Oświetlenie ogrodowe: jakie lampy wybrać i gdzie najlepiej zamontować?

Instalacja elektryczna w ogrodzie

O instalacji należy pomyśleć przed zagospodarowaniem ogrodu (bo układanie kabli wymaga wykonania wykopów w trawniku lub rabatach), a jej projekt i prace montażowe zlecić elektrykowi z uprawnieniami.

Instalację elektryczną zasilającą zewnętrzne oświetlenie domu podłącza się do instalacji domowej (do oddzielnego obwodu, chronionego wyłącznikiem nadmiarowoprądowym i różnicowoprądowym). Na dużych posesjach, na których planowane są liczne źródła światła, wykonuje się instalację zasilaną napięciem sieciowym 230 V. Zasilanie niskim napięciem (12 lub 24 V) jest korzystne tylko na działkach z kilkoma punktami oświetleniowymi.

Przed zakupem lamp, warto sprawdzić, jakim napięciem mogą być zasilane (i czy da się w nich zastosować energooszczędne źródła światła). Zadbajmy, by nie było konieczności zapalania wszystkich lamp jednym przyciskiem, bo to nieekonomiczne, a ponadto uniemożliwia tworzenie nastroju.

Trasa, którą będzie prowadzony kabel zasilający lampy ogrodowe nie może przebiegać blisko dużych drzew, wzdłuż fundamentów i w odległości mniejszej niż 80 cm od rur wodociągowych. Kable układa się w 10-20 cm warstwie piasku, w wykopie, na głębokości 70 cm, by nie narażać ich na uszkodzenie podczas prac ogrodniczych (muszą to być specjalne przewody przeznaczone do układania w ziemi).

Które elementy otoczenia domu oświetlić i jak kierować źródło światła?

Furtka i drzwi wejściowe. Pod względem funkcjonalnym oświetlenie jest tu bardzo ważne. Światło powinno być skierowane w dół i dobrze oświetlać klamkę, zamek, dzwonek, a także osobę stojąca przed furtką lub drzwiami.

Nawierzchnie. Ścieżki możemy oświetlić od dołu - stosując oprawy montowane w trawniku - lub od góry - lampami na słupkach, lokowanymi po obu stronach traktu. Te ostatnie osadza się w gotowych fundamentach (np. z bloczków betonowych) lub podstawach, wykonanych na miejscu z betonu, albo przykręca do kostki brukowej lub betonowych płyt. Ciekawie wyglądają oprawy najazdowe ulokowane w nawierzchni - dzięki szczelnej stalowej obudowie, wytrzymują nacisk kół.

Elewacja. Oświetla się ją dla dekoracji, stosując w tym celu kinkiety, reflektorki w podsufitce lub na trawniku bądź oprawy umieszczone w nawierzchni opaski wokół domu. Strumień światła skierowany równolegle do ściany pięknie uwypukli strukturę kamienia czy łupanej cegły silikatowej. W przypadku tynku, równolegle padający strumień światła podkreśli niedoskonałości elewacji. Ważne, by oświetlenie nie było zbyt silne - nawet delikatne światło za oknem może zakłócać sen.

Rośliny i mała architektura. Oświetlenie frontu domu i wjazdu na posesję jest oczywiste. Wspaniałe efekty może dać iluminacja roślin i budowli ogrodowych, np. za pomocą reflektorków przykręcanych do utwardzonej nawierzchni, fundamentu bądź wbijanych ostrzem w grunt.
Korzystnie prezentuje się oświetlenie o niebieskim odcieniu. Niestety takie światło przyciąga owady nocne, dlatego oprawy zewnętrzne przystosowane są głównie do źródeł światła o barwie przesuniętej ku czerwieni. W oczku wodnym ciekawie wyglądają unoszące się na tafli wody przezroczyste lampki w kształcie kul. Zarówno oprawy pływające po powierzchni wody oraz montowane na dnie zbiornika, jak i umieszczane przy oczku wodnym powinny mieć hermetyczną obudowę.

Bezpieczne oprawy oświetleniowe

Oświetlenie ogrodowe wymaga specjalnych urządzeń elektrycznych, które muszą być przystosowane do montażu na zewnątrz - dotyczy to także lamp znajdujących się pod zadaszeniem.

Klasa ochronności, oznaczana cyfrą rzymską, określa rodzaj izolacji elektrycznej - lampy ogrodowe powinny mieć II klasę ochronności, a lampy do oczek III. Oprawy oznaczane są też kodem IP, zawierającym liczbę dwucyfrową - pierwsza z nich (od 0 do 6) oznacza pyłoszczelność oprawy, zaś druga (od 0 do 8) wodoszczelność.

Dla wszystkich lamp niskonapięciowych (12 lub 24 V) zalecane jest przynajmniej IP 21. Natomiast dla zasilanych napięciem 230 V wartość ta jest następująca: oprawy pod zadaszeniem min. IP 44, słupki IP 55, najazdowe IP 65, montowane w oczku IP 68.