Jak chronić kukurydzę przed chorobami i szkodnikami?
Kukurydza uprawiana na potrzeby własne czy dla ozdoby ogrodu jest nieco mniej narażona na choroby i szkodniki w porównaniu z uprawami profesjonalnymi, wielkoobszarowymi. Szkodliwe organizmy mają słabsze warunki do rozprzestrzeniania się. Nawet jednak w takich przypadkach zaleca się stosować profilaktykę.
- Unikanie uprawy kukurydzy w danym miejscu przez kilka lat z rzędu. Zaleca się stosowanie przerw.
- Przekopywanie resztek pozbiorowych.
- Zaprawiane nasion przed siewem.
- Stosowanie zrównoważonego nawożenia. W szczególności należy unikać aplikacji nadmiernych dawek azotu, gdyż może to zwiększyć podatność na choroby i szkodniki.
Groźne i powszechne szkodniki kukurydzy
- Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) to niewielki motyl nocny o beżowo-brązowym ciele z marmurkowym wzorem i rozpiętości skrzydeł do 30 mm. Szkodliwym stadium są gąsienice. Posiadają jasne, segmentowane ciało. W pierwszej fazie rozwoju mają 1-2 mm, w ostatnim 20-25 mm długości. Zimują gąsienice w resztach pozbiorowych, w ściółce bądź wewnątrz chwastów o grubych łodygach. Omacnica żeruje na różnych częściach kukurydzy. Prowadzi do żółknięcia fragmentów roślin lub całkowitego zamierania. Larwy wgryzają się w rdzeń w pędach powodując wyłamywanie kukurydzy. Żywią się również nasionami. Uszkodzone kolby stają się podatne na choroby, m.in. fuzariozę. Szkodniki najintensywniej występują w drugiej i trzeciej dekadzie lipca.
- Ploniarka zbożówka (Oscinella frit) to drobna muchówka, podobnie jak powyżej, powodująca szkody w fazie larwalnej. Larwy są półprzezroczyste, z czasem białe lub kremowe, o długości do 4 mm. Najczęściej są problemem młodej kukurydzy. Uszkadzają liście ograniczając rozwój kukurydzy, czasem uszkadzają stożki wzrostu. Blaszki liściowe są zdeformowane, poszarpane lub pękają podłużnie.
- Sporadycznie w uprawie kukurydzy występuje stonka kukurydziana (Diabrotica virgifera). Chrząszcz znacznie różni się wyglądem od bardziej znanego kuzyna – stonki ziemniaczanej. Ma bardziej smukłe ciało o czarno-żółtej barwie. Osiąga długość do 7 mm. Larwy są wydłużone, kremowobiałe, o długości do 10 mm. Zimują jaja w glebie. Larwy żerują na korzeniach, pierwsze stadia żywią się najdrobniejszymi korzonkami – włośnikami. Ograniczają zdolność roślin do pobierania wody i składników pokarmowych. Czasem powodują żółkniecie i zamieranie kukurydzy. Przyczyniają się do występowania chorób odkorzeniowych, a także szkód powodowanych przez nicienie.
- Mszyce są powszechnym ogrodowym szkodnikiem, występującym również na kukurydzy. To drobne owady o różnym zabarwieniu ciała (w zależności od gatunku) żerujące na zielonych częściach roślin. Powodują m.in. powstawanie plam, a następnie deformację i zamieranie liści. Wydzielają lepką spadź, która jest pożywką dla grzybów sadzakowych (w wyniku infekcji na liściach pojawia się brunatny nalot). Przenoszą choroby wirusowe roślin, np. żółtą karłowatość jęczmienia (kukurydza należy do tej samej rodziny co zboża).
Szkodniki kukurydzy należy zwalczać w okresie masowych nalotów owadów dorosłych. Można to monitorować rozwieszając żółte tablice lepowe. W amatorskich warunkach najczęściej zwalcza się je uniwersalnymi insektycydami, np. Karate Zeon. Mszyce w początkowej fazie inwazji (zanim stworzą dużą kolonię) z powodzeniem można zwalczyć preparatem domowej roboty opartym na bazie szarego mydła. Dodatkowo kukurydzę warto podlewać gnojówkami z roślin. To przy okazji odstrasza typowe szkodniki glebowe, np. pędraki i drutowce.
Najważniejsze choroby kukurydzy
- Fuzarioza łodyg i kolb (Gibberella moniliformis) prowadzi do łamania i zamierania łodyg, a w późniejszej fazie rozwoju kukurydzy poraża ziarniaki. Nasiona kukurydzy matowieją, pękają i rozpadają się. Występuje na nich nalot grzybni (w zależności od gatunku grzyba ma barwę białą, różową, czerwonawą lub zieloną). Porażenie kolb fuzariozą sprawia, że nasiona nie nadają się do spożycia. Zawierają szkodliwe mikotoksyny.
- W przypadku wystąpienia głowni pylącej kukurydzy (Sphacelotheca reiliana) objawy nie są widoczne przez kilka tygodni „działalności” patogenu. Grzyb rozwija się m.in. w stożkach wzrostu korzeni. Osłabia wzrost roślin, a jednocześnie prowadzi do nadmiernego krzewienia. Liście są blade (to jednak można pomylić z niedoborami pierwiastków pokarmowych). Charakterystycznym symptomem jest wygląd kwiatów -wiech, które wyglądają, jakby były spalone. Kwiaty nie produkują pyłku, a więc nie dochodzi do zapylenia i zawiązywania nasion. Kolby kukurydzy tworzą ciemnobrunatną masę złożoną z grzybni i zarodników. Często są otoczone szarą błonką.
- Głownia guzowata kukurydzy (Ustilago maydis) poraża rośliny w kilku fazach rozwoju – podzielono to na generacje. W pierwszej cechą charakterystyczną jest tworzenie wielu narośli wzdłuż nerwów liściowych, co powoduje marszczenie i zwijanie liści. Rośliny karłowacieją. Druga generacja poraża wiechy i kolby. Występują na nich narośla. Czasem kolby nie zawiązują nasion. Trzecia generacja poraża kolby w okresie dojrzałości mlecznej ziarna. Najczęściej objawy widoczne są na szczytach kolb. W przypadku głowni guzowatej nasiona nadają się do spożycia.
- Rdza kukurydzy (Puccinia sorghi) jest łatwa do rozpoznania, gdyż objawia się występowaniem licznych, drobnych, poduszkowatych „grudek” na liściach. Mają kolor rudy, pomarańczowy lub miedziany. Z reguły wokół nich występują jaśniejsze obwódki. Mocno porażone liście zamierają osłabiając wzrost kukurydzy i pośrednio wpływając na plonowanie. Kolby mogą być mniejsze i słabiej zaziarnione.
Duże znaczenie w walce z chorobami grzybowymi ma zaprawianie nasion. Można stosować zaprawy nasienne lub nawet mączkę bazaltową, która ma właściwości grzybobójcze, a przy tym jest dobrym nawozem „startowym” bogatym w potas. W razie wystąpienia objawów choroby stosuje się preparaty grzybobójcze. Profilaktycznie rośliny można pryskać gnojówkami z pokrzywy, mniszka czy skrzypu.
Zdjęcie tytułowe: Magic Hen, Milton Buzon / AdobeStock
Ochrona przed mrozem 
Choroby i szkodniki 
Nawozy 
Ziemia / podłoża 
Chwasty 
Środki ochrony roślin 
Ogród bez chemii 
Gryzonie 
Insekty domowe 
