Ach, te banany! Jak je pielęgnować, jakie wybrać i gdzie sadzić?

zielone liście bananowca w ogrodzie

Smukłe, soczyście zielone i naprawdę szybko rosnące. Ich charakterystyczne duże, szerokie, mięsiste liście sprawiają, że wyróżniają się na tle innych roślin. Jeśli masz ochotę na wyraźny egzotyczny akcent we wnętrzu, na balkonie czy w ogrodzie, bananowce będą świetnym wyborem – przekonuje Sylwia Hennek na łamach magazynu Gardeners' World Edycja Polska.

Posłuchaj
00:00
Artykuł pochodzi z magazynu:
Gardeners' World. Edycja Polska
Gardeners' World. Edycja Polska
Październik 2024
Przejrzyj i kup
2
Spis treści
Jakie są rodzaje i gatunki bananów? Jakie warunki trzeba zapewnić bananom? Jak je hodować? Jak uprawiać banany w domu> Jak uprawiać banany w gruncie w ogrodzie? Jak się mówi prawidłowo banan czy bananowiec? Jak rozmnaża się banany? Jak wyhodować banana z nasion?


Artykuł pochodzi z magazynu
Gardeners' World. Edycja Polska / Październik 2024

Do rodziny bananowatych należą trzy rodzaje roślin i każdą z nich możesz uprawiać w Polsce. Warto wiedzieć, że choć wyglądem i rozmiarami przypominają drzewa, są bylinami. Ich pień to nie prawdziwy pień, a złożona z ciasno ułożonych pochew liści nibyłodyga. Pod ziemią banany wykształcają bulwiaste kłącza.

Najbardziej znanym rodzajem bananowatych jest Musa, do którego należy banan zwyczajny (Musa paradisiaca). Jest on krzyżówką dwóch dzikich gatunków bananów stworzoną dla celów uprawowych. Niestety ten gatunek nie jest odpowiedni do polskich warunków, przede wszystkim ze względu na potrzeby cieplne.

Choć banany w Polsce mogą wydawać owoce i nieraz je wydają, często nie zdążą one dojrzeć w danym sezonie. A jeśli już im się to uda, ich owoce są małe i wypełnione nasionami, przez co niejadalne.

Mimo to takie banany są świetnymi roślinami dekoracyjnymi. Wyjątkową ciekawostką jest tu Musa velutina, banan o różowych kwiatach i owocach.

czerwono-zielone liście banana Ensete ventricosum ‘Maurelii’
Fot. Sylwia Hennek
Ensete ventricosum ‘Maurelii’

Drugim rodzajem bananowatych jest Ensete. Ten krewniak banana do dziś jest ważną rośliną pokarmową w niektórych rejonach Afryki. W Etiopii Ensete ventricosum jest źródłem skrobi spożywczej, a roślina ta podobno miała znaczenie użytkowe już w starożytnym Egipcie.

W Polsce gatunek ten można spotkać pod nazwą banan abisyński. Do rodzaju Ensete należy najbardziej spektakularny gatunek banana do ogrodu. Ensete ventricosum ‘Maurelii’ może w polskich ogrodach osiągać nawet 5 m wysokości i górować nad innymi roślinami rozłożystą koroną zielono-bordowych liści. Zarówno ogromne rozmiary, jak i fascynujące ubarwienie sprawiają, że ogród z taką rośliną nabiera wyjątkowego charakteru.

Musella lasiocarpa w donicy na tarasie
Fot. Sylwia Hennek
Musella lasiocarpa
kwiat banana Musella lasiocarpa
Fot. Sylwia Hennek
Kwiat Musella lasiocarpa

Ostatnim, trzecim rodzajem jest Musella, do którego należy tylko jeden gatunek: Musella lasiocarpa, nazywany Złotym Lotosem. To roślina o niezwykłym kwiatostanie, który może wykształcić się zarówno u roślin posadzonych w ogrodzie, jak i w donicach. Warto spróbować uprawy, ponieważ widok kwiatostanu przypominającego żółty, osadzony na masywnej nibyłodydze kwiat lotosu jest zjawiskowy.

Wymagania bananów

Czego wymagają banany, aby mogły się dobrze rozwijać? Przede wszystkim ciepła, światła i wilgoci. Ich potrzeby w zakresie tych trzech parametrów decydują o tym, które gatunki możemy posadzić w ogrodzie i zabezpieczyć je w nim na zimę, które lepiej będzie wykopać i przezimować w donicy w chłodnym miejscu, a które będą odpowiednie do uprawy we wnętrzu.

Musa acuminata
‘Dwarf Cavendish w donicy
Fot. Sylwia Hennek
Musa acuminata ‘Dwarf Cavendish’

Z pewnością więcej bananowatych możemy uprawiać w ogrodach czy w donicach na zewnątrz, niż w pomieszczeniach. Wiele bananów źle znosi suche powietrze i słabe oświetlenie.

