Kukurydza zwyczajna (Zea mays)

Kukurydza zwyczajna (Zea mays) to jednoroczna roślina z rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Jej ojczyzną jest Meksyk, ale obecnie spotykana jest tylko w uprawie i to zarówno w Meksyku jak i wielu innych krajach świata.

Kukurydza dorasta do ok. 2 m wys. tworząc pojedyncze, wzniesione, sztywne, grube, gąbczaste wewnątrz, podzielone węzłami na segmenty źdźbło, z którego wyrastają skrętolegle duże, długie, spłaszczone, szerokolancetowate, przewieszające się w połowie długości na zewnątrz i szorstkie w dotyku liście. Ich blaszka jest lekko pofalowana na brzegach i ma wyraźnie zaznaczony nerw główny.

Kukurydza zakwita w lipcu, wydając dwa rodzaje kwiatów (jest rozdzielnopłciowa, jednopienna): męskie drobne, zebrane na szczycie pędu w okazały, wiechowaty kwiatostan oraz żeńskie, osadzone w kątach liści, okryte zielonymi, skórzastymi pochwami i posiadające w górnej części kępę jedwabistych "włosów", utworzonych ze znamion słupków. Po zapyleniu z kwiatów żeńskich rozwijają się zebrane w kolbę nasiona (ziarniaki), które w zależności od odmiany mogą być żółte, czerwone, czarne, fioletowe lub wielobarwne.

Istnieje bardzo wiele odmian i kilka typów kukurydzy zwyczajnej, np.: kukurydze cukrowe, pękające, ozdobne czy też odmiany wyhodowane specjalnie na suche ziarno czy kiszonki.

Wymagania i uprawa

Kukurydza zwyczajna to roślina ciepłolubna, wrażliwa na przymrozki oraz światłożądna, dlatego w uprawie wymaga słonecznego i ciepłego stanowiska. Oczekuje też głęboko uprawionej, żyznej, ciepłej, przepuszczalnej, lekko wilgotnej gleby o obojętnym odczynie pH. Słabo znosi długotrwałą suszę, szczególnie na początku wegetacji (rośliny słabiej rosną, a kolby źle się wykształcają). Jest też wrażliwa na liczne choroby (min. rdzę, fuzariozę, plamistości).

Kukurydzę rozmnaża się z siewu nasion wprost do gruntu po wiosennych przymrozkach (po 15 maja, kiełkują w temp. ok. 10°C). Można też siać je również wcześniej, ale pod osłonami.

Zastosowanie

Kukurydza zwyczajna to cenna roślina użytkowa, w niektórych krajach traktowana jako podstawowe źródło pożywienia. Jej nasiona mają szerokie zastosowanie kulinarne i spożywcze (po ugotowaniu do spożycia jako przekąska, ale też do konserwowania i mrożenia, a w przetwórstwie spożywczym do produkcji min. mąki, oleju, płatków śniadaniowych, popcornu czy kaszy).

W ogrodzie kukurydza może też pełnić rolę ozdobą, gdyż posiada sporo odmian wyróżnianych się atrakcyjnym zabarwieniem ziarniaków. Kolby po zbiorze i wysuszeniu, mogą być ciekawą dekoracją mieszkania lub elementem suchego bukietu. Odmiany pastewne, tworzące dużą masę zieloną, mogą też stworzyć ciekawy żywopłot lub osłonę przeciwwiatrową.

Wybrane odmiany

• 'Złota Karłowa' i 'Gucio' – odm. cukrowe, bardzo słodkie
• 'Ramondia' – odm. cukrowa o żółtych i białych nasionach w kolbie
• 'Minigold' – odm. cukrowa o małych kolbach
• 'Płomyk' i 'Dobosz F1' – odm. pękające
• 'Bloody Butcher' – odm. o czerwonych nasionach
• 'Glass Gem' – odm. ozdobna o różnokolorowych, błyszczących nasionach

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Harald Matern, Rajesh Balouria, Andrew Martin, Jaesung An, Pexels, Larry White/Pixabay