Dęby do ogrodu. Najlepsze gatunki i odmiany, także na małe przestrzenie

Najpopularniejsze dęby

Na świecie znanych jest ponad 400 gatunków dębów, z czego ponad 20 w występuje w samej Europie. Kojarzą się z długowiecznością, wytrzymałością i okazałymi rozmiarami.

Pospolicie rosnące w naszych lasach, parkach czy w zieleni publicznej gatunki, czyli dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb bezszypułkowy (Quercus petraea) czy też dąb czerwony (Quercus rubra) mogą osiągać docelową wysokość nawet około 30 m i często 15-20 metrów szerokości. Nadają się więc do uprawy jedynie w największych ogrodach, mini parkach czy większych założeniach parkowo-ogrodowych.

Fot. James Nature Pics / AdobeStock

Dąb szypułkowy (Quercus robur) to majestatyczne drzewo, które pięknie prezentuje się na otwartej przestrzeni

Dąb szypułkowy

Krótkoogonkowe liście dębu szypułkowego mają w zarysie odwrotnie jajowaty kształt, zaokrąglone klapy, a nerwy liściowe dochodzą do końców klap i zatok między klapami. Owoce (żołędzie) osadzone są na charakterystycznych, długich szypułkach. Gatunek ten rośnie dość szybko, jest wybitnie światłożądny i preferuje gleby żyzne, próchniczne i wilgotne (grądy).

Dąb bezszypułkowy

Z kolei u dębu bezszypułkowego żołędzie są umieszczone na bardzo krótkich, niemal niewidocznych szypułkach, a liście na dłuższych ogonkach. Liście są też nieco węższe niż u poprzednika, klinowato zwężające się u nasady a ich unerwienie dochodzi tylko do klap. Ten gatunek rośnie nieco wolniej niż dąb szypułkowy, tworzy za to bardziej zwartą koronę; lepiej znosi suszę i zadowala się przeciętnymi, często lekkimi, przepuszczalnymi glebami piaszczysto-gliniastymi.

Fot. Iva, IhorStore, Victoria, simona / AdobeStock

Liście różnych gatunków dębów

1 – dębu szypułkowego, 2 – dębu bezszypułkowego, 3 – dębu czerwonego, 4 – dębu błotnego

Dąb czerwony

Pochodzący z Ameryki Północnej dąb czerwony (Quercus rubra), ceniony jest za niewielkie wymagania i dużą odporność na warunki miejskie, a jego walorem dekoracyjnym są ładne liście, pięknie przebarwiające się jesienią na czerwono i duże, beczułkowate, zaokrąglone, brązowe żołędzie. Liście są wyraźnie większe niż u naszych rodzimych dębów, a głębiej wcięte klapy boczne są ostro zakończone. Dąb czerwony zwraca też uwagę szarą, gładką korą i może osiągać wysokość 15-20 m wysokości.

Trzeba jednak pamiętać, że dąb czerwony to gatunek wymieniany w gronie roślin inwazyjnych, które szybko się rozprzestrzeniają, mogąc wypierać rodzime gatunki.

Dąb burgundzki

W większych ogrodach można z powodzeniem sadzić też inne, rzadziej spotykane gatunki dębów, wśród których ciekawą pozycją jest między innymi dąb burgundzki (Quercus cerris), nazywany też frędzelkowym. Nazwa ta używana jest ze względu na charakterystyczne długie wypustki (frędzle) otaczające żołędzie, jak i pąki.

Ząbkowane liście dębu burgundzkiego są lekko pofalowane, ciemnozielone i błyszczące oraz sztywne i skórzaste. Drzewo nie ma dużych wymagań uprawowych, osiąga około 20 m wysokości i jest odporne na suszę i silny wiatr.

Fot. Marc / AdobeStock

Liście i dojrzewające owoce dębu burgundzkiego

Dąb błotny

Ceniony i coraz bardziej popularny jest dąb błotny (Quercus palustris), który znany jest z dużej odporności na mróz i dużej tolerancji, co do warunków uprawy – rośnie na przeciętnych glebach i znosi nawet okresowe zalewanie i podmokły grunt.

Może dorastać do 20 m wysokości, a uwagę zwracają jego ładne, jasnozielone, błyszczące liście, z głębokimi, ostrymi klapami. Dodatkową dekoracją dębu błotnego jest czerwono-brązowe jesienne przebarwienie liści.

Fot. iVerde; aleoks, aleks22n / AdobeStock

1 – dąb błotny, 2 – dąb szypułkowy 'Fastigiata Koster', 3 – liście dębu szypułkowego 'Pectinata', 4 – liście dębu czerwonego 'Aurea', 5 – liście dębu błotnego 'Green Pillar'

Dęby do każdego ogrodu

Gdy w ogrodzie nie dysponujemy dużymi przestrzeniami do uprawy większych, rozłożystych drzew, warto zwrócić uwagę na liczne dekoracyjne odmiany wspomnianych gatunków dębów. Znajdziemy wśród nich wolno rosnące, karłowe okazy lub o wąskich, kolumnowych koronach.

• Ładnym, wąskokolumnowym pokrojem wyróżnia się między innymi dąb szypułkowy `Menhir`, który rośnie wolno i dorasta do około 3 m wysokości. Inną, popularną, kolumnową odmianą dębu szypułkowego jest `Fastigiata Koster`, który może dorastać do 20 m wysokości, a jego korona osiągać średnicę około 3 m.
• Szerokolumnową, dość wąską koronę tworzy również dąb bezszypułkowy `Westcolumn`, którego pędy wznoszą się ku górze pod kątem ostrym. Drzewo może osiągnąć szerokość około 3 m i wysokość ponad 10 m
• Wąska, wrzecionowata korona ze wzniesionymi pędami charakteryzuje też dąb błotny `Green Pillar`, z jasnozielonymi, błyszczącymi, klapowanymi (głęboko powcinanymi) liśćmi. Odmiana ta dorasta do około 4-5 m wysokości i ładnie przebarwia się na czerwono jesienią.
• Z kolei zaokrąglony, kulisty kształt tworzy karłowa odmiana dębu błotnego `Green Dwarf`. Zwykle w sprzedaży oferowana jest jako niewysokie, szczepione drzewko z kulistą koroną, docelowo osiągającą średnicę około 1,5 m.
• Ciekawa jest też karłowa, wolno rosnąca odmiana dębu szypułkowego `Compacta`. W sprzedaży można spotkać ją najczęściej w formie szczepionej na pniu, dzięki czemu tworzy ładne drzewo o zaokrąglonej koronie, dorastające do około 3 m wysokości.
• Oryginalną ozdobą ogrodu może być również bardzo wolno rosnący dąb szypułkowy `Pectinata` (głęboko powcinane, zielone liście, z wąskimi, ostrymi klapami). Po latach osiąga docelowo wysokość od 5 do 10 m i tworzy rozłożystą koronę.
• Do zestawień kolorystycznych wart polecenia jest dąb czerwony `Aurea` o intensywnie żółtych młodych liściach, które później stają się jasnozielone, a jesienią przebarwiają się na pomarańczowo. Świetnie sprawdzi się większych ogrodach czy parkach oraz jako soliter. Do małych ogrodów warto zakupić dostępna w sprzedaży formę szczepioną, tworzącą nieduże drzewko.

Tekst Maciej Aleksandrowicz, zdjęcia tytułowe James Nature Pics, irissca, Iva, IhorStore, Chris Lawrence, Marc / AdobeStock_