Czym są ogrody lecznicze?
Ogrody lecznicze to specjalnie zaprojektowane przestrzenie, które mają na celu wspierać zdrowie osób cierpiących na różne schorzenia, zwłaszcza związane ze stresem i wypaleniem zawodowym. Jak pisze Stigsdotter, „ogrody lecznicze to nie tylko estetyczna przestrzeń, ale także miejsce, gdzie projekt i dobór roślin są ściśle powiązane z potrzebami pacjentów” (Stigsdotter, 2005). W takim ogrodzie nie znajdziesz przypadkowych roślin – każda z nich ma swoje zadanie. Drzewa, krzewy i kwiaty są starannie dobierane, by nie tylko cieszyć oko, ale także koić nerwy i wspomagać procesy regeneracyjne.
Ciekawostką jest fakt, że takie ogrody działają na wiele sposobów – mogą być miejscem aktywności fizycznej, relaksu lub terapii grupowej. Kluczowe jest to, że są dostosowane do potrzeb osób, które z nich korzystają. Jak zauważa Stigsdotter, „ogrody lecznicze muszą być projektowane z myślą o specyficznych potrzebach pacjentów, aby mogły naprawdę wspierać proces leczenia”.
Jak działa ogród leczniczy?
Ogród leczniczy to nie tylko zieleń – to przestrzeń, która stymuluje wszystkie zmysły. W swoich badaniach Stigsdotter podkreśla, że „kluczowe znaczenie mają elementy takie jak dźwięk wody, szelest liści czy zapach kwiatów, które wpływają na nasz system nerwowy i pomagają się zrelaksować”. Woda, będąca nieodzownym elementem wielu ogrodów leczniczych, działa uspokajająco, redukuje poziom stresu i pozwala oderwać myśli od codziennych problemów.
Równie ważnym elementem są różne strefy w ogrodzie, które pozwalają na różnorodną aktywność. Niektóre z nich mogą być otwarte i służyć do ćwiczeń fizycznych, inne – zaciszne i odosobnione, idealne do medytacji lub cichej refleksji. Ogród musi dostosowywać się do potrzeb osób, które z niego korzystają – to przestrzeń, która daje wybór i pozwala na aktywność na różnych poziomach.
Zielone przestrzenie miejskie – remedium na stres?
Nie każdy z nas ma dostęp do ogrodu leczniczego, ale Stigsdotter pokazuje, że nawet miejskie tereny zielone mogą spełniać podobną funkcję. W badaniach autorki, obejmujących blisko 1000 osób mieszkających w miastach, wykazano, że „im częściej odwiedzamy miejskie parki, tym mniej odczuwamy stres”. I nie jest to zjawisko zarezerwowane tylko dla wybranych – każdy, niezależnie od wieku, płci czy statusu społecznego, może skorzystać z dobrodziejstw miejskiej zieleni.
Miejskie parki, skwery czy nawet małe zielone oazy między blokami mogą działać jak naturalne leki na stres. Regularne spędzanie czasu w zielonych przestrzeniach zmniejsza uczucie napięcia, poprawia nastrój, a także sprzyja aktywności fizycznej, która jest nieodzownym elementem zdrowego stylu życia.
Jak stworzyć swoją oazę zdrowia?
Nie musisz mieć dostępu do wielkiego ogrodu, aby czerpać korzyści z natury. Nawet mały balkon może stać się Twoją osobistą oazą spokoju, jeśli wypełnisz go roślinami. W swoim badaniu Stigsdotter pokazuje, że „nawet niewielkie, zielone przestrzenie, takie jak balkony czy tarasy, mogą znacząco obniżyć poziom stresu”.
Warto więc zainwestować czas i energię w stworzenie takiej przestrzeni, nawet jeśli wydaje się, że to drobnostka. Kilka doniczek z ziołami, skrzynki z kwiatami czy małe drzewko w donicy mogą całkowicie odmienić Twój balkon i stworzyć miejsce, w którym będziesz mógł się zrelaksować po długim dniu.
Ogrody lecznicze – inwestycja w przyszłość
Ogrody lecznicze to nie tylko chwilowa moda, ale inwestycja w zdrowie na przyszłość. Jak pokazują badania, odpowiednio zaprojektowane przestrzenie mogą wspierać procesy regeneracyjne, zapobiegać wypaleniu zawodowemu, a nawet poprawiać naszą odporność psychiczną. Dobrze zaplanowana przestrzeń zielona to także świetne narzędzie profilaktyki zdrowotnej – pomaga utrzymać równowagę między ciałem a umysłem.
Warto więc, aby ogrodnicy, architekci krajobrazu i decydenci miejscy zaczęli myśleć o zielonych przestrzeniach nie tylko jako o miejscach rekreacji, ale także jako o kluczowych elementach wspierających zdrowie publiczne. Jak podkreśla Stigsdotter, „zdrowie to zasób, który należy pielęgnować, a ogrody lecznicze są jednym z najskuteczniejszych narzędzi w walce o poprawę zdrowia”.
Podsumowanie – natura na wyciągnięcie ręki
Ogrody lecznicze i zielone przestrzenie miejskie mają ogromny potencjał, aby wspierać nasze zdrowie. W świecie, gdzie stres i szybkie tempo życia stają się normą, warto zwrócić się ku naturze i pozwolić jej działać na nas kojąco. Niezależnie od tego, czy masz duży ogród, mały balkon czy tylko park w pobliżu, każda chwila spędzona wśród zieleni może przynieść ulgę i pomóc w regeneracji.
Artykuł został opracowany na podstawie doktoratu Ulriki A. Stigsdotter zatytułowanego „Architektura krajobrazu i zdrowie – projektowanie i planowanie promujące zdrowie oparte na dowodach naukowych” (2005), obronionego na Szwedzkim Uniwersytecie Nauk Rolniczych. Praca ta bada wpływ ogrodów leczniczych i miejskich terenów zielonych na zdrowie psychiczne i fizyczne. Opiera się na szerokich badaniach naukowych, które pokazują, jak właściwie zaprojektowane przestrzenie zielone mogą wspierać zdrowie, redukować stres i wspomagać procesy regeneracyjne.
Jeśli jesteś zainteresowany szczegółowymi wynikami badań oraz pełnym tekstem doktoratu, możesz go pobrać bezpośrednio ze strony: https://pub.epsilon.slu.se/864/1/UlrikaStigsdotter.pdf
Zdjęcie tytułowe: olezzo / Adobe Stock
Jesienne kwiaty 
Dzikie zwierzęta 
Ochrona przed mrozem 
Iglaki 
Owoce 
Warzywa 
Trawy ozdobne 
Ptaki 
Filmy ogrodnicze 