Gatunkiem najbardziej odpowiednim do wnętrz jest Musa acuminata ‘Dwarf Cavendish’ lub ‘Super Dwarf Cavendish’. Ten drugi spotykany jest także pod nazwą Musa tropicana. To banany karłowe, dorastające do 1-2 m. Ich młode liście mają charakterystyczne bordowe plamki. To właśnie te banany najczęściej można spotkać w sprzedaży w marketach budowlanych czy ogrodniczych.

Domowa uprawa bananów

Banan w domowej uprawie doniczkowej wymaga jasnego stanowiska i żyznego, przepuszczalnego podłoża o pH 5,5-6,5. Ma duże wymagania pokarmowe – w sezonie potrzebuje zasilania nawozem do roślin zielonych bądź obornikiem oraz regularnego nawadniania. Kiedy ziemia przesycha, zaczynają przysychać końcówki liści, dlatego warto utrzymywać podłoże stale jednakowo wilgotne. Z drugiej strony banan nie lubi przelewania – wówczas liście żółkną, a mogą nawet czernieć, co jest objawem zgnilizny korzeni.

Największym wyzwaniem w uprawie bananów we wnętrzach jest ich zimowanie. To czas, gdy powietrze w pomieszczeniach jest nagrzane, ale suche, a to sprzyja rozwojowi przędziorków na miękkich, soczystych liściach. Z tego względu warto w tym czasie zadbać o podstawki nawilżające ustawione pod rośliną i regularnie sprawdzać liście pod kątem nieproszonych gości. W tym czasie dobrze jest też nieco ograniczyć podlewanie.

Banany pod gołym niebem

Znacznie więcej możliwości mamy w kwestii uprawy bananów w donicach na balkonie, tarasie czy w ogrodzie. Do donic polecam szczególnie dwa gatunki, które nie tylko pięknie wyglądają w pojemnikach, ale też dobrze zimują przechowywane w chłodnym miejscu, nawet całkowicie ciemnym.

Pierwszym z nich jest Musa basjoo o żywo zielonych liściach, który także w donicy rośnie bardzo szybko. Pięknie wygląda posadzony solo, ale także w kompozycji z surfiniami, wilcami, czy dichondrą. Druga z propozycji to Musella lasiocarpa, czyli Złoty Lotos. Liście tego gatunku są nieco sztywniejsze niż u rodzaju Musa, stąd też lepiej zniosą trochę bardziej wietrzne warunki. Mają one chłodniejszy, szarozielony odcień liści, a dodatkowo często wydają wiele nibyłodyg w jednej donicy, co wygląda bardzo efektownie.

banany w Ogrodzie
Botanicznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego
w Krakowie
Fot. Sylwia Hennek
Banany w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Banany w donicach również potrzebują żyznego i przepuszczalnego podłoża, nawożenia i regularnego podlewania. Mogą rosnąć w pełnym słońcu, choć warto je stopniowo do tego przyzwyczaić, by bezpośrednie promienie nie poparzyły liści. Najlepiej rozwijają się i wyglądają w miejscu nagrzanym, ale osłoniętym od wiatru. Silne podmuchy mogą rozdzierać miękkie blaszki liści.

banan w donicy w ogrodzie
przy Pałacu Króla Jana III
w Wilanowie
Fot. Sylwia Hennek
Banan w ogrodzie przy Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Wśród bananów do ogrodu można znaleźć wiele ciekawych gatunków różniących się wyglądem i mrozoodpornością. Jeśli ogród mieści się w cieplejszych rejonach kraju, możemy pokusić się o zimowanie bananów w gruncie z zastosowaniem solidnej warstwy ochronnej ściółki.

Dobrym pomysłem jest dodatkowe zabezpieczenie w postaci kabla grzewczego i budki ze styropianu, na wypadek większych czy dłuższych spadków temperatury. Ponieważ liście bananów są wrażliwe na mróz i często już po pierwszych przymrozkach zostają uszkodzone, ścina się je do zimowania, pozostawiając jedynie nibypień.

Najodporniejszym na chłody bananem jest Musa basjoo, dorastający do wysokości ok. 2,5 m. Ten gatunek rośnie na przykład w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego i latem pięknie kwitnie. Żółte kwiatostany przyciągają pszczoły i zamieniają się później w małe banany. Co prawda nie dojrzewają, tym niemniej są bardzo dekoracyjne.

Ciekawym bananem jest również bardzo odporny Musa sikkimensis. Smukły, dorastający nawet powyżej 3 m wysowysokości, o grubej nibyłodydze. Liście także ma długie, a te młode zabarwione są od spodu intensywnie na bordowo, co dodaje im wyjątkowo eleganckiego wyglądu.

banan Ensete ventricosum
‘Maurelii’
Fot. Sylwia Hennek
Ensete ventricosum ‘Maurelii’
banan Ensete ventricosum w donicy
Fot. Sylwia Hennek
Ensete ventricosum w donicy

Na koniec zostawiłam banana o najbardziej niecodziennym wyglądzie. To wspomniany już Ensete ventricosum ‘Maurelii’. Intensywnie bordowozielone liście i gruby nibypień przyciągają wzrok z daleka. Rośnie szybko, kiedy ma pod dostatkiem ciepła, wody i nawozu.

