Paszport roślin – czym jest i dlaczego każda roślina musi go mieć?

Czym są paszporty roślin?

Przepisy dotyczące paszportów roślin zawarte są w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 z dnia 26 października 2016 roku w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin. Zgodnie z jego zapisami, w przypadku sprzedaży roślin przeznaczonych do sadzenia, obowiązkowo muszą one posiadać paszport roślin.

Jest to więc dokument, który musi być dołączony do każdej rośliny lub innej jednostki handlowej z nią związanej (np. doniczka, wielodoniczki-multiplaty, zestawy, kompozycje itp.), przeznaczonej do sadzenia. Stanowi on potwierdzenie, że sprzedawane rośliny zostały poddane profesjonalnej kontroli i są wolne od agrofagów, czyli organizmów szkodliwych dla roślin uprawnych (chorób, szkodników, chwastów). Paszport roślin jest narzędziem, wprowadzonym na terytorium UE dla ochrony zdrowia roślin i zapobiegania rozprzestrzenieniu się wspomnianych zagrożeń.

Jakie rośliny wymagają paszportów?

Wyposażeniu w paszporty podlegają wszelkie sadzonki roślin przeznaczone do sadzenia lub przesadzenia. Należy zaliczyć do nich wszystkiego rodzaju:

• drzewa i krzewy, krzewinki, sadzonki, materiał szkółkarski, rośliny w doniczkach lub pojemnikach (np. byliny, rośliny przeznaczone do pomieszczeń),
• bulwy, bulwocebule, cebule, kłącza, korzenie, podkładki, stolony, rozłogi, sadzeniaki ziemniaka, pąki, okulanty, sadzonki, zrazy, szczepy oraz nasiona określonych gatunków lub rodzajów.

Fot. Paweł Romanowski

Paszport – w formie czworokątnej etykiety zawiera flagę UE i napis „Paszport roślin / Plant Passport” oraz informacje z oznaczeniami: A – nazwa botaniczna rośliny; B – kod państwa (Polska = PL) i numer rejestracyjny podmiotu nadany przez WIORiN); C – kod identyfikacyjny rośliny (oznaczenie własne, nadawane przez samego ogrodnika, np. F01, F02); D – symbol nazwy państwa pochodzenia (PL oznacza, że uprawa kierowanych do handlu roślin odbywa się w naszym kraju).

Paszport roślin musi mieć formę wyraźnie widocznej etykiety, wykonanej na jakimkolwiek podłożu odpowiednim do wydrukowania elementów (…) pod warunkiem że paszport roślin jest wyraźnie wyodrębniony w stosunku do wszelkich innych informacji lub etykiet umieszczonych na tym podłożu. Paszport roślin musi być wyraźnie widoczny i czytelny, zmiana umieszczonych na nim informacji musi być niemożliwa i muszą one być trwałe.

Kto wydaje paszporty roślin?

Zgodnie z przepisami, paszporty roślin są wydawane tylko podmiotom (i przez podmioty) wpisanym do urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych i upoważnionym przez właściwy organ oraz pod jego nadzorem. W naszym kraju organem nadzoru jest Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa, a upoważnienie do wydawania paszportów można otrzymać po zdaniu specjalistycznego egzaminu, który potwierdza posiadanie wiedzy, niezbędnej do dokonania oceny zdrowotności roślin, w celu wydawania paszportów roślin. Wszelkie informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) – www.piorin.gov.pl.

Sprzedaż roślin a paszporty – co trzeba wiedzieć?

Warto wiedzieć, jaki typ sprzedaży wymaga wyposażenia roślin w paszporty, aby uniknąć błędów, nieporozumień i wiążących się z nimi nieprzyjemnych konsekwencji.

W przypadku sprzedaży stacjonarnej, prowadzonej np. przez podmioty profesjonalne, takie jak np. gospodarstwa ogrodnicze, sklepy, centra ogrodnicze, markety, rośliny muszą być zaopatrzone w paszporty roślin. Jeśli sprzedawana jest większa liczba roślin jednego gatunku do jednego nabywcy, to dla całej jednostki handlowej (np. wielodoniczki), może być dołączony 1 paszport roślin.

Bardzo częsta i popularna obecnie forma internetowej sprzedaży roślin (na mocy umów zawieranych na odległość) także wymaga wyposażenia roślin w paszporty.

Każdy podmiot lub osoba, sprzedająca rośliny przez Internet (nawet w małych ilościach), musi być wpisana do rejestru podmiotów profesjonalnych i zaopatrywać rośliny w paszporty, bez względu na to, czy nabywcą jest podmiot profesjonalny czy tzw. użytkownik ostateczny.

Te same zasady dotyczą także zakupu roślin (np. z ogłoszeń lub reklam) z dostawą (sprzedającego lub kuriera) – uważana jest ona za sprzedaż poprzez umowy zawierane na odległość i wymaga zaopatrywania roślin w paszporty, jak w przypadku sprzedaży internetowej.

Kiedy paszporty roślin nie są wymagane?

Nie w każdym przypadku obrotu roślinami, zachodzi obowiązek wpisu do rejestru podmiotów profesjonalnych. Dotyczy to sytuacji, gdy np. ogrodnik/amator (hobbysta) wymienia się roślinami do sadzenia wyłącznie i bezpośrednio z tzw. użytkownikiem ostatecznym (np. innymi ogrodnikami-amatorami). Wtedy rośliny mogą być przekazywane bez paszportów. Należy podkreślić, iż podmiotem profesjonalnym jest każdy, kto prowadzi sprzedaż roślin z przeznaczeniem do sadzenia i osiąga z tego tytułu korzyści finansowe, czyli jest zaangażowany profesjonalnie.

Co grozi za sprzedaż roślin bez paszportów?

W przypadku, gdy podmiot (lub osoba), który prowadzi sprzedaż roślin bez paszportów, a zgodnie z przepisami jest do tego zobowiązany, podlega karze finansowej w wysokości od 500 do 5000 (5 tysięcy) złotych. Określają ją zapisy polskiego prawa - Ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami (Dz.U. 2020 poz. 424). Wspomniana kara dotyczy każdej rośliny, jednostki handlowej (także przesyłki roślin przez Internet), której dotyczy naruszenie przepisów.

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: kolaż - Pixabay, Adam88 / Depositphotos