Organiczne szczątki różnego pochodzenia (roślinnego jak i zwierzęcego) przechodzą proces rozkładu, w terminologii gleboznawczej nazywanego humifikacją. Zależnie od rodzaju rozkładających się szczątek (martwe liście, obornik, słoma, kompost itd), próchnica może mieć różny stosunek substancji odżywczych, m.in. azotu, fosforu, witamin i kwasów organicznych.

Odpowiedzialne za humifikacje są mikroorganizmy glebowe oraz czynniki atmosferyczne. Próchnica stanowi ok. 70-80% materii organicznej w glebach.

Próchnicę glebową można podzielić na prehumus, będący jeszcze nie całkiem rozłożonymi szczątkami organicznymi, oraz humus, czyli zupełnie rozłożone resztki.