Rozkoszne rozchodniki | Które stworzą najpiękniejsze aranżacje w ogrodzie?

Rozchodnik (Sedum) to rodzaj botaniczny skupiający ponad 460 gatunków – w większości sukulentów, czyli roślin specyficznie przystosowanych do oszczędnego gospodarowania wodą. W swoich mięsistych, grubych liściach gromadzą zapas wody, pozwalający przetrwać okresy bezdeszczowe. Rozchodniki spotyka się na wszystkich kontynentach półkuli północnej, a w Polsce naturalnie występuje 11 gatunków.

Rozchodniki najczęściej kojarzą się z niskimi, kobiercowymi bylinami o pokładających się pędach i drobnych, gruboszowatych liściach. Tymczasem obok gatunków okrywowych na rynku dostępny jest ogromny wybór odmian osiągających pokaźne rozmiary, tworzących kępy dorastające nawet do 60 cm wysokości!

Są to przede wszystkim kultywary lub odmiany mieszańcowe rozchodnika olbrzymiego (S. spectabile). Ten pochodzący z Japonii i Chin gatunek tworzy bardzo efektowne, półmetrowej wysokości kępy, latem zwieńczone przepięknymi, szerokimi kwiatostanami. Na prostych, nierozgałęzionych pędach siedzą duże, mięsiste, jajowate liście pokryte woskowym nalotem, od którego przyjmują niebieskawy odcień. Od wiosny do lata to właśnie liście są główną ozdobą tej rośliny.

Pod koniec sierpnia na szczytach łodyg rozwijają się różowe kwiaty zebrane w płaskie, gęste kwiatostany o średnicy do 15 cm. Kwiaty te obficie produkują nektar, którym wabią motyle, pszczoły, trzmiele i inne owady poszukujące słodkiego pokarmu.

Fot. Grzegorz Falkowski (ZSzP)

1 – Rozchodnik olbrzymi, 2 – rozchodnik 'Matrona', 3 – 'Herbstfreude’, 4 – rozchonik 'Black Jack’

Wartymi polecenia odmianami tego gatunku są np. ‘Herbstfreude’ o zielonych liściach i ‘Matrona’ o purpurowym ulistnieniu – obie wyróżnione prestiżową nagrodą AGM przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze (RHS), a także zielonolistne ‘Brillant’, ‘Carmen’, ‘Septemberglut’ czy ‘Stardust’.

Bardzo atrakcyjną grupę stanowią odmiany o dwubarwnych liściach, np. Autumn Charm o białym obrzeżeniu, ‘Mediovariegatum’ o żółtych środkach blaszek liściowych czy ‘Frosty Morn’ o pędach sprawiających wrażenie, jakby były pokryte szronem.

Przyciągające oko i uwagę są liczne nowe odmiany o bardzo ciemnych, ciemnopurpurowych, a nawet purpurowoczarnych pędach i liściach, np. ‘Black Jack’, ‘Oriental Dancer’, ‘Purple Emperor’. Z kolei wyjątkowo intensywną barwę kwiatów mają odmiany takie jak ‘Mr Goodbud’ i ’Thunderhead’. Cechę intensywnie czerwonych kwiatów i ciemno zabarwionych łodyg łączy w sobie mieszańcowa odmiana ‘Red Cauli’, która uwagę zwraca także lekko niebieskawymi liśćmi, w okresie jesieni z purpurowym rumieńcem.

Łodygi wysokich, silnie rosnących rozchodników, ścinane z wybarwionymi, ale jeszcze nie w pełni rozwiniętymi pąkami kwiatowymi, są oryginalnym elementem bukietów. Cięte kwiaty rozchodników są trwałe, a wstawione do wazonu nierzadko zdążą wypuścić korzenie zanim przekwitną! Można je wtedy posadzić w ogrodzie. Z kolei przekwitłe kwiatostany rozchodników na rabatach, pozostawione na zimę i przysypane świeżym śniegiem, prezentują się wyjątkowo malowniczo.

Rozchodniki w miastach wykorzystuje się do wypełnienia torowisk tramwajowych oraz tworzenia nasadzeń na dachach podziemnych garaży

Fot. Grzegorz Falkowski (ZSzP)

Rozchodnik ATUMN CHARM

Rozchodniki jak poduchy

Idealne do sadzenia w ogrodach skalnych są niskie, zadarniające gatunki. Można je wykorzystywać także od wypełniania przestrzeni między luźno ułożonymi płytami chodnikowymi czy kamieniami, sadzić w donicach i kamiennych korytach, obsadzać nimi skarpy i murki skalne, a przede wszystkim połacie dachowe, tworząc tzw. zielone dachy budynków. W miastach wykorzystuje się je do wypełnienia torowisk tramwajowych oraz tworzenia nasadzeń naturalistycznych w miejscach, gdzie występuje niewiele podłoża (np. dachy podziemnych garaży).

Do wyboru jest dostępnych wiele gatunków i odmian rozchodników zadarniających o zróżnicowanym pokroju i kolorystyce ulistnienia.

