Spotkałeś jeża? Oto, co musisz wiedzieć!
Jeże to jedne z najbardziej rozpoznawalnych dzikich zwierząt, które często pojawiają się w ogrodach, parkach, a nawet na osiedlowych trawnikach. Są pożyteczne, bo zjadają owady i szkodniki, ale potrzebują naszego wsparcia, zwłaszcza w trudniejszych warunkach pogodowych. Co robić, gdy znajdziesz jeża? To zależy od wielu czynników: czy jeż jest zdrowy, jaki mamy sezon i czy waży wystarczająco dużo, by przetrwać zimę. Pamiętaj, że nie każdy znaleziony jeż wymaga ratunku – niekiedy najlepsza pomoc to po prostu zostawienie go w spokoju.
Jeże w Polsce – objęte ochroną i potrzebujące pomocy
Jeże w naszym kraju podlegają ścisłej ochronie gatunkowej. Oznacza to, że nie wolno ich chwytać, przenosić, przetrzymywać w domu ani celowo zmieniać ich naturalnego siedliska. Niestety, coraz częściej są ofiarami ruchu drogowego, ataków psów i stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Dlatego warto wiedzieć, jak możemy je chronić i wspierać ich populację.
▶ Lista zakupów: 10+ rzeczy, które musisz mieć w ogrodzie w marcu
Jak rozpoznać, czy jeż potrzebuje pomocy?
Nie każdy jeż, którego znajdziemy, wymaga interwencji. Zdrowy jeż w nocy szuka pożywienia, przemyka przez ogród i nie potrzebuje pomocy. Co innego, gdy:
- Jeż jest aktywny w ciągu dnia – nie zawsze, ale może to oznaczać, że męczy go choroba lub jest osłabiony. Warto tutaj zaznaczyć, że niektóre źródła mówią o tym, że jeże często wybudzają się i szukają pożywienia już od ok. godzin popołudniowych (np. 16:00). Zdarza się to szczególnie wiosną i są to często matki potrzebujące wykarmić potomstwo.
- Jest wychudzony jesienią – dorosłe zwierzę powinno ważyć co najmniej 600-700 g o tej porze roku, co oznacza, że jeż powinien wyglądać na zaokrąglonego, a nie wyraźnie wydłużonego.
- Ma widoczne rany, pasożyty, problemy z poruszaniem się – te objawy mogą oznaczać wiele: taki jeż mógł zostać zaatakowany przez psa lub potrącony przez samochód, albo cierpi na zatrucie.
Jeża znalezionego w ogrodzie, parku lub na osiedlu, który wyraźnie nie ma sił lub okazuje objawy choroby, należy zabrać w ciepłe miejsce i skontaktować się ze specjalistami. Trzeba się wstrzymać z jakimkolwiek dokarmianiem zwierzęcia.
▶ Zaprojektuj ogród w 5 minut: Sprawdź nasz darmowy program online
Sezonowa opieka nad jeżem – co robić latem, a co zimą?
Przed podjęciem jakiegokolwiek działania, warto wiedzieć, co może zagrażać jeżom w określonej porze roku i pod tym względem analizować, czy zwierzę, które znaleźliśmy wymaga od nas jakiegoś działania.
Wiosna – regeneracja po zimie
Po hibernacji jeże mogą być osłabione i potrzebują spokojnego miejsca oraz dostępu do pożywienia. Warto wiedzieć, że te zwierzęta potrafią przebyć nawet 2-3 km w ciągu jednej nocy, dlatego dobrze jest zadbać o bezpieczeństwo ich ścieżek i bardzo uważać prowadząc samochód.
Co robić? Jeśli znajdziesz zdrowego, ale bardzo chudego jeża, możesz go dokarmić mokrą karmą dla kotów.
Lato – człowiek czyha na jeże
Latem zagrożenia to przede wszystkim kosiarki, trutki na szkodniki i pułapki na gryzonie. To o tej porze roku mogą się zatruć lub pokaleczyć o coś, co znajdą w naszym ogrodzie.
▶ Zapisz się do newslettera: Dołącz do naszej listy i odbierz prezenty
Co robić? Jeże zawsze szukają pożywienia ale też wody, dlatego warto zostawić im płytkie miseczki z wodą. Choć są wszystkożerne warto wiedzieć, że ich naturalna, zdrowa dieta opiera się głównie na owadach, ślimakach i małych kręgowcach.
Jesień – wyścig z czasem
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, jesienią jeże muszą ważyć co najmniej 700 g, by przetrwać zimę. Młode jeże często nie osiągają tej wagi, dlatego warto je obserwować i w razie potrzeby dostarczyć im pożywienia.
Co robić? Ciągle dbaj o bezpieczeństwo w ogrodzie, a dodatkowo – jeśli zwierzęta te lubią Twoją działkę i często je na niej widujesz – możesz przygotować dla nich schronienie na zimę.

▶ Jeśli zastanawiasz się, jak przygotować domek dla jeża, czytaj nasz artykuł: Jak i z czego zbudować domek dla jeża? Sprawdź nasz poradnik i gotowe budki
Zima – co robić, gdy znajdziesz jeża na mrozie?
Jeże hibernują, ale czasem budzą się w cieplejsze dni. Jeż aktywny zimą to sygnał alarmowy! Może być osłabiony i wymagać pomocy.
Co robić? Wtedy najlepiej zabrać go w ciepłe miejsce i skontaktować się z organizacją zajmującą się ratowaniem jeży. W czasie snu zimowego ich temperatura ciała może spaść nawet do 1°C, a serce zwalnia z 180 do 20 uderzeń na minutę!
▶ Zobacz nasz sklep ogrodniczy: Sprawdź promocje i nowości
Czym NIE karmić jeża?
Choć jeże wydają się wszystkożerne, nie wszystko im służy. Nie podawaj im mleka – wbrew popularnemu mitowi, nie trawią laktozy, a wypicie mleka może skończyć się dla nich silną biegunką i odwodnieniem. Chleb również odpada – nie dostarcza żadnych wartości odżywczych, a może zapychać żołądek i utrudniać trawienie. Cytrusy i inne kwaśne owoce mogą podrażniać ich delikatny układ pokarmowy, dlatego lepiej ich unikać. Jeśli chcesz pomóc jeżowi, postaw na wysokomięsną karmę dla kotów lub drobne owady – to ich naturalne przysmaki!
▶ Dowiedz się więcej z artykułu: Dokarmianie jeży – jak to robić prawidłowo?
Gdzie zgłosić znalezionego, rannego jeża?
Jeśli znajdziesz ranne dzikie zwierzę, zgłoś to odpowiednim służbom:
- Policja lub Straż Miejska (997 lub 112) – mają obowiązek przyjąć zgłoszenie i skoordynować działania z gminą, która powinna zapewnić pomoc.
- Nadleśnictwa – nie zawsze mogą interweniować, ale niektóre pomagają z własnej inicjatywy.
- Zarządcy dróg – odpowiadają za usuwanie zwierząt z jezdni.
- Powiatowy Inspektor Weterynaryjny – zajmuje się przypadkami wymagającymi interwencji.
- Kliniki weterynaryjne i ośrodki rehabilitacji – mają największe doświadczenie w leczeniu dzikich zwierząt.
- Lokalne organizacje charytatywne – mogą pomóc w znalezieniu właściwego ośrodka.
Listę placówek znajdziesz na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Zdjęcie tytułowe: sabyna75 / AdobeStock