Przegląd urządzeń do koszenia trawników | Wyczerpujący poradnik

Kosiarka to podstawowe urządzenie ogrodowe!

Kosiarka jest niezbędnym sprzętem ogrodniczym, jeśli mamy nawet niewielki przydomowy trawnik. Zależnie od jego wielkości, kształtu i sposobu użytkowania, powinniśmy dobrać optymalny rodzaj urządzenia, które zapewni wygodne i szybkie koszenie trawy.

Wybór jest ogromny – zaczynając od małych kosiarek z napędem ręcznym, po samobieżne maszyny o dużej wydajności koszenia. Przy pielęgnacji trawników przydadzą się również niewielkie podkaszarki, umożliwiające koszenie w trudno dostępnych miejscach.

Jak wybrać urządzenie do koszenie trawnika?

Powszechnie przyjętym kryterium doboru kosiarki jest przede wszystkim powierzchnia wymagająca systematycznego koszenia. Od niej bowiem zależy, czy powinniśmy kupić kosiarkę ręczną, z silnikiem elektrycznym, spalinowym, czy może zdecydować się na robota koszącego albo traktorek.

Jako optymalne powierzchnie trawników do pielęgnacji przez poszczególne rodzaje kosiarek, można przyjąć:

• do 200 m² – z napędem ręcznym;
• do 400 m² – z napędem akumulatorowym;
• do 1000 m² – elektryczne sieciowe lub hybrydowe;
• do 1500 m² – spalinowe beznapędowe;
• do 3000 m² – spalinowe z napędem;
• na większych powierzchniach zalecane jest stosowanie kosiarek samobieżnych (tzw. traktorków).
  
  

Zalecana wielkość powierzchni wynika z ograniczonego czasu pracy akumulatora lub długości przewodu zasilającego (u kosiarek elektrycznych), albo z uciążliwości pracy i czasu poświęconego na koszenie (w przypadku kosiarek spalinowych).

Powyższy, wstępny podział rodzajów kosiarek pozwala na zawężenie asortymentu przydatnych dla nas urządzeń. Teraz możemy przejść do wybrania modelu, charakteryzującego się pożądanymi cechami użytkowymi i trwałością. A o takich własnościach decydują:

• szerokość koszenia;
• rodzaj przyrządu tnącego;
• typ i moc silnika;
• materiał obudowy;
• sposób regulacji wysokości cięcia;
• łożyskowanie kół; pojemność kosza na trawę;
• elementy ułatwiające obsługę i podnoszące bezpieczeństwo pracy.
  
  

Kosiarki z napędem ręcznym

Urządzenia te przeznaczone są do użytku na niewielkich fragmentach ogrodu, gdzie trawnik stanowi jedynie uzupełnienie roślinności, a gęsto rozmieszczone krzewy i drzewa utrudniają manewrowanie większym sprzętem. Wyposażone są w bębnowy przyrząd tnący z nożami listwowymi, dzięki czemu koszenie przypomina ścinanie za pomocą nożyczek.

Źdźbła trawy nie mają poszarpanych końców, co sprawia, że nie żółkną i są bardziej odporne na choroby. Najczęściej kosiarki ręczne wykorzystujemy do starannej pielęgnacji dywanowych trawników typu angielskiego, systematycznie koszonych na wysokość 1,5-2 cm.

Napęd na bęben tnący przenoszony jest z kół podporowych. Koszenie najlepiej wykonywać "skokami", nadając kosiarce możliwie dużą prędkość przez gwałtowne wyprostowanie rąk. Zbyt wolne przetaczanie nie zapewnia dobrego odrzutu skoszonej trawy i może zatykać przyrząd tnący. Po skoszeniu, trawę należy zgrabić lub zebrać za pomocą odkurzacza ogrodowego.

Niektóre modele można wyposażyć w kosz zbierający ściętą trawę, ale efektywność gromadzenia pokosu zależy od szybkości przemieszczania maszyny. Szerokość robocza kosiarek bębnowych wynosi najczęściej 35-40 cm, a wysokość ścinania 1,5-4 cm.

Kosiarki elektryczne

W tej grupie sprzętu ogrodowego znajdują się:

• kosiarki z zasilaniem akumulatorowym,
• hybrydowe (działające na zasilaniu z akumulatora lub z sieci), oraz
• kosiarki sieciowe, czyli zasilane przewodem elektrycznym z sieci.
  
