Krowia morda – delikates czy niebezpieczeństwo? Sprawdź, zanim wyruszysz na grzyby

Sarniak świerkowy, dachówkowaty (łac. Sarcodon imbricatus)

Gdy lato zbliża się ku końcowi, grzybiarze zacierają ręce. Nie dziwimy się, że grzybobranie staje się dla niektórych pasją. Świeże powietrze, piękne krajobrazy i satysfakcja z własnoręcznie zebranych grzybów to wielka przyjemność, którą docenia wielu Polaków. Wśród grzybów polskich można spotkać takie, które wyglądają niepozornie, ale mogą okazać się niebezpieczne. Krowia morda, czyli sarniak świerkowy lub dachówkowaty, jest jednym z nich. Ten gatunek uważany za delikates, niestety łatwo pomylić z trującymi. Sprawdź, co musisz wiedzieć, zanim zdecydujesz się na jego zbiór!

Posłuchaj
00:00
Najnowszy numer
Gardeners' World - Edycja Polska Gardeners' World - Edycja Polska
przejrzyj
Gardeners' World - Edycja Polska
1

Czym jest krowia morda?

Krowia morda, a poprawnie sarniak świerkowy, dachówkowaty (Sarcodon imbricatus) to grzyb, który można spotkać w lasach iglastych. Jak można się domyśleć rośnie głównie pod świerkami. Jego kapelusz jest średniej wielkości, brązowy i posiada charakterystyczne dachówkowate łuski, które nadają mu nieco szorstki wygląd. Ciekawą cechą grzybów z całej rodziny sarniaków jest to, że spód ich kapeluszy, zamiast typowych i dobrze nam znanych blaszek, pokrywają kolce!

Sarniak świerkowy jest grzybem jadalnym, ale jego smak jest wytrawny i gorzki, co sprawia, że nie jest zbyt popularny w kuchni. Mimo to niektórzy koneserzy cenią sobie jego specyficzny aromat, a także możliwości kulinarne – często używany jest jako przyprawa, po odpowiednim wysuszeniu i zmieleniu.

Czy wszystkie sarniaki są jadalne?

Sarniaki to grupa grzybów o różnorodnych właściwościach kulinarnych. Krowia morda jest jednym z nielicznych przedstawicieli tej rodziny uznawanym za jadalny. Ten grzyb ceniony jest przez niektórych smakoszy, zwłaszcza po wysuszeniu i zmieleniu, kiedy to staje się interesującą przyprawą z nutą goryczy.

Poza sarniakiem świerkowym, jadalne są również inne gatunki, takie jak sarniak sosnowy (Sarcodon squamosus) i sarniak wrzosowiskowy (S. versipellis). Oba te grzyby mają podobne właściwości – są gorzkawe, ale mogą być używane w kuchni po odpowiednim przygotowaniu, szczególnie jako suszone i zmielone przyprawy.

Wśród sarniaków znajdziemy jednak również gatunki zaliczane do niejadalnych, takie jak sarniak ciemny (S. scabrosus). Charakteryzuje się on wyjątkowo mocnym gorzkim smakiem, który nie znika nawet po ugotowaniu, co sprawia, że nie nadaje się do spożycia. Choć spożycie tego grzyba nie jest toksyczne, jego smak skutecznie zniechęca do kulinarnych eksperymentów.

Uważaj na podobieństwa! Groźne grzyby trujące podobne do sarniaków

Choć sarniak świerkowy jest grzybem jadalnym, łatwo go pomylić z innymi grzybami, które mogą być niebezpieczne. W szczególności należy uważać na grzyby z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae), które mogą wyglądać podobnie, zwłaszcza dla niedoświadczonych grzybiarzy. Są to gatunki takie jak gąska tygrysia, kolczak obłączasty i inne.

Pomyłka może być szczególnie groźna, gdyż niektóre grzyby z tej rodziny są silnie trujące. Dlatego tak ważne jest dokładne rozpoznanie sarniaka świerkowego przed jego zbiorem. Pamiętaj więc, że jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, lepiej zrezygnować ze zbioru pewnych grzybów. Bezpieczeństwo jest najważniejsze!

Redakcja poleca
0 Keramzyt ogrodniczy - 2 l
Keramzyt ogrodniczy - 2 l
1 P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
2 Termometr Do Kompostu | Victory's Garden
Termometr Do Kompostu | Victory's Garden
3 Pałeczki Nawozowe, do storczyków – 20 szt.
Pałeczki Nawozowe, do storczyków – 20 szt.
4 Mydło ogrodnicze potasowe z czosnkiem  500 ml - Himal
Mydło ogrodnicze potasowe z czosnkiem 500 ml - Himal
5 Osłonka doniczka misa Ø330 mm Roma – biała – Lamela
Osłonka doniczka misa Ø330 mm Roma – biała – Lamela

Jak rozpoznać krowią mordę?

