Co robić gdy znajdziemy jeża? Oto najlepsze sposoby, by mu pomóc

Spotkałeś jeża? Oto, co musisz wiedzieć!

Jeże to jedne z najbardziej rozpoznawalnych dzikich zwierząt, które często pojawiają się w ogrodach, parkach, a nawet na osiedlowych trawnikach. Są pożyteczne, bo zjadają owady i szkodniki, ale potrzebują naszego wsparcia, zwłaszcza w trudniejszych warunkach pogodowych. Co robić, gdy znajdziesz jeża? To zależy od wielu czynników: czy jeż jest zdrowy, jaki mamy sezon i czy waży wystarczająco dużo, by przetrwać zimę. Pamiętaj, że nie każdy znaleziony jeż wymaga ratunku – niekiedy najlepsza pomoc to po prostu zostawienie go w spokoju.

Jeże w Polsce – objęte ochroną i potrzebujące pomocy

Jeże w naszym kraju podlegają ścisłej ochronie gatunkowej. Oznacza to, że nie wolno ich chwytać, przenosić, przetrzymywać w domu ani celowo zmieniać ich naturalnego siedliska. Niestety, coraz częściej są ofiarami ruchu drogowego, ataków psów i stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Dlatego warto wiedzieć, jak możemy je chronić i wspierać ich populację.

Fot. kamonrat / AdobeStock

W Polsce występują dwa gatunki: jeż wschodni i jeż europejski, który jest największym ssakiem owadożernym na naszym terenie. Dorosłe osobniki mogą osiągać wagę od 800 do 1200 g i mają aż 6000-8000 kolców!

Jak rozpoznać, czy jeż potrzebuje pomocy?

Nie każdy jeż, którego znajdziemy, wymaga interwencji. Zdrowy jeż w nocy szuka pożywienia, przemyka przez ogród i nie potrzebuje pomocy. Co innego, gdy:

• Jeż jest aktywny w ciągu dnia – nie zawsze, ale może to oznaczać, że męczy go choroba lub jest osłabiony. Warto tutaj zaznaczyć, że niektóre źródła mówią o tym, że jeże często wybudzają się i szukają pożywienia już od ok. godzin popołudniowych (np. 16:00). Zdarza się to szczególnie wiosną i są to często matki potrzebujące wykarmić potomstwo.
• Jest wychudzony jesienią – dorosłe zwierzę powinno ważyć co najmniej 600-700 g o tej porze roku, co oznacza, że jeż powinien wyglądać na zaokrąglonego, a nie wyraźnie wydłużonego.
• Ma widoczne rany, pasożyty, problemy z poruszaniem się – te objawy mogą oznaczać wiele: taki jeż mógł zostać zaatakowany przez psa lub potrącony przez samochód, albo cierpi na zatrucie.

Jeża znalezionego w ogrodzie, parku lub na osiedlu, który wyraźnie nie ma sił lub okazuje objawy choroby, należy zabrać w ciepłe miejsce i skontaktować się ze specjalistami. Trzeba się wstrzymać z jakimkolwiek dokarmianiem zwierzęcia.

Sezonowa opieka nad jeżem – co robić latem, a co zimą?

Przed podjęciem jakiegokolwiek działania, warto wiedzieć, co może zagrażać jeżom w określonej porze roku i pod tym względem analizować, czy zwierzę, które znaleźliśmy wymaga od nas jakiegoś działania.

Wiosna – regeneracja po zimie

Po hibernacji jeże mogą być osłabione i potrzebują spokojnego miejsca oraz dostępu do pożywienia. Warto wiedzieć, że te zwierzęta potrafią przebyć nawet 2-3 km w ciągu jednej nocy, dlatego dobrze jest zadbać o bezpieczeństwo ich ścieżek i bardzo uważać prowadząc samochód.

Co robić? Jeśli znajdziesz zdrowego, ale bardzo chudego jeża, możesz go dokarmić mokrą karmą dla kotów.