  

Wybór między kosiarką akumulatorową, hybrydową czy sieciową zależy przede wszystkim od zasobności portfela – akumulatorowe i hybrydowe są znacznie droższe, ale pozwalają na koszenie bez konieczności podłączania niewygodnego przewodu elektrycznego. Akumulator trzeba też co jakiś czas wymienić, co dodatkowo zwiększa koszty użytkowania.

Urządzenia z akumulatorami takie mają z reguły mniejszą moc, niż kosiarki sieciowe, a dodatkowo ciężar akumulatora wpływa na zwiększenie oporów toczenia. Moc silników kosiarek elektrycznych waha się w przedziale 700–1600 W, a szerokość koszenia od 35 do 46 cm.

Kosiarki z akumulatorem

Podawane przez producentów powierzchnie czy czas koszenia należy traktować z rezerwą, gdyż przy zwiększonych oporach (np. gdy kosimy wysoką trawę) akumulator szybciej rozładowuje się, jak też i z czasem spada jego pojemność. Dla zapewnienia ciągłości pracy, warto więc zakupić drugi akumulator.

Kosiarka akumulatorowa może skosić nawet do 1000 m² trawnika na jednym cyklu naładowania baterii (akumulator 36 V o pojemności 10 Ah). Akumulator można naładować z sieci przez odpowiednie podłączenie na kosiarce lub też bezpośrednio, gdy bateria jest wyjęta.

Kosiarki hybrydowe

W razie rozładowania się akumulatora, możemy podłączyć je do sieci i dalej pracować (w tym czasie akumulator będzie również ładowany).

Kosiarki sieciowe

Są to maszyny działające jedynie z podłączeniem do zasilania kablem.

Budowa kosiarek elektrycznych

• Wyposażone są w silnik połączony bezpośrednio z nożem tnącym. Połączenie to powinno mieć sprzęgło przeciążeniowe, chroniące silnik przed skutkami zablokowania noża, gdy trafi on na kamień czy krawężnik. Trzeba też zwrócić uwagę na to, czy silnik ma zabezpieczenie przed przegrzaniem, gdyż w trudnych warunkach (np. wysoka mokra trawa) może dojść do długotrwałego przeciążenia.
  
  
• Obudowy kosiarek elektrycznych wykonywane są głównie z tworzyw sztucznych, ale są też modele z obudową aluminiową lub stalową. W tańszych urządzeniach, koła łożyskowane są na plastikowych tulejach, które nie są trwałe i po kilku sezonach koła z reguły trzeba wymienić. Droższe modele mają koła na łożyskach kulkowych.
  
  
• Regulacja wysokości w prostych modelach polega na przestawieniu śrub w otworach regulacyjnych oddzielnie dla każdego koła, a w droższych – odbywa się ona parami dla kół jednej osi lub za pomocą dźwigni centralnej.
  
  
• Wszystkie kosiarki mają dźwignię bezpieczeństwa połączoną z wyłącznikiem pracy silnika. Ich zwolnienie powoduje zatrzymanie pracy kosiarki, co chroni przed samoczynnym uruchomieniem.
  
  

Tryby koszenia

Obudowy niektórych kosiarek – spalinowych i elektrycznych – pozwalają na wybór trybu pracy przez zmianę ukształtowania wnętrza obudowy (dodatkową wkładką, przestawianą dźwignią). Zależnie od jej ukształtowania, mogą pracować w jednym z trzech trybów koszenia – z wyrzutem bocznym, ze zbieraniem do kosza oraz jako kosiarki mielące.

Praca z wyrzutem bocznym
Prowadzona jest głównie na powierzchniach rzadko koszonych, gdzie rośliny dorastają do znacznej wysokości. W tym trybie pokos wyrzucany jest przez boczną osłonę, dzięki czemu kosiarka nie zapycha się przy wybujałej roślinności. Skoszoną trawę trzeba jednak zgrabić i wywieść z trawnika.

Tryb pracy ze zbieraniem trawy do kosza
Wykorzystuje się przy dość systematycznym koszeniu trawnika, gdy wysokość trawy nie przekracza 10-12 cm.

Tryb mielący
Przy starannej pielęgnacji trawnika i częstym koszeniu, można korzystać z kosiarki mielącej, która rozdrobniony pokos zostawia na powierzchni (pełni on rolę zielonego nawozu). Ten sposób zagospodarowania ściętej trawy nie może być jednak stosowany stale, gdyż sprzyja rozwojowi chorób roślin. Po 2-3 takich zabiegach, trawa powinna być skoszona i usunięta z trawnika.

