Uprawa zimowitów w ogrodzie | Kiedy sadzić, by zakwitły jesienią?

Zimowit jesienny (Colchicum autumnale) jest rośliną cebulową, należącą do rodziny liliowatych (Liliaceae). Poprzez swoje duże podobieństwo do krokusa (Crocus) jest bardzo często mylony z jego jesiennymi odmianami. Dziko rosnące zimowity spotyka się w Europie w okolicach Morza Śródziemnego, aż po Azję Środkową i Indie.

Zimowity rosną również w warunkach naturalnych w Polsce – na Podkarpaciu i w pasie nadmorskim. Objęte są ścisłą ochroną gatunkową, mimo tego ich populacja stopniowo ulega zmniejszaniu wskutek zbierania bulw do celów leczniczych i bezpośredniego niszczenia, ale również w wyniku zaorywania i osuszania łąk.

Według greckiej legendy zimowity powstały z kilku kropel magicznego napoju czarodziejki Madei. Krople mikstury spadły jej na ziemię w krainie o nazwie Kolchida, leżącej u podnóży Kaukazu. W miejscach, na które upadły wyrosły bujne kwiaty. Nowe rośliny nazwano na cześć krainy – Colchicum.

Jak wyglądają zimowity?

Liście zimowitów mają szerokość około 4-6 cm i długości nawet do 25 cm. Pojawiają się wiosną i utrzymują do czerwca. Następnie żółkną i zamierają. Roślina wchodzi wtedy w stan spoczynku.

Następnie na jesieni pojawiają się kwiaty zimowitów – kwitną od września (często już w drugiej połowie sierpnia!) do października. Wyrastają wprost z ziemi tworząc kolorowe "mini-łany". Mogą mieć wysokość od 5 do 25 cm (w zależności od odmiany). Są najczęściej fioletowe, ale można znaleźć również gatunki i odmiany kwitnące na różowo i biało.

Zimowity są całkowicie mrozoodporne i zimują w gruncie w postaci mięsistej bulwy.

Zimowity kwitną o tej samej porze roku co krokusy jesienne, co prowadzi do pomyłek. Są do siebie bardzo podobne, jednak różnią się budową kwiatu – kwiat krokusa jest mały i ma 3 pręciki, a kwiat zimowita jest zdecydowanie większy i ma 6 pręcików.

Fot. Rüdiger Stehn/Flickr, Capri23auto/Pixabay  Zimowit – kwiat ma sześć pręcików (fot. z lewej), krokus jesienny – kwiat ma trzy pręciki (fot. z prawej)

Różne gatunki zimowitów

Rodzaj Colchicum obejmuje około 65 gatunków. Najbardziej popularny jest zimowit jesienny (Colchicum aulumnale). W ogrodach sadzimy jego odmiany oraz inne gatunki, t.j.:

• zimowit bizantyjski (Colchicum byzantinum)
  Posiada kwiaty do 20 cm wysokości i większe bulwy od zimowita jesiennego.
  
  
• zimowit powabny, syn. zimowit okazały (Colchicum speciosum)
  Ma duże kwiaty (25 cm wysokości i 15 cm średnicy). Z jednej bulwy sukcesywnie wyrasta od 5 do 10 kwiatów.
  
  
• zimowit pstry (Colchicum variegatum)
  Tworzy szerokie, lejkowate, czerwono-fioletowe kwiaty w mocno widoczną kratkę.
  
  
• zimowit mieszańcowy (krzyżówka Colchicum latituium i C. speciosum)
  W przeciwieństwie do pozostałych nie rozsiewa się i nie jest długowieczny. Mimo tych wad może się pochwalić gęstymi i pełnymi kwiatami.

Wymagania, uprawa i pielęgnacja zimowitów

• Idealne stanowisko dla zimowitów to miejsca słoneczne lub nieco zacienione, gorzej rosną w cieniu.
• Zimowity doskonale wyglądają w grupach, posadzone na jesiennych rabatach, na skalniakach - pośród gatunków o pędach płożących lub tworzących niskie poduszki, które będą maskować puste miejsca w okresach, gdy zimowity trwają w uśpieniu, czyli latem i zimą lub w sąsiedztwie krzewów i w dużych skupieniach pod drzewami.
• Podłoże dla zimowitów powinno być wilgotne, najlepiej o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Najlepiej rosną na glebie próchniczej, przepuszczalnej.
• Sadzenie zimowitów powinno odbywać się w sierpniu. Bulwy najlepiej sadzić w niewielkich skupiskach, na głębokości 10-15 cm (w zależności od ich wielkości). Jeśli spóźnimy się z sadzeniem, bulwy wypuszczą kwiaty jeszcze w czasie przechowywania w skrzynkach.
• Zimowity na trawniku wyglądają wyjątkowo dekoracyjnie, jednak z koszeniem trawy należy zaczekać do czasu zaschnięcia liści.

• Pielęgnacja zimowitów nie jest ani trudna, ani pracochłonna. Wymagają jedynie starannego odchwaszczania i podlewania w okresach suszy.
• Nawożenie zimowitów na ubogich glebach powinno być zastosowane 2-3 razy w okresie intensywnego wzrostu. Najlepiej zastosować nawozy wieloskładnikowe. W okresie kwitnienia nie należy nawozić zimowitów!
  
  

• Zimowity są długowieczne i mogą rosnąć na jednym miejscu przez 3-4 lata. Jeśli rosną dłużej wtedy nadmiernie się zagęszczają, gdyż co roku przybywa bulw przybyszowych. Należy je wtedy rozsadzić i przenieść w inne miejsce.
• Bulwy zimowitów należy wykopywać co kilka lat, najlepiej w połowie czerwca. Po wykopaniu należy je oczyścić, do czasu sadzenia należy je przechować w koszykach w suchym, przewiewnym pomieszczeniu. Bulwy zimowitów dostępne są w sprzedaży w lipcu i w sierpniu.
• Rozmnażanie zimowitów powinno odbywać się na początku lata - w okresie spoczynku, zwykle w drugiej połowie czerwca lub na początku lipca. Najlepiej rozmnożyć je z bulw przybyszowych, które tworzą się u podstawy rośliny matecznej. Każda potomna bulwa powinna posiadać wykształconą łuskę okrywającą. Po wykopaniu bulwy należy oczyścić z resztek ziemi. Do chwili sadzenia, należy je przechować w suchym przewiewnym pomieszczeniu w temperaturze około 20°C.

Zimowit jest rośliną silnie trującą!

W odróżnieniu od krokusów (używanych jako przyprawa w kuchni) wszystkie części zimowitów są trujące! Głównie nasiona i bulwy zawierają trujący dla człowieka i zwierząt alkaloid – kolchicynę. Nawet woda, w której rośliny stoją w wazonie staje się trująca!

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: "Herbstzeitlose (3)"/Rüdiger Stehn/CC BY-SA 2.0

A ty? Uprawiasz zimowity w swoim ogrodzie? Daj znać w komentarzu!