Macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides) to niewielki półkrzew z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Naturalnie występuje niemal w całej Europie, w tym także powszechnie w Polsce. Porasta miejsca słoneczne i dość suche. Można ja spotkać na obrzeżach lasów, polanach, skarpach, przydrożach i łąkach. Bywa też uprawiana w ogrodach jako roślina ozdobna i użytkowa.
Wygląd macierzanki zwyczajnej
Ten niewielki półkrzew lub bylina dorasta do ok. 30-40 cm wys. Tworzy czterokanciaste, wzniesione, cienkie, czerwono nabiegłe i delikatnie owłosione na kantach pędy, pokryte wyrastającymi w z węzłów naprzeciwległymi parami małych, jajowatych, lekko owłosionych i podwiniętych na brzegach liści.
Macierzanka zwyczajna kwitnie od wiosny (V) do jesieni, rozwijając bardzo drobne, fioletowe, różowe lub czerwonawe, wargowe kwiaty, zebrane na szczytach pędów w główkowate kwiatostany.
Cala roślina zawiera w tkankach olejki eteryczne, nadające jej charakterystyczny, silny, ziołowy, lekko cytrynowy aromat.
Wymaganie i uprawa macierzanki zwyczajnej
Macierzanka zwyczajna preferuje słoneczne stanowiska i ubogie, przepuszczalne, dobrze zdrenowane (szczególnie zimą), umiarkowanie wilgotne, a nawet suche i piaszczyste podłoża, najlepiej o obojętnym lub zasadowym odczynie pH. Roślina jest w pełni mrozoodporna i nie wymaga zimowego okrycia.
Macierzankę można rozmnażać przez wysiew nasion (może dawać też samosiew, ale łatwo krzyżuje się z innymi macierzankami), ale odmiany ozdobne lepiej jest rozmnażać przez podział dorosłych egzemplarzy wiosną.
Zastosowanie macierzanki zwyczajnej
Macierzanka zwyczajna to dokonała roślina skalniakowa i okrywowa oraz należy do najłatwiejszych w uprawie roślin na skarpy i murki. Może być też sadzona miedzy płytami chodnikowymi lub kamieniami w gródku żwirowym. Roślina powinna być też sadzona w pobliżu uli, gdyż jej kwiaty są miododajne.
Macierzanka ze względu na swój intensywny aromat, jest też ceniona jako zioło przyprawowe, dodawane głównie do potraw mięsnych oraz dań kuchni śródziemnomorskiej. Wykazuje też właściwości lecznicze, gdyż działa odkażająco, wykrztuśnie i przeciwgrzybiczo.
Wybrane odmiany macierzanki zwyczajnej
- 'Purpurteppich' – kwiaty w intensywnym, różowo-fioletowym kolorze
- 'Foxley' – odmiana o pstrych, żółto i kremowobiało nakrapianych liściach. W chłodne dni przebarwienia różowieją
- 'Archers Gold' (zdj. 3) – liście jasnozielone do jasnożółtych
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Sulugiuc, fotogutek / AdobeStock