Ten gatunek nie jest tak wytrzymały na mróz, dlatego kiedy zapowiadane będą przymrozki ścinamy liście, wykopujemy nibyłodygę z ziemi i sadzimy ją do donicy. Przechowujemy ją w bezmroźnym miejscu, nie przelewając, by nie ryzykować zgnicia korzeni i nibyłodygi.

Ogromną zaletą wszystkich bananów jest fakt, że nawet, gdy jesienią zetniemy wszystkie liście, posadzone wiosną do gruntu czy wystawione na zewnątrz szybko odrastają i znów osiągają duże rozmiary. Ścinanie liści nie jest koniecznym zabiegiem; robi się to, by obniżyć wysokość rośliny dla wygodniejszego zimowania.

Banany sadzone w ogrodzie będą wdzięczne za słoneczne, nagrzane miejsce, które sprzyja szybkiemu wzrostowi. Dobrze, aby było też osłonięte od wiatru, ponieważ liście nie znoszą go zbyt dobrze, a poszarpane nie prezentują się już tak pięknie.

Banan czy bananowiec?

Szukając informacji o tych roślinach możemy spotkać się z różnymi określeniami. Która z nich jest poprawna? Zgodnie z polską nomenklaturą botaniczną roślina z rodziny bananowatych i rodzaju Musa jest bananem. Nazwa bananowiec odnosi się bardziej do ciasta z bananami, choć co ciekawe, to jej używał Ryszard Kapuściński w swoich książkach. Gdy rozmawiamy o roślinach, możemy stosować zarówno nazwę botaniczną, jak i potoczną.

Rozmnażanie bananów

Jak można uzyskać sadzonki bananów? Są na to dwa sposoby. Można oddzielić młode nibypnie wyrastające obok rośliny-matki. Jest też druga droga, o której niewiele osób wie: wiele pięknych gatunków bananów można otrzymać z nasion. Nie jest to trudne, o ile kupimy nasiona możliwie świeże. Niedużym kosztem możemy stworzyć wtedy małą bananową kolekcję, która umilać nam będzie letnie dni spędzone czy to w ogrodzie, czy na balkonie lub tarasie.

Fot. gicku91 / AdobeStock
Sadzonki bananów wyrastające przy roślinie matecznej

Banany razem z bambusami i palmami tworzą klasyczną egzotyczną trójkę. Każda z tych roślin wnosi na swój sposób klimat tropików do przestrzeni. Kto wie, czy zastosowane wspólnie z czasem nie sprawią, że chętniej będziemy spędzać wakacje we własnym ogrodzie, niż na dalekich wycieczkach.

Fot. Sylwia Hennek
Zrób to sam: jak wysiać nasiona bananów?
KROK 1
Nasiona bananów mają twardą skorupkę. By zmiękła, włóż je na 1-3 dni do wody i codziennie ją zmieniaj. Możesz użyć kubka termicznego albo słoika. Warto, żeby woda była ciepła (o temperaturze kąpielowej).
KROK 2
Wysiej nasiona do doniczki, najlepiej pojedynczo. Do wysiewu możesz użyć przepuszczalnej i jałowej ziemi kokosowej, która świetnie sprawdza się do wysiewu nasion roślin egzotycznych. Przysyp nasiona warstwą ziemi nie grubszą niż średnica nasiona.
KROK 3
Podlej lub zroś delikatnie ziemię. By przyspieszyć kiełkowanie, nakryj doniczki woreczkiem foliowym. Pamiętaj, by zdejmować co 2-3 dni woreczek dla przewietrzenia. Jeśli możesz, ustaw doniczki na grzejniku, ponieważ ciepło przyspiesza proces kiełkowania. Dobrym rozwiązaniem są też maty grzewcze. Ustaw wtedy temperaturę między 24-28 stopni. Im świeższe nasiona, tym szybciej możesz spodziewać się siewki. Zwykle zajmuje to kilka tygodni.

Tekst i zdjęcie tytułowe Sylwia Hennek

  Gardeners' World Edycja Polska 10 2024

Artykuł pochodzi z magazynu
Gardeners' World. Edycja Polska / Październik 2024

Obserwuj
Autor
Gardeners' World. Edycja Polska Gardeners' World. Edycja Polska

To wydanie licencyjne największego brytyjskiego magazynu ogrodniczego. W zielonym ogródku publikowane są wybrane artykuły.

Artykuły autora Wszyscy autorzy
Tematy
Bestsellery
Tagi
Najnowsze treści