Jak dbać o drewno w ogrodzie? Jak je zabezieczyć? Jaki preparat wybrać?

Zabezpieczanie drewna, impregnacja polega na nasycaniu materiału preparatami, które znacząco przedłużają jego żywotność i poprawiają walory wizualne. Niezabezpieczone, a jednocześnie zawilgocone i zaatakowane przez szkodniki, drewno zniszczeje w kilka lat. Odpowiednio chronione - przetrwa wieki. Dostępne na rynku impregnaty mają różne działanie.

Nim zdecydujemy się na zakup, powinniśmy przemyśleć, jakiego środka potrzebujemy - mając na uwadze przede wszystkim rodzaj konstrukcji, jej lokalizację, gatunek drewna oraz nasze preferencje wizualne. W obrębie posesji takie elementy, jak drewniane ogrodzenie, taras czy mała architektura muszą stawić czoło opadom, silnemu promieniowaniu słonecznemu i mikroorganizmom. Bez naszej pomocy nie dadzą rady.

Wiosenna aura zachęca do prac w ogrodzie. To dobry moment zarówno na budowę, jak i renowację rozmaitych drewnianych konstrukcji. Ich powierzchnia raz na kilka lat wymaga odnowienia. Nawet fabryczna impregnacja, wykonana w sposób ciśnieniowy, nie zabezpiecza materiału na zawsze.

Które drewno najszybciej niszczeje?

Bardziej podatne na wpływ czynników atmosferycznych i biokorozję jest drewno miękkie – sosny, świerku, wierzby, topoli. Łatwo przyjmuje wodę, niezabezpieczone już po kilku sezonach ulega rozkładowi.

Nie zapominajmy, że mniejszą odporność ma też drewno nieobrobione, szorstkie, ponieważ łatwo chłonie wilgoć. Aby zwiększyć jego żywotność, najlepiej je zatem oheblować.

Znacznie trwalsze jest twarde drewno dębu, buka, grabu, jesionu, cisu oraz roślin egzotycznych (heban, iroko, tek, cedr). To ostatnie jest dość drogie, ale właściwie nie wymaga impregnacji, bo zawiera dużo naturalnych substancji oleistych.

Co najbardziej szkodzi drewnu?

Starannej pielęgnacji wymaga drewno na zewnątrz domu, bo musi stawić czoło słońcu i wilgoci. Mocno wysuszone pęka i odbarwia się. Promieniowanie słoneczne niszczy bowiem ligninę - podstawowy składnik drewna, odpowiadający za jego wytrzymałość. Materiał staje się więc porowaty, podatny na niszczący wpływ wody, zszarzały.

Pod wpływem zmian wilgotności budulec pęcznieje i kurczy się, co również prowadzi do osłabienia jego struktury. Szczególną uwagę należy więc zwrócić na ochronę tych elementów, które mogą mieć kontakt z ziemią i pochodzącą z niej wilgocią (słupki ogrodzeń, trejaży itp.). Ponadto materiał poddawany przez dłuższy czas zawilgoceniu atakowany jest przez grzyby, co powoduje jego rozkład lub rozwój sinizny (wygląda bardzo nieestetycznie, często występuje w drewnie sosnowym i jodłowym).

Zarówno budulec suchy, jak i wilgotny atakowany jest przez owady. Chętnie składają w nim jaja, z których następnie wylęgają się larwy. Drewno jest dla nich znakomitą pożywką. Drążąc wewnątrz niego korytarze, niszczą jego strukturę.

Fot. BENJAMIN MOORE

Jakie preparaty znajdziemy na rynku?

W sprzedaży jest wiele środków, które nie tylko doskonale chronią drewno, ale i nadają mu pożądany odcień. Wnikają głęboko w jego strukturę i mogą zabezpieczać przed różnymi czynnikami. Zakupu najlepiej dokonywać w specjalistycznych sklepach, gdzie można liczyć na fachową pomoc sprzedawcy w doborze zarówno samego preparatu, jak i narzędzi do jego aplikacji. Zanim jednak ruszymy po impregnat, dokładnie wymierzmy powierzchnię wymagającą zabezpieczenia.

