Uprawa sagowców w doniczkach | Czym są cykasy? Prehistoryczne palmo-paprocie i ich pielęgnacja

Pochodzenie i nazewnictwo sagowców

Od swojej łacińskiej nazwy – czyli Cycas, sagowce są często nazywane także cykasami. Pochodzą z tropikalnych rejonów świata, takich jak Afryka, Azja, Australia, Ameryka Środkowa, Indonezja, i dlatego wymagają określonych warunków uprawy. W naszym klimacie najczęściej uprawianym gatunkiem jest pochodzący z Japonii sagowiec odwinięty (Cycas revoluta), nazywany też wygiętym albo palmą sagową lub paprociową, choć z botanicznego punktu widzenia, cykas nie jest spokrewniony z palmami. Gatunek ten najpowszechniej występuje w sprzedaży i jest uprawiany w doniczkach w domach i mieszkaniach, jako oryginalny, tropikalny akcent roślinny.

Uwaga! Wszystkie części tej rośliny są toksyczne, dlatego należy zwrócić uwagę, by zwierzęta, czy małe dzieci przypadkowo nie spożyły fragmentu liścia.

Dlaczego warto ozdobić dom sagowcem odwiniętym?

Porównywanie sagowców z palmami nie jest przypadkowe, ponieważ są do nich podobne - również wytwarzają charakterystyczny gruby, niski i nierozgałęziony pień (tzw. kłodzina), z którego wyrastają oryginalne pióropusze, sztywnych, ciemnozielonych, pierzastych liści, co wygląda bardzo efektownie i dekoracyjnie. W naszym klimacie zwykle uprawiane są głównie w szklarniach i w jasnych wnętrzach. W naturalnych warunkach kolumnowy pień cykasa, pokryty zbrązowiałymi resztkami starych liści może osiągnąć nawet ponad 1m wysokości, a sama roślina w odpowiednich, naturalnych warunkach, po wielu latach dorasta nawet do około 15m.

Doniczkowe okazy sagowca odwiniętego uprawiane u nas w domowych warunkach zwykle nie osiągają jednak dużych rozmiarów, nie kwitną i rosną dość wolno, więc nie trzeba się martwić, że zbyt szybko się rozrosną i będą potrzebowały nowego miejsca (zwykle ich wysokość nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów).

Po pierwsze, wybierz stanowisko dla sagowców

W związku z tym, że pochodzą z tropików, cykasy wymagają określonych warunków i nie tolerują błędów w uprawie, dlatego warto dobrze poznać ich potrzeby, by wiedzieć jak o nie dbać.

Przede wszystkim ważne jest miejsce, w którym ustawimy te rośliny, ponieważ preferują one stanowiska ciepłe (ok. 20-25°C) i oświetlone, ale światłem rozproszonym. Należy unikać uprawy cykasów w pełnym słońcu, ponieważ może to prowadzić do zasychania liści. Z drugiej strony, rośliny te nie lubią także zbyt dużego cienia, a także przeciągów i spadków temperatury poniżej 5. Warto także pamiętać, że sagowiec ustawiony w zbyt zacienionym miejscu może zatracać swój dekoracyjny pokrój, ponieważ liście będą się wydłużać, dążąc do światła.

Po drugie, zapewnij odpowiednie podłoże

Jednym z warunków udanej uprawy sagowca w donicy jest dobrze zdrenowane podłoże, ponieważ nie toleruje on nadmiaru (zastoju) wilgoci w glebie. Z tego względu zaleca się, by przed wsypaniem podłoża do donicy na jej dnie ułożyć kilkucentymetrową warstwę drenażową, np. złożoną ze żwiru, kilku średniej wielkości kamieni lub keramzytu. Do uprawy sagowców najprościej jest użyć specjalnego gotowego substratu, dostępnego w sprzedaży, np. do uprawy palm lub do uprawy roślin zielonych. Można również przygotować podłoże samodzielnie, np. tworząc mieszankę substratu torfowego z gruboziarnistym piaskiem.

Po trzecie, pamiętaj o pielęgnacji i terminach

Po posadzeniu młodych roślin, podłoże powinno być tylko lekko wilgotne, nie podlewamy zbyt intensywnie. Gdy rośliny się ukorzenią nawadniamy je już bardziej systematycznie, ale najlepiej nie częściej niż raz na dwa tygodnie, zwracając jednak uwagę, by nie dopuszczać do przesuszenia gleby w doniczce. Można je także zasilać nawozami rozpuszczalnymi do roślin zielonych lub domowych, w odpowiednich dawkach, w okresie od kwietnia do końca sierpnia.

W okresie zimowym rośliny te przechodzą w stan spoczynku i w tym czasie, optymalna temperatura otoczenia dla niech to około 15-20 °C. Należy też ograniczyć podlewanie roślin do minimum (nawet raz na miesiąc), gdy widać już, że wyraźnie przeschła wierzchnia warstwa gleby.

Sagowca uprawianego w donicy przesadzamy do nowych, większych pojemników, kiedy wyraźnie podrośnie (np. co 4-5 sezonów) w taki sposób, by pień (kłodzina) był zagłębiony w podłożu na około 1/3 wysokości. Co roku wiosną regularnie usuwamy też z pnia zaschnięte, obumarłe starsze liście.

Jakie są najczęstsze kłopoty w uprawie cykasa?

Może zdarzyć się, że w wyniku niewłaściwych warunków lub pielęgnacji, sagowce rosną słabiej, ich liście żółkną lub pojawiają się na nich różnego rodzaju przebarwienia czy plamy. Najczęściej wynika to z nadmiernego podlewania roślin w donicy, co powoduje właśnie żółkniecie liści, a w ekstremalnych przypadkach może skutkować też rozwinięciem się choroby grzybowej i pojawienia się białego nalotu na pniu. Osłabiony wzrost oraz odbarwienia lub żółknięcie liści mogą być spowodowane także niedoborem światła (szczególnie w okresie jesienno-zimowym).

Sagowiec w uprawie doniczkowej (np. stojący w towarzystwie innych roślin lub na trasach czy balkonach) przy wysokich temperaturach i suchym powietrzu bywa atakowany także przez szkodniki, np. wciornastki (wyblakła barwa liści i pojawianie się na nich szarych plamek) oraz miseczniki (małe brązowe łuski, wyglądające jak plamki na ogonkach liściowych). Po zauważeniu wspomnianych objawów warto zapewnić roślinie optymalnych warunków i pielęgnacji lub zastosować środki do zwalczania szkodników (najlepiej w formie sprayu). 

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: DimaBerlin / AdobeStock