Najpospolitszym z nich jest rozchodnik ostry (S. acre), tworzący rozległe darnie. Dorasta zaledwie do kilku centymetrów wysokości. Liście ma drobne, igiełkowate i grube. Zakwita w czerwcu i lipcu na żółto; ma kwiaty zebrane w drobne kwiatostany. Rozchodnik ten ma kilka odmian, m. in. ‘Aureum’ i ‘Yellow Queen’ o żółtych pędach i liściach.

Rozchodnik ościsty (S. reflexum) dorasta do 30 cm wysokości, jego pędy pokładają się na ziemi, częściowo drewnieją, są gęsto pokryte wałeczkowatymi, okrągłymi w przekroju, sinoniebieskimi liśćmi. Złociste kwiaty pojawiają się w lipcu, są pięknie wyeksponowane na tle niebieskich liści. Odmiana ‘Angelina’ cechuje się pięknymi, cytrynowymi liśćmi, które latem przebarwiają się na pomarańczowo.

Szybko rosnącym gatunkiem jest rozchodnik kamczacki (S. kamtschaticum). Tworzy gęstą, zieloną darń o wysokości do kilkunastu centymetrów. Jego liście są jajowate lub łopatkowate, jasnozielone przez cały sezon. Zakwita w lipcu i sierpniu; ma żółte kwiaty zebrane w gęste baldachy. Po przekwitnieniu roślinę zdobią atrakcyjne, różowawe lub pomarańczowe słupki. Odmiana ‘Variegatum’ wyróżnia się kremowym, nieregularnym marginesem na brzegach liści, z kolei cechą charakterystyczną odmiany ‘Immergrun’ jest intensywny, ciemnozielony kolor liści.

Fot. Grzegorz Falkowski (ZSzP)

1 – Rozchodnik 'Purple Emperor', 2 – rozchodnik ostry, 3 – rozchodnik ościsty, 4 – rozchodnik biały

Rozchodnik kaukaski (S. spurium) rozrasta się intensywnie, tworząc gęste poduchy nieprzekraczające 15 cm wysokości. Liście ma okrągłe lub jajowate, zimozielone, regularnie ułożone na pędach. Liście są różnie wybarwione, zależnie od kultywaru, np. u odmiany ‘Variegatum’ (czasem opisywana jako ‘Tricolor’) są otoczone białym marginesem, który miejscami staje się różowy. Różowe wybarwienie wierzchołków pędów staje się intensywniejsze przy znacznych dobowych wahaniach temperatury. Roślina zakwita w czerwcu i lipcu na różowo. Odmiana ‘Fuldaglut’ ma liście w ciemnobordowym kolorze, kwiaty w kolorze wiśni pojawiają się w lipcu i sierpniu.

Niską zieloną, gęstą darń do 15 cm tworzy rozchodnik biały (S. album). Gatunek ten ma mięsiste, okrągłe w przekroju liście i kwitnie w czerwcu oraz lipcu na biało. Odmiana ‘Coral Carpet’ jest o połowę niższa, liście ma kuliste, gęsto ułożone. Na stanowiskach słonecznych przebarwia się na purpurowo i brązowo.

Rozchodnik rozłogowy (S. sarmentosum) to gatunek azjatycki, który wytwarza długie, wiotkie 30-cm pędy pokładające się na ziemi, nie przekraczając 10 cm wysokości. Liście ma lancetowate, ułożone po 3 w okółkach, jasnozielone.

Jasnożółte kwiaty tworzą są od lipca do końca sierpnia. Gatunek ten nie znosi ostrego, palącego słońca. Można go sadzić w miejscach półcienistych, np. pod drzewami.

Fot. Grzegorz Falkowski (ZSzP)

1 – Rozchodnik kaukaski 'Roseum' i ‘Purpurteppich’, 2 – rozchodnik biały 'Coral Carpet, 3 – rozchodnik kamczacki odmiana amurska, 4 – rozchondnik ościsty 'Angelina'

Łatwa uprawa i pielęgnacja

• Wymienione odmiany rozchodników są łatwe w uprawie i utrzymaniu, polecane początkującym ogrodnikom oraz tym, którzy nie mają zbyt dużo czasu na prace ogrodnicze.
• Byliny te dobrze rosną na większości ubogich i przeciętnych gleb ogrodowych. Są mrozoodporne i zdrowe.
• Do prawidłowego wzrostu wymagają słońca i przepuszczalnego podłoża. Dzięki zapasowi wody gromadzonej w mięsistych łodygach i liściach są w stanie przetrwać okres letniej suszy.
• Jedynie silnie rosnące, wysokie odmiany w typie rozchodnika olbrzymiego preferują gleby bardziej urodzajne i zasobne w wodę. Doskonale prezentują się zarówno w ogrodach prywatnych jak i zieleni publicznej – miejskiej i osiedlowej.

Artykuł powstał we współpracy ze Związkiem Szkółkarzy Polskich. Więcej informacji o roślinach i ich producentach uzyskać można na: www.e-katalogroslin.pl lub www.zszp.pl i pod nr. telefonu 22 435 47 22.