Paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare) to nieduża, wieloletnia paproć z rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae). Jej naturalny obszar występowania jest bardzo rozległy, gdyż obejmuje większą część półkuli północnej: min. Ameryka Północna, Afryka Północna, Azja i większą część Europy, w tym także Polska, gdzie gatunek jest bardzo rozpowszechniony, szczególnie w obszarach górskich.
Paprotka zwyczajna może dorastać do ok. 35-45(60) cm wys. Tuż pod ziemią rozwija pełzające, pokryte łuskami, jasnobrązowe kłącze, z którego wyrastają zimozielone, pierzaste, skórzaste liście. Każdy liść złożony jest ze sztywnego, cienkiego, brązowego, odziomkowego ogonka, z którego po obu stronach wyrastają ułożone w naprzeciwległych rzędach lancetowate, wydłużone, zaokrąglone na szczycie, skórzaste, zielone listki z delikatnie piłkowanym brzegiem.
Liście są zimotrwałe i obumierają dopiero wiosną, w kolejnym roku, gdyż wtedy zastępowane są przez młode liście, wyrastające z kłącza. Zarodnie tworzą się na spodniej stronie liścia i mają postać pomarańczowożółtych lub pomarańczowobrązowych, kulistych skupień, ułożonych w rzędach wzdłuż nerwu głównego. Zarodniki dojrzewają latem (VII-IX).
Wymagania i uprawa
W naturze paprotka preferuje różne stanowiska, ale najchętniej zasiedla miejsca cieniste i półcieniste oraz próchnicze, przepuszczalne, wilgotne, gleby, najlepiej o lekko kwaśnym lub kwaśnym odczynie pH. Spotykana jest też na starych, wilgotnych, kamiennych murach, leśnych zboczach, starych drzewach i omszonych skałach.
Roślina nie lubi długotrwałej suszy i wapiennej gleby, ale dobrze znosi krótkotrwałe przesuszenie i większe nasłonecznienie. W uprawie oczekuje podobnych warunków jak w środowisku naturalnym, dlatego należy uprawiać ją w cieniu lub półcieniu na próchniczych, przepuszczalnych, wilgotnych podłożach.
Gatunek jest całkowicie mrozoodporny i nie wymaga zimowego okrycia.
Paprotka zwyczajna może być rozmnażana przez wysiew dojrzałych zarodników lub podział kęp.
Zastosowanie
Paprotka zwyczajna doskonale prezentuje się w ogrodach leśnych i naturalistycznych. Może być zestawiana z innymi, niewielkimi paprociami oraz funkiami. Nadaje się też do sadzenia w ogrodach skalnych, na wilgotnych, zacienionych murkach i w szczelinach miedzy kamieniami. Na większych, wilgotnych, zacienionych stanowiskach może być też traktowana jako roślina okrywowa, gdyż dobrze rozrasta się za pomocą kłączy w duże kępy.
Kłącze paprotki zwyczajnej miało też zastosowanie w lecznictwie. Wykorzystywano je w preparatach wspomagających leczenie chorób układu oddechowego i moczowego, gdyż wykazywało min.: działanie wykrztuśne, przeciwzapalne i moczopędne.
Wybrane odmiany
- 'Bifido Multifidum' – pojedyncze listki tworzące liść, mają rozwidlone końce
- 'Ramosum' – liście rozwidlone na szczycie lub w połowie długości
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Algirdas/Wikimedia Commons
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
