Miedź w ogrodzie – rola, niedobory i jak stosować nawozy miedziowe

Choć nie należy do podstawowych składników odżywczych, miedź (Cu) to pierwiastek biorący udział w wielu ważnych procesach metabolicznych, a jej niedobór może znacząco osłabiać odporność roślin. Zwykle występuje w podłożu w wystraczającej ilości, ale w razie potrzeby warto dostarczyć ją roślinom w formie specjalnych nawozów. Dlaczego miedź jest ważna w uprawie roślin?

Rola miedzi w organizmach roślin

Choć jest tylko jednym z wielu mikroelementów nie bez powodu od lat wchodzi w skład najstarszych preparatów (tzw. miedziowych), służących do ochrony roślin przed atakami chorób grzybowych i bakteryjnych. Wynika to z faktu, iż miedź uczestniczy w procesach biochemicznych związanych z metabolizmem i budowaniem ścian komórkowych, wpływając znacząco na ich przepuszczalność i gospodarkę wodną. Optymalna zawartość miedzi w tkankach roślin, skutkuje więc szczelnymi ścinanymi komórkowymi, co zwiększa odporność roślin, znacznie ogranicza wnikanie patogenów, a więc rozwój chorób.

Przede wszystkim jednak miedź jest składnikiem wielu bardzo ważnych dla rozwoju roślin związków – enzymów i białek, które są niezbędne do właściwego przebiegu procesów fizjologicznych.

Ponadto, miedź jest niezbędna do właściwego przebiegu kluczowych dla roślin reakcji biochemicznych – fotosyntezy, budowania białek, oddychania, transporcie węglowodanów oraz przemianach związków azotowych.

Bardzo ważny dla właściwego rozwoju roślin jest także udział miedzi w regulowaniu właściwego przebiegu tworzenia się DNA i RNA, co wpływa wprost na optymalne dojrzewanie roślin, ale też wykształcanie się nasion, czyli rozmnażanie generatywne. Oprócz tego, właściwa ilość miedzi zwiększa zawartość chlorofilu, karotenu raz witaminy C w tkankach roślinnych oraz zwiększa zdolności przechowalnicze owoców czy warzyw po zbiorze.

Fot. stockclick / AdobeStock

Miedź to jeden z mikroelementów występujących naturalnie w glebie, niezwykle istotnych w procesie fotosyntezy u roślin.

Inną, ale także ważną funkcją miedzi jest wspieranie właściwego rozwoju systemu korzeniowego, a szczególnie wpływ na rozwój brodawek korzeniowych u roślin z rodziny bobowatych/motylkowatych (Fabaceae), np. grochu, fasoli, łubinu, lucerny, koniczyny, dzięki czemu mają one zdolność wiązania azotu atmosferycznego.

Jakie mogą przyczyny niedoboru miedzi?

Rośliny zwykle przyswajają związki miedzi z gleby, wraz z wodą, ale jej zawartość może być różna, często niestarczająca, dlatego najlepiej przygotować glebę przed uprawa roślin i właściwie ją zasilić. Warto przy tym pamiętać, że najczęściej zaburzenia w optymalnym odżywieniu roślin związkami miedzi mogą występować na glebach intensywnie nawożonych azotem i fosforem.

Na glebach z dużą zawartością wapnia, manganu, żelaza i glinu również mogą występować kłopoty z przyswajaniem miedzi przez rośliny (pierwiastki te działają antagonizująco). Podobne zakłócenia w przyswajaniu miedzi zdarzają się też w podłożach organicznych (torfowych), ale też na wybitnie zasadowych (o wysokim pH). Kłopotom w przenikaniu miedzi do tkanek roślin sprzyjają też dłuższe okresy ciepłej suchej pogody w trakcie sezonu.

Objawy i skutki niedoboru miedzi

Niedobór miedzi może wystąpić w różnych organach rośliny, ale najszybciej można zaobserwować jego objawy na najmłodszych liściach. Charakterystycznym objawem niedostatecznej ilości miedzi jest głównie odbarwienie blaszki liściowej (chloroza) między nerwami, a także zamieranie wierzchołków (końców) liści. W efekcie młode liście, zasychają, zwijają się i więdną. Dodatkowo, niedobór miedzi może uwidaczniać się poprzez zamieranie pędów oraz pąków kwiatowych.

Wspomniane objawy wynikają z niekorzystnych procesów fizjologicznych (spowodowanych niedostateczną zawartością miedzi), głównie degradacji chlorofilu, co jest przyczyną bielenia (chlorozy) liści. Dodatkowo zaburzony zostaje proces wzrostu, kwitnienia roślin oraz ich dojrzewania (owocowania), a przy tym obniżona jest ich odporność.

Aby unikać niedoborom miedzi, najlepiej zacząć od zbadania odczynu pH gleby i jeśli wartość ta jest nieprawidłowa (zbyt wysoka), należy ją ustabilizować, stosując nawozy miedziowe (np. w postaci chelatu miedzi).

Jakie nawozy miedziowe stosować w ogrodzie?

Trudność w przyswajaniu miedzi wynika nie tylko z niewielkiej jej ilości czy warunków glebowych, ale też z faktu, iż jest ona dostępna dla roślin tylko w postaci jonowej Cu2+. Najlepiej więc stosować nawozy, które zawierają miedź w takiej właśnie formie.

Jeśli po analizie gleby stwierdzimy jej niewłaściwy, zasadowy (niekorzystny dla przyswajania miedzi) odczyn, można użyć siarczanu miedzi, aby nie tylko zasilić podłoże w miedź, ale też obniżyć wartość pH.

W ogrodach do nawożenia dolistnego oraz doglebowego warto stosować także nawozy w formie chelatu, czyli w skoncentrowanej postaci krystalicznej, dobrze rozpuszczalnej w wodzie o optymalnej, (bezpiecznej dla roślin zwartości miedzi). W sprzedaży można spotkać chelaty miedzi EDTA, także o różnych nazwach (np. Mikrovit Cu).

Dla zapewnienia w podłożu odpowiedniej zwartości miedzi i innych mikroelementów można oczywiście także stosować nawozy wieloskładnikowe, np. mączkę bazaltową lub inne o ustalonych zwartościach składników odżywczych.

Warto też pamiętać, że najlepsze efekty daje zawsze odpowiednie przygotowanie (kompleksowe zasilenie) gleby przed uprawą roślin. Najprostszym sposobem osiągnięcia tego celu jest wzbogacenie podłoża kompostem lub obornikiem, czyli nawozami naturalnymi, zawierającymi najpotrzebniejsze roślinom makro i mikroelementy.

Fot. kittisak / AdobeStock

Nawozy z miedzią mają zwykle charakterystyczne niebieskie zabarwienie.

Przy nawożeniu miedzią, szczególnie w formie nawozów sztucznych jedno lub dwuskładnikowych (np. siarczan miedzi) należy być ostrożnym i stosować właściwe dawki, aby nie zaburzyć warunków glebowych, co może blokować przyswajanie innych, potrzebnych roślinom składników mineralnych. Nadmiar miedzi występuje dość rzadko, ale należy pamiętać, iż może powodować np. utrudnienie wchłania i niedobory żelaza.

Zdjęcie tytułowe: edyt. Maryana / AdobeStock