Wiązy do ogrodu. Które wybrać i jakie warunki lubią?

Najpopularniejsze gatunki wiązów

Rodzina roślin wiązowatych (Ulmaceae) liczy kilkadziesiąt gatunków, ale na terenie Polski spotykamy najczęściej 3 z nich – wiąz polny (Ulmus minor), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) i wiąz górski/szorstki (Ulmus glabra).

Osiągają zwykle duże rozmiary (do 30 m wysokości) i rosną dziko (lasy) lub sadzone są w założeniach parkowych, szpalerach, zieleni publicznej lub w dużych ogrodach, ale też jako strzyżone żywopłoty lub okazy w stylu bonsai.

Szorstkie, często niesymetryczne liście o piłkowanym brzegu i z wyraźnie widocznymi nerwami oraz owoce (orzeszki) otoczone, błonkowatymi skrzydlakami, to charakterystyczne cechy wiązów. Wspomniane gatunki, to zwykle dość duże drzewa, które można sadzić jedynie w dużych ogrodach.

Fot. Schmutzler-Schaub, vodolej, Chomchol / AdobeStock

1 – 120-letni wiąz szypułkowy, 2 – liście wiązu górskiego, 3 – owoce wiązu polnego

W sprzedaży spotkać można jednak także inne (często mieszańcowego pochodzenia) odmiany wiązów, nadające się do każdego, nawet najmniejszego ogrodu. Ich walorem jest zwykle ciekawy, oryginalny pokrój, powolny wzrost lub kształt i wybarwienie liści.

Większość odmian wiązów nich nie osiąga dużych rozmiarów, nie ma dużych wymagań i można uprawiać je nie tylko w ogrodzie, ale też w donicach.

Fot. Henri Koskinen, argenlant, kazakovmaksim  / AdobeStock

Kwiaty, owoce i liść wiązu szypułkowego (Ulmus laevis)

Parasol z wiązu w ogrodzie

Jednym z bardziej popularnych, niedużych drzew do ogrodu jest wiąz górski (Ulmus glabra) `CAMPERDOWNII`. Odmiana ta jest zwykle oferowana jako forma szczepiona na pniu o wysokości około 150-200 cm, przez co nie rośnie już znacznie wzwyż. Może rozrastać się o wiele bardziej wszerz, ponieważ jej największym walorem jest malownicza korona.

Gałęzie i liście tej rośliny zwieszają się do dołu, tworząc parasolowaty kształt, dzięki czemu drzewko jest oryginalne nawet zimą, po opadnięciu liści. Po wielu latach korony tych drzew mogą osiągać znaczną szerokość nawet ponad 5 m, co trzeba mieć na uwadze wybierają dla tej odmiany stałe miejsce w ogrodzie. Prócz kształtu korony, atrakcyjnie są też duże, zaokrąglone, ciemnozielone i szorstkie, gęsto ułożone na pędach liście.

Fot. I_love_life / AdobeStock

Wiąz górski 'Camperdownii'

Karłowe wiązy do ogrodu

W mniejszych ogrodach z pewnością atrakcją będą bardzo wolno rosnące odmiany o drobnych, ładnie ułożonych liściach i tworzących zaokrąglone kształty.

Wiąz drobnolistny (Ulmus parvifolia) `GEISHA` tworzy krzewiasty, zaokrąglony pokrój i rośnie bardzo wolno, osiągając po latach do kilku metrów wysokości. Uwagę zwracają ładne, drobne liście z piłkowanym i biało obrzeżonym brzegiem.

Inną propozycją może być wiąz holenderski (Ulmus minor) `JACQUELINE HILLIER` – odmiana o szerokim, zwartym, nieregularnym pokroju, wolnym wzroście (po 20 latach osiąga około 3 m wysokości i szerokości) i drobnych, ciemnozielonych liściach.

Obie odmiany są także często hodowane i sprzedawane w formie małego drzewka, szczepionego na niskim pniu. Świetnie nadają się do japońskich lub skalnych ogrodów oraz do uprawy w pojemnikach.

Oryginalną rośliną jest też wiąz drobnolistny (Ulmus parvifolia) 'HOKKAIDO', który jest starą japońska odmianą o niewielkich rozmiarach, dzięki czemu jest ceniona jako tworzywo do kompozycji w stylu bonsai. Tworzy krzewiastą, zaokrągloną formę i dorasta do wysokości około do 50-70 cm wysokości, a dodatkowym walorem dekoracyjnym są cienkie, nieregularnie zakrzywione pędy z drobniutkimi, ciemnozielonymi liśćmi.

Fot. iVerde

1, 2 – Wiąz holenderski 'Wredei', 3 – wiąz drobnolistny 'Geisha', 4 – wiąz holenderski 'Jacquelline Hillier', 5 – wiąz drobnolistny 'Hokkaido'

Wiązy o żółtych liściach

Do różnego rodzaju kontrastowych zestawień kolorystycznych z innymi roślinami lub sadzenia pojedynczo w wyeksponowanych miejscach można wybrać odmiany wiązów o złocistych lub żółtych liściach.

Ciekawą, elegancką i sprawdzoną już w naszych ogrodach propozycją może być wiąz holenderski (Ulmus ×hollandica) `WREDEI`. Drzewo tworzy dość wąską, stożkowatą lub jajowatą koronę z pędami skierowanymi skośnie ku górze. Młode, rozwijające się liście są jasnożółte, później żółte, a najstarsze zielono-żółte, co jest efektowna dekoracją drzewa. Odmiana ta dorasta do około 8 m wysokości i 4m szerokości.

Złocisto-żółtymi, dość dużymi liśćmi wyróżnia się też wiąz górski (Ulmus glabra) `AUREA`, który rośnie dość szybko i dorasta nawet do 10m wysokości. Młode drzewa zachowują dość wąski, kolumnowy pokrój, ale z czasem zaczynają też rozrastać się wszerz (do 3-4 m). W sprzedaży spotkać można też formę szczepiona na pniu, nie rosnącą mocno wzwyż.

Fot. I_love_life / AdobeStock

Wiąz (Ulmus xviminalis) 'Aurea' prowadzony w formie bonsai

Bardzo ładne, żółte, nieco mniejsze, węższe, wydłużone liście ma również wiąz syberyjski (Ulmus pumila) `AUREA`. Odmiana ta rośnie wolniej, tworząc dość zwartą, gęstą koronę i osiągając po około 10 latach około 4 m wysokości.

Wiąz turkiestański na żywopłoty

Wiąz syberyjski (Ulmus pumila) nazywany też potocznie wiązem Turkiestanu lub turkiestańskim jest również dość popularnym wyborem na strzyżone lub swobodnie rosnące (osiąga około 4 m wysokości) żywopłoty. Jest ceniony ze względu na szybki wzrost (nawet do 1 m w sezonie), niewielkie wymagania glebowe i dużą odporność na mróz. Świetnie znosi cięcie (do wykorzystania w żywopłotach) i ma ładne, żywo zielone, nieduże, podłużne liście.

Fot. Scisetti Alfio / AdobeStock

Liście wiązu syberyjskiego

Jakie warunki lubią wiązy?

Wiązy zwykle nie mają dużych wymagań, ale preferują żyzne, dostatecznie wilgotne gleby, o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego. Rosną równie dobrze na stanowiskach lekko zacienionych, jak i nasłonecznionych, przy czym trzeba pamiętać, że odmiany o barwnych liściach potrzebują miejsca w pełni nasłonecznionego (dla optymalnego wybarwienia).

Tekst Maciej Aleksandrowicz, zdjęcia tytułowe iVerde, I_love_life, Chomchol / AdobeStock