Powojniki na początek sezonu | Najciekawsze odmiany

W Europie powojniki (Clematis) zaczęto sadzić już w XVI wieku, jednak prawdziwą popularność zyskały w XIX i XX w., gdy w wyniku prac hodowlanych uzyskano setki odmian o kolorowych kwiatach. Ze względu na częste krzyżowania i mnogość odmian (kilka tysięcy) botanicy i szkółkarze zaprzestali posługiwania się nazwami gatunkowymi. Zamiast tego, oprócz pochodzenia, powojniki pogrupowano, biorąc pod uwagę także termin kwitnienia i wymagania uprawowe.

Powojniki z Grupy Atragene

Najwcześniej kwitnące odmiany uprawianych w Polsce powojników są zaliczane do Grupy Atragene. Grupę tę tworzą powojniki uzyskane z krzyżowania gatunków naturalnie występujących w górach, m. in. powojnika alpejskiego, powojnika chisańskiego, powojnika koreańskiego czy powojnika syberyjskiego, oraz pochodzących z rejonów o klimacie charakteryzującym się długimi zimami i krótkim latem.

Odmiany spokrewnione z wymienionymi gatunkami są przyzwyczajone do krótkiego okresu wegetacyjnego, dlatego spieszą się z kwitnieniem i starają się jak najszybciej wydać owoce oraz nasiona.

Kwiaty odmian powojników z Grupy Atragene ukazują się na zeszłorocznych pędach już w kwietniu i maju. Swoim kształtem zwykle przypominają dzwoneczki.

Najczęściej są nieduże, mają 4-6 cm długości, są zbudowane z czterech działek otaczających jasne prątniczki i osadzone na długich szypułkach. Po przekwitnięciu ozdobą rośliny są długo utrzymujące się puszyste owocostany.

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik 'Lemon Dream'

Odmiany z Grupy Atragene można podzielić na dwie podgrupy – o kwiatach półpełnych oraz pojedynczych. Do najwartościowszych odmian o półpełnych kwiatach należą: ‘Constance’ (kwiaty purpuroworóżowe), ‘Lemon Dream’ (kwiaty cytrynowożółte) ‘Maidwell Hall’ (kwiaty jasnoniebieskie), ‘Pamela Jackman’ (kwiaty granatowe), ‘Purple Dream’ (kwiaty różowe), ‘Purple Spider’ (kwiaty ciemnofioletowe, prawie czarne) i ‘White ‘Swan’ (kwiaty białe).

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Constance’

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Maidwell Hall’

Urocze, pojedyncze kwiaty tworzą m.in.: ‘Frances Rivis’ (kwiaty fioletowoniebieskie), ‘Riga’ (kwiaty białe), ‘Willy’ (kwiaty ciemnoróżowe z jasnymi brzegami). Wyjątkowo ciekawą odmianą jest ‘Stolwijk Gold’ o złocistym ulistnieniu i niebieskich kwiatach. Oryginalne, żółte kwiaty z purpurowymi podstawami działek tworzy odmiana ‘Lemon Bells’.

W czasie kwitnienia wszystkie wymienione odmiany powojników obsypują się niezliczoną masą kwiatów, zachwycając swoim pięknem.

Grupa Atragene: wymagania i pielęgnacja

Powojniki z tej grupy są tolerancyjne w stosunku do gleby. Chociaż preferują podłoża żyzne, umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne, o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego, całkiem dobrze rosną na większości przeciętnych gleb ogrodowych.

Wyróżniają się bardzo dobrą zdrowotnością, w tym wysoką odpornością na chorobę zwaną uwiądem powojników, która częściej dotyka odmian powojników wielkokwiatowych.

Pnącza najlepiej sadzić w odległości co najmniej 30 cm od murów lub około metra od większych roślin, stanowiących ich naturalną podporę do wspinania. Cięcie powojników kwitnących wiosną i wczesnym latem należy ograniczyć do niezbędnego minimum, bowiem zawsze osłabia kwitnienie.

Fot. Sabine Hortebusch / AdobeStock

Powojniki świetnie komponują się z innymi roślinami w ogrodzie. Choć przez większość roku są niepozorne, mało zauważalne, to gdy zakwitną skupiają na sobie całą uwagę

Powojniki wielkokwiatowe

Ze względu na termin kwitnienia powojniki wielkokwiatowe zostały podzielone na dwie grupy – wcześnie i późno kwitnące. Odmiany wcześnie kwitnące wytwarzają pąki kwiatowe na zeszłorocznych pędach; zakwitają w maju i czerwcu.