Roboty koszące

Niemal bezobsługową pielęgnację zadbanego trawnika umożliwiają samobieżne roboty koszące, których obszar działania wyznacza pętla indukcyjna, ułożona na powierzchni gruntu lub w ziemi. Kosiarka–robot zasilana jest z wbudowanego akumulatora, ładowanego w czasie postoju w stacji dokującej.

Układ sterujący jego pracą wymaga zaprogramowania – zdalnie bądź z wewnętrznej klawiatury – i obejmuje m.in. ustawienie częstotliwości koszenia, godzin pracy, drogi powrotu do bazy itd. Dodatkowe zabezpieczenia chronią przed ewentualną kradzieżą, najechaniem na niespodziewaną przeszkodę.

Robot pracuje bardzo często, zatem ścinany pokos jest krótki, co ułatwia równoczesne mulczowanie (rozdrabnianie), a na trawniku praktycznie nie widać resztek ściętej trawy. Obszar działania ogranicza jedynie pojemność akumulatora, ale przy odpowiedniej konfiguracji oprogramowania, kosiarka może wrócić do bazy w celu doładowania i później wznowić działanie w uprzednio przerwanym miejscu.

Kosiarki spalinowe

Są bardziej kłopotliwe w eksploatacji niż elektryczne, ale dają szansę realizowania działania niezależnie od dostępu do sieci elektrycznej i charakteryzują się większą mocą oraz szerokością koszenia, co pozwala na efektywną pracę nawet przy mocno wybujałej trawie i dużym zachwaszczeniu roślinami o twardych łodygach. Sercem każdego takiego urządzenia jest silnik, a od jego mocy, łatwości rozruchu i trwałości w dużym stopniu zależą walory użytkowe tego sprzętu.

Większość kosiarek zaopatrzona jest w markowe silniki znanych producentów, ale coraz częściej można spotkać maszyny z silnikami pochodzącymi z mniej znanych wytwórni. W przypadku tych drugich, należy upewnić się, czy istnieje możliwość ich serwisowania, gdyż w razie poważniejszego uszkodzenia – może być problem z ich naprawą.

Budowa kosiarek spalinowych

• W kosiarkach montowane są głownie silniki 4-suwowe chłodzone powietrzem, o mocy 3,5-6 KM w małych kosiarkach i 10-18 KM w kosiarkach samobieżnych (traktorkach). Mogą być wyposażone w rozrusznik ręczny (uruchamianie za pomocą linki) lub przy większej mocy – w rozrusznik elektryczny, zasilany z niewielkiego akumulatora. Z silnikiem połączony jest zbiornik paliwa, wystarczający z reguły na 1-2 godziny pracy.
  
  
• Podobnie jak w kosiarkach elektrycznych, o łatwości obsługi i niezawodności sprzętu decyduje obudowa, łożyskowanie kół i sposób regulacji wysokości koszenia.
  
  
• Istotnym elementem ułatwiającym pracę jest podwozie – czyli kółka osadzone na obudowie. Z reguły wyposażone są one w łożyska kulkowe o niewielkich oporach, zamknięte w szczelnej osłonie, które nie wymagają okresowego smarowania. Koła jezdne – a zwłaszcza tylne – powinny być możliwie duże, gdyż łatwiej wtedy prowadzić kosiarkę – przy napełnionym koszu (dodatkowe obciążenie).
  
  

• Warto też zwrócić uwagę na sposób regulacji wysokości cięcia, choć w praktyce nie jest to czynność przeprowadzana często. W najprostszych rozwiązaniach, każde koło ma odrębny regulator wysokości koszenia i jego przestawienie bywa dość uciążliwe.
  
  Wygodniejszą regulację zapewnia system niezależnego podnoszenia osi przedniej lub tylnej albo komfortowy układ regulacji centralnej, gdy położenie wszystkich kół zmienia się za pomocą jednej dźwigni. Ze względu na transportowanie i przechowywanie, uchwyt do prowadzenia kosiarki ma być łatwy do składania, zwłaszcza wtedy, gdy sprzęt często przewozimy w różne miejsca.

Należy pilnować, aby wszystkie koła kosiarki były jednakowo ustawione, gdyż w przeciwnym razie może dojść do jej uszkodzenia.

