Kalafior (Brassica oleracea var. botrytis) to jednoroczne warzywo należące do rodziny kapustowatych (Brassicaceae), znane i cenione na całym świecie za swój delikatny smak, wysoką wartość odżywczą oraz uniwersalne zastosowanie kulinarne. Pochodzi z rejonu basenu Morza Śródziemnego, a w Europie znany jest już od czasów starożytnych.
Jak wygląda kalafior? Czym się charakteryzuje ta roślina?
Kalafior to jednoroczne warzywo osiągające wysokość 50-70 cm. Tworzy skróconą łodygę, z której wyrasta szeroka rozeta dużych, lancetowatych liści o zielonej barwie, często z woskowym nalotem. Liście te otulają centralną część rośliny – tzw. różę, chroniąc ją przed światłem i uszkodzeniami.
Róża kalafiora to przekształcony, silnie zagęszczony kwiatostan złożony z mięsistych, zgrubiałych zawiązków kwiatowych. Najczęściej ma kolor biały lub kremowy, ale istnieją także odmiany fioletowe, zielone i pomarańczowe. Młoda róża ukryta jest w liściach i rośnie stopniowo, osiągając masę od kilkuset gramów do kilku kilogramów. Z czasem, jeśli nie zostanie zebrana, rozluźnia się, a z jej środka wyrasta pęd kwiatostanowy.
Kalafior zakwita latem (VIII-IX) – na szczycie pędu pojawiają się drobne, żółte kwiaty zebrane w grono. Po zapyleniu tworzą się wąskie łuszczyny z drobnymi, brązowymi nasionami.
Roślina ma płytki system korzeniowy.
🟢 Zobacz trendy ogrodowe sezonu 2025: aranżacje, kompozycje, inspiracje
Jakie wymagania uprawowe ma kalafior?
Kalafior to warzywo dość trudne w uprawie. Ma duże wymagania pokarmowe i glebowe – by dobrze plonować potrzebuje gleb umiarkowanie wilgotnych, próchniczych, zasobnych w składniki pokarmowe (szczególnie w wapń), o pH zbliżonym do obojętnego. Nie należy go sadzić na kwaśnych glebach. Preferuje stanowiska słoneczne i osłonięte od wiatru.
Wysiewanie
Siew jest uzależniony od oczekiwanego terminu zbioru (odmiany) i warunków klimatycznych. Nasiona kalafiora wysiewa się do inspektu lub na rozsadnik zwykle od końca kwietnia do czerwca, w zależności od odmiany. Rozsadę sadzi się po zahartowaniu w czerwcu-lipcu w rozstawie 60 x 50 cm.
Zbiór możliwy jest od czerwca aż do późnej jesieni.
Pielęgnacja
W trakcie uprawy trzeba dbać o regularne podlewanie – szczególnie w okresie formowania się główek. Kalafior warto też zasilać ekologicznymi nawozami organicznymi oraz mineralnymi – szczególnie bogatymi w azot, potas i wapń.
Rośliny należy także odchwaszczać i w razie potrzeby obsypywać glebą u podstawy. Kalafiory są stosunkowo wrażliwe na wahania temperatury i suszę, co może prowadzić do deformacji róż lub ich przedwczesnego rozluźniania się.
Choroby i szkodniki
Do najczęstszych chorób i szkodników kalafiora należą: kiła kapusty, czarna zgnilizna, mączniak rzekomy oraz szkodniki takie jak śmietka kapuściana, bielinek kapustnik i mszyce. Dlatego ważne jest stosowanie odpowiedniego płodozmianu, odkażanie gleby oraz monitorowanie roślin w czasie sezonu.
Zastosowanie kalafiora w kuchni i nie tylko
Kalafior to warzywo niezwykle wartościowe żywieniowo – zawiera sporo witamin (róże kalafiora zawierają znaczne ilości witamin C, K, B1, B2, B6 i sole mineralne – m.in. sód, potas, magnez, wapń, żelazo, miedź, cynk), błonnika, kwasu foliowego oraz związków siarki o działaniu przeciwnowotworowym. Jest lekkostrawny i niskokaloryczny, dlatego często gości w dietach redukcyjnych i prozdrowotnych. Można go spożywać gotowanego, pieczonego, grillowanego, a także na surowo – w formie sałatek lub jako chrupiąca przekąska.
Podczas gotowania warzywo wydziela specyficzny zapach, który nadają mu zawarte w różach olejki eteryczne.
W ogrodzie kalafior prezentuje się bardzo dekoracyjnie – zwłaszcza odmiany barwne – i może być uprawiany zarówno w gruncie, jak i w skrzyniach czy podwyższonych grządkach. To warzywo wymagające, ale odwdzięczające się dorodnymi, jędrnymi główkami i szerokim wachlarzem zastosowań kulinarnych.
Ciekawostki o kalafiorze
Do Polski sprowadzono go na przełomie XVI i XVII wieku. Mark Twain stwierdził, że "kalafior to nic innego jak kapusta z wyższym wykształceniem".
Zdjęcia: orestligetka, Peter Oetelshofen, Artyponds, Gaston, simona / AdobeStock