Rozpoznanie krowiej mordy jest kluczowe dla bezpiecznego grzybobrania. Oto cechy, na które warto zwrócić uwagę:

  • Kapelusz: Brązowy, pokryty dachówkowatymi łuskami, o średnicy do 20 cm.
  • Kolce: Przez wielu to cecha uznawana za najważniejszą – zamiast blaszek, na spodzie kapelusza znajdują się kolce.
  • Trzon: Mocny, gruby, o barwie zbliżonej do kapelusza.
  • Smak: Gorzki, co może być dodatkową wskazówką przy identyfikacji.

Sarniak świerkowy, dachówkowaty (łac. Sarcodon imbricatus) spód kapelusza
Fot. Ionescu Bogdan / AdobeStock
Spód krowiej mordy nie ma blaszek ani gąbki, a charakterystyczne kolce. Te kolce, będące strukturą nośną zarodników, są często najbardziej gorzkie. W niektórych przypadkach cały kapelusz może mieć gorzki posmak, ale to właśnie kolce zazwyczaj mają najbardziej intensywny smak.
Źródło: @ytpaweligrzyby / Youtube

 

W kuchni: Jak wykorzystać krowią mordę?

Choć sarniak świerkowy nie jest najłatwiejszym grzybem do przygotowania, jego charakterystyczny smak może być ciekawy zarówno sam – smażony jak kania, jak i jako dodatek do wielu potraw.

Grzyb ten nadaje się do suszenia, a następnie mielenia na proszek, który można używać jako przyprawę do mięs, sosów i zup. Można również spróbować go marynować, choć ze względu na gorzki smak, który wtedy zostanie w miąższu, nie każdemu może przypaść to do gustu.

Należy jednak pamiętać, że gorzki smak sarniaków ogranicza ich popularność w kuchni. Są to grzyby raczej dla koneserów, którzy potrafią docenić ich unikalny aromat i odpowiednio je przygotować.

 

Ciekawostki o krowiej mordzie

Krowia morda to grzyb o bogatej historii i wielu lokalnych nazwach. W różnych regionach Polski można spotkać go pod takimi przydomkami jak losuń, łosuń, łoczak, łoszak, sarna, siarna, a także kolczak czy kolczak dachówkowaty.

Co ciekawe, do 2014 roku sarniak świerkowy był objęty ścisłą ochroną gatunkową jako gatunek rzadki i zagrożony wymarciem. Dziś, dzięki wzrostowi jego populacji, możemy bez obaw cieszyć się jego zbieraniem. Jednakże te różnorodne nazwy i dawna ochrona gatunkowa tylko podkreślają, jak niezwykłym i cenionym grzybem jest sarniak świerkowy w kulturze grzybiarskiej.


Zdjęcie tytułowe: Lidara /AdobeStock

Obserwuj
Autor
Maja Wiśniewska Maja Wiśniewska

Pasjonatka ogrodnictwa, która chętnie dzieli się swoim doświadczeniem, pisząc praktyczne porady.

Artykuły autora Wszyscy autorzy
Tematy
Więcej na ten temat
Komentarze

Darmowy program
Projektowanie Ogrodu
wypróbuj online
Projektowanie ogrodu
To się przyda
Zestaw: 3 x P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
Zestaw: 3 x P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
Lawenda - 30 szt. pakiet
Lawenda - 30 szt. pakiet
Kretołap + Wkłady + Czujnik – Zestaw Do Zwalczania Kreta | Target
Kretołap + Wkłady + Czujnik – Zestaw Do Zwalczania Kreta | Target
Obornik Kurzy granulowany – 5 l
Obornik Kurzy granulowany – 5 l
Polyversum WP Uniwersalny – 5 g
Polyversum WP Uniwersalny – 5 g
TRIGGER-4 100 g + 2 worki kompostowe 80 l
TRIGGER-4 100 g + 2 worki kompostowe 80 l
Biosept Active w sprayu, wyciąg z grejpfruta poprawiający odporność, na choroby – 750 ml
Biosept Active w sprayu, wyciąg z grejpfruta poprawiający odporność, na choroby – 750 ml
Trawa dla kota | Kiepenkerl
Trawa dla kota | Kiepenkerl
Kompost Granulowany – 10 l | Florovit
Kompost Granulowany – 10 l | Florovit
Tagi
Najnowsze treści
Plamy na igłach świerka? To może być jedna z tych 3 chorób. Rozpoznaj i zwalcz Jesienny ogród "w płomieniach ognia". Już za chwilę zacznie się najpiękniejsze show sezonu Czym podlewać storczyki, aby kwitły non stop? Deszczówka, kranówka, a może coś jeszcze? Co zrobić, żeby zerwane pomidory dojrzały w domu? Wypróbuj te proste triki Miesięcznik Dahurski Stare odmiany winogron tnę jesienią tylko w 1 sposób. Zbieram 3x więcej owoców co roku Tym środkiem za 1,5 zł zmywam klej z okien po moskitierze. Są jak nowe i nie lepią się Wiosenna pielęgnacja truskawek | Co zrobić, by były zdrowe i słodkie? Czy wiesz, że liście to zagrożenie w ogrodzie? Są źródłem zakażeń i...