Odmianami zaliczanymi do tej grupy są m.in.: ‘Belle of Woking’, ‘Carnaby’, ‘Doctor Ruppel’, ‘Duchess of Edinburgh’, ‘Dzieci Warszawy’, ‘Lech Wałęsa’, ‘Jan Paweł II’, ‘Multi Blue’, ‘Nelly Moser’, ‘Piilu’, ‘Solidarność’, ‘Warszawska Nike’, ‘Westerplatte’.

Roślin tych nigdy nie należy przycinać na wiosnę, bo nie zakwitną lub kwitnienie będzie bardzo osłabione. Zupełnie inaczej należy postępować z powojnikami wielkokwiatowymi kwitnącymi latem, dla których wiosenne cięcie jest zabiegiem zalecanym, pobudzającym do tworzenia licznych pędów, na których utworzą latem kwiaty.

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Serafina’

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Niobe’

Ogromną zaletą powojników jest to, że można je sadzić właściwie w każdym, nawet najmniejszym ogrodzie. Ich system korzeniowy zajmuje mało miejsca, a cała część nadziemna jest bardzo plastyczna i stosunkowo łatwo poddaje się kształtowaniu poprzez prowadzenie przy różnorodnych konstrukcjach.

Sadząc powojniki w ogrodzie należy pamiętać, że rośliny te przytrzymują się podpór ogonkami liściowymi, dlatego wymagają podpór o niedużym przekroju elementów, których mają się czepiać, o średnicy nie większej niż 1 cm. Najlepiej pną się po siatkach, ażurowych kratkach, gęsto rozpiętych linkach czy specjalnie dla nich projektowanych metalowych stelażach, przyjmujących niejednokrotnie fantazyjne, ciekawe kształty.

Fot. MOLLY SHANNON / AdobeStock

Powojniki idealnie nadają się do obsadzania niewielkich podpór – takiego wejścia do ogrodu trudno nie zauważyć

Powojniki wielkokwiatowe: wymagania i pielęgnacja

Powojniki wielkokwiatowe należy sadzić na stanowisku dobrze oświetlonym, ale nie gorącym. Górne części roślin mogą pozostawać w słońcu, ale podstawa powinna być ocieniona. Pnącza lubią wystawę wschodnią i zachodnią, wtedy kwitną dłużej, niż sadzone od strony południowej.

Najlepiej rosną na podłożach żyznych, próchnicznych, umiarkowanie wilgotnych, ale przepuszczalnych, o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego.

Gleby zwięzłe, słabo przepuszczalne, należy koniecznie rozluźnić, dodając piasku. W przeciwnym razie, zwłaszcza przy nasilonych opadach i zalaniu korzeni, są narażone na wystąpienie chorób uwiądu.

Jeśli zauważymy symptomy w postaci nagłej utraty turgoru i więdnięcia części rośliny, wszystkie zamierające pędy należy wyciąć przy ziemi i spalić. Powojniki rzadko są porażane przez szkodniki. Jeśli na młodych przyrostach pojawią się kolonie mszyc, wystarczy opryskać je jednym z wielu dostępnych w sklepach ogrodniczych środków do zwalczania tych szkodników. Oprysk należy przeprowadzać w godzinach wieczornych, kiedy pszczoły zakończą oblot. Unikamy opryskiwania kwiatów.

Grzegorz poleca 7 najpiękniejszych powojników wielkokwiatowych

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Fuyu-no-tabi’

Odmiana wyhodowana w Japonii w latach 90. XX wieku odmiana o dużych, białych kwiatach. Kwiaty zbudowane są z owalnych, zaostrzonych na wierzchołkach działek otaczających zebrane w środku kremowe nitki pręcików zwieńczone ciemnymi pylnikami. Średnica kwiatów wynosi od 15 do 18 cm. Odmiana prezentuje się bardzo efektownie, swoją obecnością nadaje ogrodowym kompozycjom swoistej elegancji, dlatego warto ją sadzić w miejscach eksponowanych i reprezentacyjnych, ale osłoniętych od silnego wiatru, który mógłby uszkodzić długie działki.