• Praca kosiarką spalinową nie wymaga zbyt dużego wysiłku, ale przy większych powierzchniach do skoszenia, może być męcząca. Warto wtedy zdecydować się na kosiarkę z napędem, przy czym może ona pracować tylko z jedną prędkością jazdy lub być wyposażona w kilkustopniowa przekładnię, a nawet umożliwiać płynną regulację prędkości. Oczywiście, w każdym momencie można wyłączyć napęd i prowadzić ją jak zwykłą kosiarkę pchaną.
  
  

Traktorki czyli kosiarki traktorowe

Dysponując areałem kilku tysięcy metrów kwadratowych, wymagającym systematycznego koszenia, powinniśmy pomyśleć o zakupie samobieżnej kosiarki traktorowej, którą po zamontowaniu dodatkowego wyposażenia, można przystosować do innych prac, np. zimą do odśnieżania, jesienią do zbierania liści (sprzęgając ją z przyczepką).

Traktorki zaopatrywane są w dwunożowe kosiarki o szarości roboczej ok. 1 m. i mogą pracować z wyrzutem bocznym lub zbierać trawę do dużego zamontowanego z tyłu zbiornika. Silnik o mocy 10-15 KM napędza zarówno zespół tnący, jak i przekładnię 4-5 biegową lub bezstopniową (obie z biegiem wstecznym). Wysokość cięcia reguluje się dźwignią centralną, a w czasie przejazdów jałowych, można odłączyć napęd noży kosiarki.

Roboty koszące, w zależności od mocy baterii (litowo-jonowych), przeznaczone są do ogrodów o powierzchni od 500 do ok. 3000 m². Czujnik deszczu zapobiega koszeniu, podczas opadów. Użytkownik programuje dni i czas, kiedy kosiarka ma opuści stację i rozpocząć działanie. Urządzenie samodzielnie wraca do stacji dokującej, w celu naładowania baterii przed kolejnym zaprogramowanym wyjazdem.

Podkaszarki i wykaszarki

Uzupełnieniem podstawowego asortymentu maszyn koszących są wyspecjalizowane urządzenia, ścinające roślinność w trudno dostępnych miejscach lub na zaniedbanych terenach.

Podkaszarki

Nazywane są trymerami, wykorzystywane są do koszenia trawy wokół drzew, ogrodzeń, na krawędziach chodników oraz wszędzie tam, gdzie nie można wjechać kosiarką na kołach. Są to urządzenia z napędem elektrycznym (sieciowym bądź akumulatorowym) i silnikiem o mocy 300–500 W.

Elementem tnącym jest żyłka nylonowa, nawinięta na szybko obracającą się głowicę. W miarę zużywania się żyłki, następuje półautomatyczne jej wydłużanie, po krótkotrwałym dociśnięciu głowicy do podłoża. Dostępne są także urządzenia z automatycznym wysuwaniem żyłki – w momencie odsunięcia urządzenia od ścinanej trawy.

W zależności od modelu, podkaszarki mogą działać w różnych pozycjach: z pionową lub poziomą osią obrotu głowicy. Dodatkowe elementy w postaci rolek i prowadnic ułatwiają równe prowadzenie i przycinanie krawędzi trawy.

Wykaszarki

Pełnią funkcję mechanicznej kosy, używanej głównie na terenach, gdzie nie prowadzi się systematycznej pielęgnacji zieleni, a jedynie okresowo usuwa nadmiar roślinności. W przydomowych ogrodach mają więc ograniczone zastosowanie, natomiast doskonale sprawdzają się np. na łąkach czy obszarach o nierównym podłożu i z różnorodną roślinnością.

Wyposażone są z reguły w silnik spalinowy, ale spotyka się też modele z napędem elektrycznym. Występują w dwóch wersjach przeniesienia napędu – z wałem giętkim oraz sztywnym (uniwersalne w większym stopniu).

Wykaszarki z wałem giętkim współpracują z głowicą łyżkową i mogą ścinać jedynie trawę bądź chwasty o miękkich i cienkich łodygach. Większy potencjał mają modele z wałem sztywnym. Przy wyższej mocy silnika, umożliwiają zamontowanie, oprócz głowicy łyżkowej, również noży tnących czy tarczy zębatej, co pozwala na koszenie gęstych zarośli, a nawet ścinanie cienkich drzew.

Tekst: Cezary Jankowski, źródło: magazyn Budujemy Dom, zdjęcie tytułowe: Ulrike Mai/Pixabay, Husqvarna, Black and Decker, Stadtbetrieb/Pixabay, NAC