Krowia morda – delikates czy niebezpieczeństwo? Sprawdź, zanim wyruszysz na grzyby
Gdy lato zbliża się ku końcowi, grzybiarze zacierają ręce. Nie dziwimy się, że grzybobranie staje się dla niektórych pasją. Świeże powietrze, piękne krajobrazy i satysfakcja z własnoręcznie zebranych grzybów to wielka przyjemność, którą docenia wielu Polaków. Wśród grzybów polskich można spotkać takie, które wyglądają niepozornie, ale mogą okazać się niebezpieczne. Krowia morda, czyli sarniak świerkowy lub dachówkowaty, jest jednym z nich. Ten gatunek uważany za delikates, niestety łatwo pomylić z trującymi. Sprawdź, co musisz wiedzieć, zanim zdecydujesz się na jego zbiór!
Czym jest krowia morda?
Krowia morda, a poprawnie sarniak świerkowy, dachówkowaty (Sarcodon imbricatus) to grzyb, który można spotkać w lasach iglastych. Jak można się domyśleć rośnie głównie pod świerkami. Jego kapelusz jest średniej wielkości, brązowy i posiada charakterystyczne dachówkowate łuski, które nadają mu nieco szorstki wygląd. Ciekawą cechą grzybów z całej rodziny sarniaków jest to, że spód ich kapeluszy, zamiast typowych i dobrze nam znanych blaszek, pokrywają kolce!
Sarniak świerkowy jest grzybem jadalnym, ale jego smak jest wytrawny i gorzki, co sprawia, że nie jest zbyt popularny w kuchni. Mimo to niektórzy koneserzy cenią sobie jego specyficzny aromat, a także możliwości kulinarne – często używany jest jako przyprawa, po odpowiednim wysuszeniu i zmieleniu.
Czy wszystkie sarniaki są jadalne?
Sarniaki to grupa grzybów o różnorodnych właściwościach kulinarnych. Krowia morda jest jednym z nielicznych przedstawicieli tej rodziny uznawanym za jadalny. Ten grzyb ceniony jest przez niektórych smakoszy, zwłaszcza po wysuszeniu i zmieleniu, kiedy to staje się interesującą przyprawą z nutą goryczy.
Poza sarniakiem świerkowym, jadalne są również inne gatunki, takie jak sarniak sosnowy (Sarcodon squamosus) i sarniak wrzosowiskowy (S. versipellis). Oba te grzyby mają podobne właściwości – są gorzkawe, ale mogą być używane w kuchni po odpowiednim przygotowaniu, szczególnie jako suszone i zmielone przyprawy.
Wśród sarniaków znajdziemy jednak również gatunki zaliczane do niejadalnych, takie jak sarniak ciemny (S. scabrosus). Charakteryzuje się on wyjątkowo mocnym gorzkim smakiem, który nie znika nawet po ugotowaniu, co sprawia, że nie nadaje się do spożycia. Choć spożycie tego grzyba nie jest toksyczne, jego smak skutecznie zniechęca do kulinarnych eksperymentów.
Uważaj na podobieństwa! Groźne grzyby trujące podobne do sarniaków
Choć sarniak świerkowy jest grzybem jadalnym, łatwo go pomylić z innymi grzybami, które mogą być niebezpieczne. W szczególności należy uważać na grzyby z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae), które mogą wyglądać podobnie, zwłaszcza dla niedoświadczonych grzybiarzy. Są to gatunki takie jak gąska tygrysia, kolczak obłączasty i inne.
Pomyłka może być szczególnie groźna, gdyż niektóre grzyby z tej rodziny są silnie trujące. Dlatego tak ważne jest dokładne rozpoznanie sarniaka świerkowego przed jego zbiorem. Pamiętaj więc, że jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, lepiej zrezygnować ze zbioru pewnych grzybów. Bezpieczeństwo jest najważniejsze!
Jak rozpoznać krowią mordę?
Rozpoznanie krowiej mordy jest kluczowe dla bezpiecznego grzybobrania. Oto cechy, na które warto zwrócić uwagę:
- Kapelusz: Brązowy, pokryty dachówkowatymi łuskami, o średnicy do 20 cm.
- Kolce: Przez wielu to cecha uznawana za najważniejszą – zamiast blaszek, na spodzie kapelusza znajdują się kolce.
- Trzon: Mocny, gruby, o barwie zbliżonej do kapelusza.
- Smak: Gorzki, co może być dodatkową wskazówką przy identyfikacji.
W kuchni: Jak wykorzystać krowią mordę?
Choć sarniak świerkowy nie jest najłatwiejszym grzybem do przygotowania, jego charakterystyczny smak może być ciekawy zarówno sam – smażony jak kania, jak i jako dodatek do wielu potraw.
Grzyb ten nadaje się do suszenia, a następnie mielenia na proszek, który można używać jako przyprawę do mięs, sosów i zup. Można również spróbować go marynować, choć ze względu na gorzki smak, który wtedy zostanie w miąższu, nie każdemu może przypaść to do gustu.
Ciekawostki o krowiej mordzie
Krowia morda to grzyb o bogatej historii i wielu lokalnych nazwach. W różnych regionach Polski można spotkać go pod takimi przydomkami jak losuń, łosuń, łoczak, łoszak, sarna, siarna, a także kolczak czy kolczak dachówkowaty.
Co ciekawe, do 2014 roku sarniak świerkowy był objęty ścisłą ochroną gatunkową jako gatunek rzadki i zagrożony wymarciem. Dziś, dzięki wzrostowi jego populacji, możemy bez obaw cieszyć się jego zbieraniem. Jednakże te różnorodne nazwy i dawna ochrona gatunkowa tylko podkreślają, jak niezwykłym i cenionym grzybem jest sarniak świerkowy w kulturze grzybiarskiej.
Zdjęcie tytułowe: Lidara /AdobeStock
Nie przegap 
Komentarze