Falujące niczym ocean ametystowe pola lawendy są wizytówką Prowansji, ale i w naszym kraju zaczęły pojawiać się łany tego wspaniałego zioła. Wabią niezliczone zastępy głodnych nektaru pszczół i amatorów lawendowych sesji fotograficznych – opowiada na łamach magazynu Gardeners' World Edycja Polska dr Małgorzata Kalemba-Drożdż i podaje cztery przepisy na dania z kwiatami lawendy.
Torebki wypełnione lawendą wiszą w szafach, odstraszając mole, lawendowe mydło pieści zmysły, a lawendowy olejek koi nerwy. Czas docenić lawendę również w kuchni. Ważne, żeby dobrze dobrać lawendę do zastosowania, bo cudownie pachnące kwiatostany lawendy lekarskiej (Lavandula angustifolia), jej licznych odmian i mieszańców mogą się znacząco różnić aromatem. Lawendę szerokolistną (Lavandula latifolia) i jej mieszańce, ze względu na wysoką zawartość kumaryn, lepiej zawiesić w szafie, żeby odstraszała mole.
Lawenda ma działanie uspokajające, nasenne, przeciwskurczowe i antyseptyczne, przyspiesza gojenie ran. Jednak przy wprowadzaniu lawendy do menu obowiązuje zasada, że więcej wcale nie znaczy lepiej!
Umiar pomaga okiełznać jej niesamowitą moc. Niewielki dodatek lawendy podkręci smak i nada daniom nowy wymiar, zbyt duża ilość – przytłoczy potrawę.
Różne sposoby przetworzenia lawendy mogą diametralnie zmienić percepcję dania. Lawendę można używać bezpośrednio jako przyprawy, zaparzać, naciągać na zimno (przez zalanie zimną wodą i odstawienie na kilka godzin) albo korzystać z destylowanego olejku eterycznego.
Ja stanowczo preferuję używanie kwiatów lawendy, a nie olejku lawendowego, który jako skoncentrowany ekstrakt ma bardzo silny aromat i może nadawać daniom mocno mydlany smak. W sezonie warto sięgać po świeże kwiaty, dzięki którym łatwiej uzyskać delikatny efekt podkreślenia smaku potrawy. Poza sezonem można korzystać z suszonej lawendy, również takiej kupionej w sklepie zielarskim lub aptece, jednak trzeba pamiętać, że jej aromat będzie bardziej intensywny w porównaniu do świeżych kwiatów.
Wytrawnie czy na słodko?
Wybierając odmiany do użytku kulinarnego nie warto kierować się kolorem, ale tylko i wyłącznie zapachem. Kwiaty o silnym ziołowym aromacie, przypominającym rozmaryn, wspaniale uzupełnią wytrawne dania: sałatki, pieczone warzywa, mięsa i drób. Nie bez powodu lawenda jest klasycznym składnikiem mieszanki przyprawowych ziół prowansalskich, doskonale harmonizującym z tymiankiem i czosnkiem.
Odmiany lawendy o słodkim, bardziej kwiatowym lub cytrusowym zapachu będą intrygującym dodatkiem do deserów, lodów, serników, dżemów, zimnych i gorących napojów. Kruche ciasteczka lawendowe i kawa zaparzona ze szczyptą lawendy to już klasyka smaku. Lawenda pięknie współgra z płatkami róży, wanilią, czerwonymi owocami i oczywiście z morelami – co jest wręcz podręcznikowym duetem smaków.
Fot. Małgorzata Kalemba-Drożdż
Kruszonka morelowa z lawendą
SKŁADNIKI: 500 g moreli, 50 g płatków owsianych, 50 g mąki, 50 g cukru, 40 g masła, 1 łyżka miodu, szczypta kwiatów lawendy
PRZEPIS: Morele umyj i przepołów. Płatki owsiane zmiel w młynku z cukrem i lawendą. Zmieszaj z mąką i szybko zagnieć z zimnym masłem na kruszonkę. Morele ułóż w naczyniu do zapiekania nasmarowanym tłuszczem. Polej miodem, jeśli owoce są bardzo kwaśne. Posyp kruszonką i piecz w temperaturze 180°C przez ok. 20 minut, aż kruszonka się zezłoci. Do dekoracji posyp kilkoma świeżymi kwiatami wyskubanymi z kwiatostanu lawendy.
