Gorczyca polna (Sinapis arvensis)

Gorczyca polna (Sinapis arvensis), znana też jako gorczyca świrzepa, świerzop lub ognicha, to gatunek jednorocznej rośliny zielnej z rodziny kaputowatych (Brassicaceae). Naturalny obszar jej występowania jest bardzo rozległy i obejmuje Afrykę Północną, Azję oraz Europę (w tym także Polskę). Obecnie roślina bardzo się rozprzestrzeniła, dlatego można ją spotkać także w innych rejonach świata. W uprawach traktowana jest jak niezwykle uciążliwy chwast.

Gorczyca polna może dorastać do ok. 30-60/80 cm wys. Tworzy sztywną, obłą, wzniesioną, pojedynczą lub rozgałęziającą się w górnej części, zieloną, czasem lekko czerwonawą u podstawy łodygę, na całej długości pokrytą szczecinkowatymi, szorstkimi włoskami. Roślina tworzy też dwa rodzaje liści: dolne, które są duże, ogonkowe, szerokie, lirowate i szorstkie w dotyku i górne, łodygowe, które są siedzące, gładkie, mniejsze od dolnych, wydłużone i głęboko ząbkowane brzegach. Blaszka liściowa posiada widocznie zaznaczone unerwienie.

Gorczyca polna kwitnie niemal przez cały sezon (V-X), rozwijając drobne, jaskrawożółte, pojedyncze, miododajne, czteropłatkowe kwiaty, zebrane na szczycie pędu w baldachogroniaste kwiatostany. Po przekwitaniu kwiaty przekształcają się w owocostany, mające postać małych, długich, smukłych strąków (łuszczyn), wypełnionych kulistymi, brunatnymi, dość dużymi nasionami.

Roślina tworzy palowy, niezbyt długi, ale rozgałęziony system korzeniowy.

Jest zaliczana do roślin lekko trujących.

Uprawa i wymagania

Gorczyca polna to roślina ruderalna, zasiedlająca w naturze łąki, lasy, pola, nieużytki, przydroża i rowy. W ogrodach najchętniej zadamawia się wśród upraw roślin zbożowych i okopowych. Najlepiej czuje się na słonecznych stanowiskach i żyznych, gliniastych glebach, zasobnych w wapń.

Rozmnaża się bardzo skutecznie za pomocą nasion, które długo zachowują zdolność kiełkowania (mogą przeleżeć w glebie nawet kilkanaście lat i dłużej). W sezonie może wydać więcej niż jedno pokolenie.

Szkodliwość

Gorczyca polna ze względu na swoją ekspansywność traktowana jest jako uciążliwy chwast, ale przede wszystkim jest też żywicielem pośrednim dla wielu szkodników, atakujących rośliny uprawne z tej samej rodziny botanicznej (min. bielinka kapustnika, śmietki kapuścianej, mszycy kapuścianej, mątwika burakowego oraz pasożyta wywołującego kiłę kapusty). Zwalczanie gorczycy polnej polega głównie na jej mechanicznym usuwaniu, a w przypadku silniejszego zachwaszczenia, użyciu odpowiednich, aktualnie polecanych środków chwastobójczych.

Zastosowanie

Gorczycę polną można czasem znaleźć w mieszankach nasion na łąki kwietne.

Pomimo swoich lekko trujących właściwości, młode liście gorczycy polnej są czasem wykorzystywane w kuchni. Można używać ich jako przyprawy (w postaci przecieru – "polnej musztardy"), a w niewielkich ilościach dodaje się je do sałatek. Roślina ma niezbyt ostry, musztardowy smak. Jadalne są też kwiaty gorczycy (po sparzeniu).

Gorczyca polna jest czasem zaliczana do ziół tzw. oczyszczających – pobudzających trawienie i tym samym wspomagających przemianę materii.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Markéta Machová/Pixabay

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!