Wysokość do 2,5 m Kwitnienie II poł. V-VI

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Piilu’

Estońska odmiana uzyskana w latach 80. XX wieku, jedna z najlepszych do uprawy w pojemnikach na balkonach i tarasach. Kwiaty średniej wielkości, półpełne lub pojedyncze, lilioworóżowe, o średnicy 8-12 cm, zbudowane z szerokich działek, jasnofioletowych na brzegach z wyraźną, ciemnoróżową pręgą na środku oraz złocistych pręcików zebranych w centrum. Roślina powtarza kwitnienie tworząc pojedyncze kwiaty. Uprawiana w pojemniku wymaga zabezpieczenia na zimę (owinięcia lub osłonięcia donicy materiałem, który ochroni korzenie przed mrozem).

W do 1-1,5 m K VI, powtarza w VII-VIII

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Dr Ruppel’

Pnącze o spektakularnych, dwubarwnych kwiatach, zachwycające obfitością kwitnienia. Kwiaty są duże, osiągają do 18 cm średnicy, zbudowane z lilaróżowych działek z ciemną, wyrazistą, purpurową pręgą przebiegającą przez środek każdej z nich. W centrum kwiaty skupione są liczne, jasne pręciki. Roślina kwitnie na zeszłorocznych pędach. Powtarza też kwitnienie latem, na pędach tegorocznych. Odmiana uzyskana w Argentynie, w uprawie od 1975 r.

W do 2-3 m K V, powtarza w VIII

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Belle of Woking’

Wcześnie kwitnąca odmiana o pełnych kwiatach, wyselekcjonowana w Wielkiej Brytanii w latach 80. XX wieku. Kuliste kwiaty o pastelowej barwie lila i kremowych, słabo widocznych pręcikach rozwijają się na pędach zeszłorocznych. Pnącze powtarza kwitnienie latem na pędach tegorocznych, ale wówczas kwiaty są pojedyncze. Odmiana ta nie jest zbyt ekspansywna, pięknie prezentuje się w kompozycjach z niewysokimi krzewami iglastymi i liściastymi.

W do 2-3 m K koniec V-VII, powtarza VIII

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Dzieci Warszawy’

Wcześnie kwitnąca, polska odmiana wyhodowana przez Władysława Nolla w latach 80. XX wieku. Pnącze dorasta do 2,5 m wysokości, tworzy duże, jasnofioletowe kwiaty średnicy około 15 cm, złożone z 8 działek o lekko pofalowanych brzegach oraz z zaznaczoną ciemniejszą smugą przebiegającą przez środek. Pręciki zbudowane są z fioletowych pylników osadzonych na białych nitkach, zaróżowionych w górnej części. Pnącze kwitnie w maju i czerwcu, przyciągając uwagę niebieskimi kwiatami.

W do 2,5 m K V-VI

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Solidarność’

Polska odmiana obsypująca się dużymi, jaskrawoczerwonymi kwiatami, wyhodowana przez Szczepana Marczyńskiego na początku XXI wieku. Pnącze rośnie umiarkowanie silnie. Pędy ma cienkie, wiotkie, liście trójlistkowe, jasnozielone. Kwiaty są duże, mają około 15 cm średnicy, pojedyncze, złożone z 6-8 intensywne czerwonych, aksamitnych działek z jaśniejszą pręgą biegnącą przez środek, jaśniejących w czasie przekwitania. Czasem na działkach występują białe, nieregularne cętki. Pręciki są jasne, zwieńczone purpurowymi pylnikami. Odmiana uhonorowana srebrnym medalem na wystawie Plantarium (Boskoop, Holandia) w 2005 r.

W do 2-3 m K koniec V-VII

Fot. Grzegorz Falkowski

Powojnik ‘Multi Blue’

Intrygująca, wcześnie kwitnąca odmiana wyselekcjonowana w Holandii na początku lat 80. XX w., o fioletowych kwiatach, przypominających kolczaste pompony. Kwiaty są pełne lub półpełne, dosyć zmienne pod względem swojego wyglądu, zbudowane z silnie zwężonych na końcach (igiełkowatych) działek położonych w centrum kwiatu, często ozdobione kryzą szerszych działek u podstawy. Środek kwiatu jest zielonkawy. Kwiaty mają około 10 cm średnicy.

W do 2 m K V-VI

Tekst i zdjęcia: Grzegorz Falkowski, zdjęcie tytułowe artmaks / AdobeStock

Artykuł powstał we współpracy ze Związkiem Szkółkarzy Polskich. Więcej informacji o roślinach i ich producentach uzyskać można na: www.e-katalogroslin.pl lub www.zszp.pl i pod nr. telefonu 22 435 47 22.