Na etykietach produktów znajdziemy wskazówki dotyczące ich przeznaczenia. Bardzo ważne, by zwrócić uwagę, czy danego środka używa się wewnątrz czy na zewnątrz budynku (niektóre są pod tym względem uniwersalne). Producenci podają też przykładowe zastosowanie, np. do ogrodzeń, elewacji, elementów małej architektury. Inne wyroby przewidziane są do powierzchni pionowych, inne do poziomych, np. nawierzchni tarasu. W przypadku tych ostatnich niezbędne jest utworzenie twardej powłoki, chroniącej deski przed ścieraniem.

Dobrze jeśli preparat będzie działał kompleksowo, zabezpieczając budulec przed rozmaitymi czynnikami. Większość chroni drewno przed wilgocią, promieniowaniem UV oraz rozwojem pleśni i innych grzybów. Te, które zwalczają szkodniki mają różną zawartość substancji biobójczych. Niektóre środki nie tylko chronią, ale i leczą zagrzybione fragmenty. Inne zabezpieczają powierzchnię drewna przed ogniem. Oczywiście nie stanie się ono materiałem niepalnym, ale wystawione na działanie płomieni zacznie palić się później.

Znajdziemy też wyroby z różnymi dodatkami, np. woskiem, odpychającym wodę, bądź nanocząsteczkami, które wnikają głęboko i tworzą warstwę nieprzepuszczającą wilgoci. Impregnaty do drewna są transparentne - nie zakrywają rysunku słojów. Mogą być bezbarwne albo koloryzujące, jeśli zawierają pigmenty.

Jak przygotować powierzchnię?

Zanim przystąpimy do impregnacji drewna, odpowiednio je przygotujmy do tego zabiegu. Materiał powinien być już obrobiony - przycięty, oszlifowany wzdłuż włókien itd. Przed malowaniem powierzchnię musimy odkurzyć i w razie konieczności odtłuścić.

W przypadku renowacji drewnianych elementów, w pierwszej kolejności trzeba usunąć łuszczące się i zmurszałe warstwy. Niewielkie ubytki - wypełnić szpachlą. Później wyrównać powierzchnię papierem ściernym i oczyścić z pyłu. Pamiętajmy jednak, że jeśli materiał rozpada się w dłoniach, nie nadaje się do renowacji, bo zbyt mocno opanował go grzyb. Zielone naloty (porosty, mech) należy usunąć - ale nie przy użyciu papieru ściernego, lecz specjalnych preparatów. Po spryskaniu powierzchni powinno się odczekać nawet kilka dni (zależnie od zaleceń producenta), następnie spłukać ją wodą. Po wyschnięciu drewna można przystąpić do konserwacji.

Wodorozcieńczalne czy rozpuszczalnikowe?

Na rynku znajdziemy impregnaty do drewna na bazie wody bądź rozpuszczalników organicznych. Produkty wodorozcieńczalne są coraz powszechniejsze. Mają bardzo dobre właściwości, używa się ich zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku, chronią przed wilgocią, owadami, mikroorganizmami, wnikają również w lekko wilgotne drewno, są wydajne i prawie bezwonne (co ma znaczenie we wnętrzach).

Są bezpieczne - niektórymi można malować zabawki. Pamiętajmy jednak, że nie zaleca się pokrywać nimi starego, bardzo wysuszonego drewna, bo może to doprowadzić do jego pęcznienia i pękania. Impregnaty rozpuszczalnikowe lepiej sprawdzą się przy zabezpieczaniu starego, wysuszonego materiału, ponadto są skuteczniejsze jako baza środków owadobójczych. Podobnie jak wyrobów wodorozcieńczalnych, używa się ich wewnątrz i na zewnątrz domów. Zapewniają bardzo dobrą ochronę przed wilgocią, szkodnikami, mikroorganizmami i promieniami UV.