Fot. Małgorzata Kalemba-Drożdż
Pierogi z czerwoną porzeczką i lawendą
SKŁADNIKI: ciasto – 500 g mąki, sól, gorąca woda, nadzienie – czerwona porzeczka, kwiaty lawendy, do podania: kwaśna śmietana, cukier lub cukier puder
PRZEPIS: Mąkę ze szczyptą soli zalej bardzo ciepłą wodą i zagnieć gładkie, elastyczne ciasto. Odstaw pod przykryciem na pół godziny, żeby wystygło i spęczniało. Porzeczki umyj, osusz i oddziel od szypułek. Z gałązek lawendy oberwij kwiaty i posyp nimi porzeczki. Rozwałkuj ciasto na pierogi, podsypując je mąką. Wycinaj kieliszkiem kółka i na każde nakładaj porcję czerwonych porzeczek z lawendą. Lep pierogi i odkładaj pod czystą ściereczkę, żeby nie wysychały przed gotowaniem. Pierogi wrzucaj na gotującą się wodę i gotuj, aż wypłyną.
Podawaj posypane cukrem pudrem lub osłodzoną kwaśną śmietaną. Zamiast porzeczek możesz też użyć borówek czarnych, truskawek lub startych jabłek – każdy z tych owoców świetnie współgra z lawendą.
Fot. Małgorzata Kalemba-Drożdż
Ciasteczka lawendowe
SKŁADNIKI: 200 g masła, 2 szklanki mąki i trochę na podsypanie, 3/4 szklanki cukru (najlepiej użyć drobnego białego, lub pół szklanki cukru pudru), 1 łyżeczka suszonej lawendy lub 2-3 łyżeczki świeżych kwiatów lawendy, 1 łyżka cukru z wanilią, 1 łyżka soku z cytryny, 1 żółtko, szczypta soli, szczypta proszku do pieczenia, ewentualnie 1-2 łyżki lodowatej wody
PRZEPIS: Zagnieć składniki ciasta mikserem lub ręcznie. Można rozetrzeć tłuszcz z mąką i cukrem do uzyskania kruszonki, a potem dodać mokre składniki, aż ciasto zwiąże, albo można najpierw utrzeć wszystkie składniki, ale z połową mąki i potem dosypywać powoli mąkę do uzyskania odpowiedniej tężyzny ciasta. Rozwałkuj ciasto, podsypując mąką w razie potrzeby.
Wycinaj ciasteczka i układaj je na blasze wyłożonej papierem do pieczenia. Piecz 6-8 minut w temperaturze 180°C pilnując, żeby się nadmiernie nie przypiekły.
Fot. Małgorzata Kalemba-Drożdż
Polędwiczka wieprzowa w sosie lawendowym z białą czekoladą
SKŁADNIKI: 1 polędwiczka wieprzowa, 50 g białej czekolady, 250 ml bulionu warzywnego, 1 łyżka oliwy, 1 łyżka masła, 1 łyżka mąki, sok z 1 cytryny, 1 mała papryczka chili, sól, pieprz, gałązka rozmarynu, 1-2 świeże kwiatostany lawendy, po kilka wyskubanych kwiatów lawendy do dekoracji, garść borówek
PRZEPIS: Mięso umyj, osusz, oczyść z błon i pokrój w plastry. Każdy kawałek oprósz solą i pieprzem. Smaż na oliwie po 1 minucie z każdej strony, po czym odłóż w ciepłe miejsce. Roztop masło na patelni po smażeniu mięsa, dodaj mąkę i lekko podsmaż. Dodaj bulion, lawendę, rozmaryn, sok z cytryny i kawałek chilli. Gotuj przez kilka minut na małym ogniu, ciągle mieszając.
Białą czekoladę połam na kawałki, wrzuć do sosu, zamieszaj, żeby się rozpuściła. Podawaj mięso z sosem i kilkoma kwaśnymi borówkami posypane kwiatkami lawendy. Jako dodatek możesz podać młode ziemniaki oraz białe szparagi.
Zdjęcie tytułowe: Małgorzata Kalemba-Drożdż
Tekst: Małgorzata Kalemba Drożdż – dr biochemii, autorka kulinarnego bloga „Trochę Inna Cukiernia”. Laureatka AIG Prix Międzynarodowej Akademii Gastronomicznej. Autorka kulinarno-botanicznej encyklopedii: „Jadalne kwiaty”.
Spis treści
Nie przegap 
