Aloes drzewiasty (Aloe arborescens) to gatunek zimozielonego, liściowego sukulentu z rodziny złotogłowowatych, szparagowatych (Asparagaceae). Pochodzi między innymi z Południowej Afryki, gdzie zasiedla tereny półpustynne oraz suche, rozległe, piaszczyste łąki i kamieniste zbocza. Jest także uprawiany w wielu rejonach świata zarówno jako roślina ozdobna jak i lecznicza.
Aloes drzewiasty w naturze może dorastać do ponad 5 m wys., jednak w uprawie rzadko przekracza 1 m wys. Posiada krzewiasty, wzniesiony pokrój i sztywne, grube, słabo rozgałęzione, z czasem drewniejące od dołu pędy, zwieńczone pióropuszem sztywnych, skórzastych, wąskich, długich, mięsistych, ostro ząbkowanych na brzegach i łukowato przewieszających się na zewnątrz liści. Licie pokryte są z zewnątrz grubą skórką oraz woskowanym kutnerem i wypełnione gęstym, przeźroczystym, galaretowatym miąższem. Dla rośliny stanowią magazyn wody i substancji pokarmowych. Na pędzie układają się naprzemianlegle, obejmując łodygę pochwą.
W naturalnym środowisku aloes kwitnie zimą, wydając pomarańczowe lub szkarłatne, rurkowate, wydłużone kwiaty, zebrane na szczycie sztywnego, nagiego, wzniesionego pędu w okazałe, gęste, groniaste, stożkowate kwiatostany (kwiaty w kwiatostanie rozwijają się od dołu do góry). Egzemplarze uprawiane w doniczkach zakwitają jednak rzadko.
Wymagania i uprawa
Z racji swego pochodzenia, aloes drzewiasty ma dość szczególne wymagania. W naszym kraju sprawdza się jedynie jako roślina pokojowa lub szklarniowa. W uprawie oczekuje ciepłego, słonecznego stanowiska i przepuszczalnej, lekkiej, niezbyt żyznej ziemi z dodatkiem piasku (np. podłoża dla kaktusów i sukulentów).
Jest odporny na suszę, ale źle znosi zalanie, dlatego powinien być podlewany umiarkowanie, a zimą skąpo. Przez cały rok oczekuje też dość wysokiej temperatury, która latem powinna wynosić ok. 22-26°C, natomiast zimą ok. 12-15°C (roślina przechodzi okres spoczynku).
Aloes nie wymaga nawożenia, jednak intensywnie rosnące egzemplarze można zasilać wiosną i latem niewielkimi dawkami nawozów dla kaktusów i sukulentów.
Aloes drzewiasty może być rozmnażany za pomocą odrostów korzeniowych lub sadzonek pędowych.
Zastosowanie
Aloes drzewiasty to ciekawa, okazała roślina doniczkowa, ze względu na swoje rozmiary nadająca się jednak do uprawy głównie w dużych salonach lub widnych holach oraz ogrzewanych zimą szklarniach i oranżeriach. Warto wiedzieć, że polskich warunkach rośliny łatwo się wydłużają przez brak odpowiednio długiego czasu nasłonecznienia (zdj. 2) – dla niektórych są przez to mniej efektowne jako rośliny ozdobne.
Z jej liści można pozyskiwać galaretowaty miąższ do celów kosmetycznych lub leczniczych (posiada min. właściwości regenerujące błonę śluzową, a także przeciwzapalne i immunostymulujące), jednak dopiero po oddzieleniu skórki, pod którą znajduje się goryczkowata substancja (alona) o silnym działaniu przeczyszczającym. Surowiec powinien być pozyskiwany z liści pochodzących z co najmniej trzyletniego egzemplarza, do uprawy którego nie były wykorzystywane chemiczne środki ochrony roślin.
Wybrane odmiany
- 'Variegata' – liście zielone, ozdobione nieregularnymi, żółto-kremowymi pasami i smugami
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: , Yorozu Kitamura / Dreamstime