W jaki sposób impregnować?

Prace przygotowawcze

Impregnację przeprowadza się przy ciepłej, suchej pogodzie. Zalecana temperatura otoczenia to 10-25°C. Drewno ma być suche w trakcie zabiegu, a także jakiś czas po jego zakończeniu - dzięki temu preparat wniknie weń głęboko.

Miejsce pracy zabezpieczmy folią - jeśli jest taka konieczność. Zgromadźmy wszystkie niezbędne narzędzia (mieszadło, pędzle, wałki itd.), załóżmy rękawice i ubranie ochronne.

Trzymajmy się zaleceń zamieszczonych na opakowaniu produktu - powinna być tam określona m.in. liczba warstw, jakie trzeba nałożyć. Każda kolejna warstwa musi być cieńsza od poprzedniej, bo drewno staje się coraz mniej chłonne. W żadnym wypadku nie można nakładać na zapas - zbyt gruba powłoka szybko pęka.

Aplikacja

Większość preparatów dobrze rozprowadza się za pomocą pędzla. Aby uzyskać równomierną warstwę, należy wykonywać długie, płynne pociągnięcia, zgodnie z kierunkiem usłojenia. Duże powierzchnie szybko i wygodnie maluje się wałkiem. Często jest on osadzany na teleskopowej rurce - dzięki temu bez trudu można dosięgnąć trudno dostępnych miejsc. Do drewna o nierównej powierzchni przeznaczone są wałki z długim włosiem.

Jeśli nie musimy malować całego elementu, a jedynie uzupełnić miejscowe ubytki w powłoce ochronnej, najlepiej użyć szmatki lub gąbki i wetrzeć preparat zgodnie z kierunkiem słojów. W podobny sposób nanosi się olej do drewna. Do niektórych produktów dołączane są aplikatory, w postaci gąbki o płaskiej lub karbowanej powierzchni, zamocowanej niekiedy na uchwycie. Zastosowanie pistoletu natryskowego lub agregatu wymaga dużo wprawy. Ponadto sprzęt taki nie jest tani.

Co na warstwę wierzchnią?

Pamiętajmy, że konserwacja drewna to nie tylko zastosowanie impregnatu. Nie utworzy on bowiem powłoki, która mogłaby stanowić ostateczne wykończenie. Co więcej, sam impregnat może zostać w pewnym stopniu wypłukany przez wodę. Potrzebne jest więc dodatkowo naniesienie lakieru, lakierobejcy, farby bądź specjalnego oleju. Wybór produktu zależy głównie od tego, jaki chcemy uzyskać efekt.

Na zewnątrz domu wykorzystuje się specjalne lakiery - inne niż we wnętrzach - dające powłokę elastyczną. Mogą mieć właściwości barwiące (lakierobejce) - najczęściej mają wtedy odcień brązu, zieleni lub błękitu. Zazwyczaj maluje się w ten sposób ogrodzenia i meble ogrodowe. Lakierobejce są transparentne, a więc nie zakrywają słojów, tylko podkreślają ich naturalny rysunek.

Emalie tworzą warstwę kryjącą, przez którą drewno traci nieco swój naturalny charakter. Rzadko wybiera się je do wykańczania surowego lub lakierowanego materiału - raczej do odnawiania elementów malowanych farbą. Powłoka taka nie jest zbyt trwała - emalia nie wsiąka głęboko i uniemożliwia oddychanie drewna. Nie jest polecana do wykańczania desek tarasowych. Olej natomiast wnika głęboko, skutecznie zapobiegając wchłanianiu wilgoci. Konserwuje się nim głównie nawierzchnie tarasów.

Źródło: Magazyn Budujemy Dom 4/2017, zdjęcie tytułowe: ALTAX