Lato – człowiek czyha na jeże

Latem zagrożenia to przede wszystkim kosiarki, trutki na szkodniki i pułapki na gryzonie. To o tej porze roku mogą się zatruć lub pokaleczyć o coś, co znajdą w naszym ogrodzie.

Co robić? Jeże zawsze szukają pożywienia ale też wody, dlatego warto zostawić im płytkie miseczki z wodą. Choć są wszystkożerne warto wiedzieć, że ich naturalna, zdrowa dieta opiera się głównie na owadach, ślimakach i małych kręgowcach.

Jesień – wyścig z czasem

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, jesienią jeże muszą ważyć co najmniej 700 g, by przetrwać zimę. Młode jeże często nie osiągają tej wagi, dlatego warto je obserwować i w razie potrzeby dostarczyć im pożywienia.

Co robić? Ciągle dbaj o bezpieczeństwo w ogrodzie, a dodatkowo – jeśli zwierzęta te lubią Twoją działkę i często je na niej widujesz – możesz przygotować dla nich schronienie na zimę.

Fot. Moorland Roamer / AdobeStock

Nie dotykaj rannego zwierzęcia ani nie próbuj go karmić. Najważniejsze to zapewnić mu spokój, ciepło i ciemność (zasada 3C). Umieść je w kartonie, połóż obok butelkę z ciepłą wodą owiniętą ręcznikiem i delikatnie przykryj. W przypadku większych zwierząt zachowaj ostrożność – mogą reagować agresją ze strachu i bólu.

▶ Jeśli zastanawiasz się, jak przygotować domek dla jeża, czytaj nasz artykuł: Jak i z czego zbudować domek dla jeża? Sprawdź nasz poradnik i gotowe budki

Zima – co robić, gdy znajdziesz jeża na mrozie?

Jeże hibernują, ale czasem budzą się w cieplejsze dni. Jeż aktywny zimą to sygnał alarmowy! Może być osłabiony i wymagać pomocy.

Co robić? Wtedy najlepiej zabrać go w ciepłe miejsce i skontaktować się z organizacją zajmującą się ratowaniem jeży. W czasie snu zimowego ich temperatura ciała może spaść nawet do 1°C, a serce zwalnia z 180 do 20 uderzeń na minutę!

Czym NIE karmić jeża?

Choć jeże wydają się wszystkożerne, nie wszystko im służy. Nie podawaj im mleka – wbrew popularnemu mitowi, nie trawią laktozy, a wypicie mleka może skończyć się dla nich silną biegunką i odwodnieniem. Chleb również odpada – nie dostarcza żadnych wartości odżywczych, a może zapychać żołądek i utrudniać trawienie. Cytrusy i inne kwaśne owoce mogą podrażniać ich delikatny układ pokarmowy, dlatego lepiej ich unikać. Jeśli chcesz pomóc jeżowi, postaw na wysokomięsną karmę dla kotów lub drobne owady – to ich naturalne przysmaki!

▶ Dowiedz się więcej z artykułu: Dokarmianie jeży – jak to robić prawidłowo? 

Gdzie zgłosić znalezionego, rannego jeża?

Jeśli znajdziesz ranne dzikie zwierzę, zgłoś to odpowiednim służbom:

• Policja lub Straż Miejska (997 lub 112) – mają obowiązek przyjąć zgłoszenie i skoordynować działania z gminą, która powinna zapewnić pomoc.
• Nadleśnictwa – nie zawsze mogą interweniować, ale niektóre pomagają z własnej inicjatywy.
• Zarządcy dróg – odpowiadają za usuwanie zwierząt z jezdni.
• Powiatowy Inspektor Weterynaryjny – zajmuje się przypadkami wymagającymi interwencji.
• Kliniki weterynaryjne i ośrodki rehabilitacji – mają największe doświadczenie w leczeniu dzikich zwierząt.
• Lokalne organizacje charytatywne – mogą pomóc w znalezieniu właściwego ośrodka.

Listę placówek znajdziesz na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Zdjęcie tytułowe: sabyna75 / AdobeStock