica błękitna to pnącze o niezwykłe oryginalnych kwiatach, które może stanowić wspaniałą ozdobę balkonu lub tarasu. W najcieplejszych rejonach kraju, na ciepłych, osłoniętych stanowiskach, można próbować uprawiać je jako pnącze ogrodowe, zdobiące jasną ścianę domu lub altany.
Wybrane odmiany męczennicy
- 'Constance Elliott' – kwiaty kremowe, znamiona słupka bordowe
Ciekawostki o męczennicy błękitnej
Oryginalna budowa kwiatów oraz interesujący wygląd pnącza, przyczynił się do nadania roślinie nietypowej nazwy, nawiązującej do męki pańskiej, gdyż uznano, że przykoronki kwiatowe przypominają koronę cierniową, trzy maczugowate znamiona – gwoździe, a długie, elastyczne wąsy czepne – bicze.
Zdjęcia: Wingedbull, Andriy Petrenko, dvlcom, Duncan / AdobeStock