Brukiew (Brassica napus var. napobrassica), znana również jako karpiel, należy do warzyw z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Jest uprawiana przede wszystkim w chłodnych i umiarkowanych strefach klimatycznych. Pochodzi prawdopodobnie ze Skandynawii lub Rosji, choć niektóre źródła sugerują jej wcześniejszą obecność w regionie Śródziemnomorza. Brukiew uprawiana jest zarówno jako warzywo jadalne, jak i roślina pastewna.
Jak wygląda brukiew?
Brukiew to roślina dwuletnia. W pierwszym roku rozwija gruby korzeń spichrzowy, który jest jej częścią użytkową, oraz rozetę liści odziomkowych. Korzeń przybiera różnorodne kształty – od okrągłego po spłaszczony lub wydłużony – i różni się kolorem skórki, który może być kremowy, żółty, zielonkawy czy różowofioletowy. Górna część korzenia, wystająca ponad ziemię, często jest zabarwiona na zielono lub różowo. Miąższ korzenia bywa biały lub żółty, w zależności od odmiany.
Liście brukwi są długie, osadzone na ogonkach, o lekko pomarszczonej powierzchni. W drugim roku roślina wypuszcza pęd kwiatostanowy, na którym rozwijają się drobne, żółte kwiaty zebrane w grona. Kwiaty te są miododajne, co czyni brukiew cenną rośliną dla pszczelarzy.
Jakie są wymagania uprawowe brukwi?
Brukiew najlepiej rośnie na stanowiskach nasłonecznionych ale dobrze radzi sobie też w lekkim cieniu. Preferuje gleby cięższe, gliniaste, o odczynie zasadowym lub lekko zasadowym. Ważne jest, aby ziemia była wilgotna, szczególnie na początku wzrostu, ale jednocześnie dobrze przepuszczalna.
Roślina dobrze znosi chłodne warunki i jest odporna na przymrozki, co pozwala na jej uprawę w mniej korzystnych warunkach klimatycznych. Nasiona wysiewa się wiosną, zwykle pod koniec kwietnia lub na początku maja, bezpośrednio do gruntu na głębokość około 1,5 cm. Rozstawa powinna wynosić 40-50 x 20-25 cm.
Pielęgnacja
Brukiew wymaga regularnego podlewania, zwłaszcza w okresach suszy. Należy dbać o odchwaszczanie i spulchnianie gleby wokół roślin. Unika się siewu na stanowiskach, gdzie wcześniej uprawiano inne rośliny kapustowate, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia chorób.
W przypadku nawożenia stosuje się zarówno obornik, jak i nawozy mineralne, szczególnie azotowe wiosną. Nawożenie fosforowe i potasowe powinno być dostosowane do potrzeb gleby. W trakcie uprawy warto stosować rotację roślin.
Choroby i szkodniki
Brukiew jest narażona na różne choroby i szkodniki typowe dla rodziny kapustowatych. Do najczęstszych problemów należą kiła kapusty, czarna zgnilizna oraz mszyce. Ważne jest monitorowanie roślin i stosowanie odpowiednich zabiegów ochronnych, takich jak środki biologiczne lub chemiczne.
Zastosowanie – brukiew w kuchni, ogrodzie i...
Brukiew ma szerokie zastosowanie w kuchni i jako roślina pastewna. W krajach skandynawskich i północnej Europy jest składnikiem wielu tradycyjnych potraw, takich jak purée, zupy czy dodatki do mięs. W Polsce niegdyś popularna w okresach głodu, dziś coraz częściej wraca na stoły miłośników dawnych smaków. Oprócz korzenia spichrzowego jadalne są również jej młode liście.
Brukiew ma właściwości lecznicze – dawniej stosowano ją do przygotowywania domowego syropu na kaszel. Wyciśnięty sok mieszano z miodem, tworząc naturalny środek łagodzący dolegliwości dróg oddechowych.
Ciekawostki o brukwi
Podczas II wojny światowej brukiew była jednym z głównych warzyw spożywanych w Europie, szczególnie w Niemczech, gdzie nazywano ją "ziemniakiem wojennym". W Polsce również była podstawą diety w okresach głodu.
Zdjęcia: gehapromo, TwilightArtPictures / AdobeStock