Smużyna (Callisia)

Smużyna (Callisia) to rodzaj płożących się, niewielkich bylin z rodziny komelinowatych (Commelinaceae), do których zalicza się ok. 20 gatunków roślin. Naturalnym środowiskiem ich występowania są tropikalne lasy Ameryki Południowej i Środkowej, ale są też uprawiane w innych krajach świata jako rośliny ozdobne.

Smużyny dorastają do ok. 5-20 cm wys., ale tworzą ulistnione, płożące się lub częściowo wzniesione pędy, osiągające długość nawet ok. 50-150 cm. Pędy podzielone są na odcinki węzłami, z których wyrastają naprzemianlegle pojedyncze liście. Po zetknięciu z wilgotnym podłożem, pędy łatwo ukorzeniają się w węzłach.

Drobne, białe lub różowe, trójpłatkowe kwiaty, pojawiające się w sezonie wegetacyjnym, nie mają wartości dekoracyjnej, dlatego największą ozdobą roślin pozostają ich szeroko lancetowate, mięsiste liście, które u różnych gatunków i odmian mają różną wielkość i barwę.

Smużyny są blisko spokrewnione z trzykrotkami, z którymi często bywają mylone.

Wymaganie i uprawa

Smużyny w uprawie oczekują jasnego stanowiska z rozproszonym światłem i żyznego, próchniczego, przepuszczalnego, stale lekko wilgotnego podłoża. Jedynie odmiany o barwnych liściach potrzebują więcej światła, choć nadal muszą być chronione przed bezpośrednim słońcem. Rośliny preferują też wilgotne powietrze, dlatego warto ustawić w ich pobliżu nawilżacz powietrza. Przez cały rok muszą mieć także zapewnioną dość wysoką temperaturę. W sezonie letnim dobrze czują się w temperaturach pokojowych (ok. 20-24°C), zimą wolą mieć nieco chłodniej (ok. 14-16°C), gdyż wtedy zachowują ładniejszy pokrój.

Smużyny najładniej wyglądają kiedy są młode. Z wiekiem tracą ładny pokrój, a ich pędy się wydłużają i częściowo ogałacają z liści. Rozwiązaniem jest odmłodzenie roślin przez przycięcie pędów i ukorzenienie ich w wodzie (ukorzeniają się łatwo). Sadzonki pędowe i odkłady poziome to najłatwiejszy sposób na rozmnażanie roślin.

Zastosowanie

Smużyny w cieplejszych rejonach świata przez cały rok mogą być uprawiane w ogrodzie jako rośliny okrywowe. Ponieważ jednak nie są mrozoodporne, w naszym klimacie mogą być uprawiane jedynie w mieszkaniach i tylko sezonowo wystawiane na balkon, taras lub do ogrodu. Jako rośliny płożące, doskonale wyglądają w wiszących doniczkach. Mogą być też wykorzystywane do wypełniania kompozycji z roślin doniczkowych. Ładnie wyglądają też u podstawy wysokich roślin jak np. juk czy dracen. Karłowe odmiany nadają się do tworzenia ogródków w szkle.

Wybrane gatunki

• Smużyna płożąca (Callisia repens) – pędy elastyczne, płożące, zwykle fioletowo nabiegłe, liście małe, szerokolancetowate, często z fioletowym odcieniem na spodzie, ciekawe odmiany to min. 'Pink Lady', 'Gold', 'Bianca' i 'Turtle'
• Smużyna wyniosła (Callisia gentlei var. elegans) – pędy długie, elastyczne, częściowo wzniesione, częściowo płożące się, liście szerokolancetowate, dosyć duże, ciemnozielone z licznymi, białymi paskami z wierzchu, bordowe od spodu, ciekawa odm. to 'Elegans'
• Callisia navicularis (zdj. 4) – nazywana czasem trzykrotką Łódkowatą (dawniej smużyny były zaliczane do trzykrotek), posiada pędy elastyczne, przewieszające się, szarozielone liście o łódkowatym kształcie

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Floradania.dk