Sosna żółta (Pinus ponderosa) należy do rodziny sosnowatych (Pinaceae). W środowisku naturalnym występuje w Ameryce Północnej, głównie z jej górzystych, północno zachodnich terenów.
Sosna żółta jest bardzo dużym drzewem, które w naturalnych, sprzyjających warunkach może dorastać do 50-70 m wysokości, jednak w Polsce finalnie do 30 rzadziej 40 metrów. Ma wolny wzrost (np. 30-letnie okazy mają wysokość ok. 10 m). Posiada symetryczny pokrój z szeroko-stożkowatą koroną. Kora młodych sosen żółtych jest gładka i ciemna (ciemnobrązowa do czarnej), a z wiekiem staje się spękana i średnio głęboko bruzdowana. Na starych pniach często czerwonobrązowa (cynamonowa). Młode pędy są krótkie, sztywne zielonkawe lub żółtawe. Długie igły (dochodzące do 25 cm) są zebrane w pęczkach po trzy. Są dość sztywne, płaskie i na końcu zaokrąglone.
Sosna żółta kwitnie w maju u czerwcu. Szyszki są małe, cylindryczne lub owalne (od 9 do 15 cm długości) i brunatne. Ich łuski posiadają wyraźne, kolczaste wyrostki.
Wymagania i uprawa
Drzewo nie ma dużych wymagań siedliskowych i jest łatwe w uprawie. Lubi stanowiska słoneczne, ale dobrze radzi sobie także w jasnym półcieniu. Preferuje podłoża przepuszczalne, umiarkowanie żyzne o kwaśnym odczynie. Może rosnąć na piaszczystych i kamienistych podłożach. Nie jest wystarczająco mrozoodporna, dlatego lepiej unikać uprawy w chłodniejszych rejonach Polski i przed nadejściem mrozów osłaniać.
Sosna żółta jest bardzo odporna na suszę. Roślinę warto ściółkować. Sosna żółta dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza.
Można ją sadzić pod koniec lata lub wiosną. W pierwszych latach uprawy zaleca się ją podlewać (także zimą).
Zastosowanie
Sosna żółta jest chętnie sadzona w ogrodach przydomowych i parkach ze względu na swój "puszysty" wygląd. Efektownie prezentuje się jako soliter i dobrze wygląda w kompozycjach z krzewami i drzewami o gęstym pokroju. Jej karłowe odmiany można z powodzeniem uprawiać w pojemnikach.
Gatunek ma duże znaczenie w gospodarce leśnej Stanów Zjednoczonych – takie samo, jak sosna pospolita w Europie.
Różne części sosny były wykorzystywane przez Indian do wielu rzeczy – od leków po surowiec budulcowy. I tak np. odwar z igieł sosny był stosowany na kaszel, a z drewna robiono kajaki.
Odmiany
Sosna żółta charakteryzuje się dużą zmiennością i tym samym ma sporo podgatunków (7). W ogrodach uprawiane są głównie ich odmiany ozdobne:
- 'Dixie' – jedna z najpopularniejszych odmian karłowych
- 'Penáz' – bardzo wąski pokrój, o wyraźnym, silnym przewodniku i krótkich, rzadkich pędach bocznych
- 'Jaune' – odm. karłowa, o żółtych igłach
- 'Pendula Compacta' – odm. wolno rosnąca, o płaczącym pokroju
Ciekawostki
Polska nazwa "sosna żółta" pochodzi od zabarwienia drewna, które jest żółtawe. W Nowej Zelandii i Australii sosna ta jest gatunkiem inwazyjnym, tępionym i postrzeganym za niebezpieczny chwast.
Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Crusier/CC BY 3.0/Link, Moosicorn Ranch/CC BY 2.0/Link, Benjamin Earwicker/freeimages.com