Poncyria trójlistkowa, znana również jako pomarańcza trójlistkowa (łac. Poncirus trifoliata), to gatunek rośliny należący do rodziny rutowatych (Rutaceae). Pochodzi z Chin, gdzie rośnie dziko w zaroślach. Ze względu na wyjątkową odporność na niskie temperatury, uprawa tej rośliny jest możliwa także w klimacie umiarkowanym, w tym w Polsce.
Jak wygląda poncyria trójlistkowa? Co ją charakteryzuje?
Poncyria trójlistkowa przybiera formę krzewu, a czasem niewielkiego drzewa. W polskich warunkach osiąga od 2 do 3 metrów wysokości, choć w odpowiedniejszych warunkach może dorastać nawet do 7 metrów. Jej pokrój jest wzniesiony, a młode okazy rosną szybko. Szczególną cechą wyróżniającą poncyrię są bardzo ostre, sztywne kolce, które porastają jej pędy. Liście są sezonowe, skrętoległe i wydzielają przyjemny zapach. Mają budowę złożoną, trójlistkową, rzadziej z pięcioma listkami. Listki są eliptyczne lub owalne, długości 3-6 cm i posiadają karbowane brzegi.
Poncyria trójlistkowa kwitnie w pełni wiosny – w kwietniu i maju, a jej pachnące, białe kwiaty pojawiają się licznie na szczytach młodych pędów. Kwiaty mają pięciodziałkowy kielich oraz pięć szeroko rozpostartych, białych płatków korony. Wewnątrz znajduje się wiele pręcików, a zalążnia, owłosiona, z licznymi komorami. Pomimo że kwiaty poncyrii są niepozorne na pierwszy rzut oka, ich zapach i ilość tworzą wiosną bardzo efektowny widok.
Jednym z najbardziej zaskakujących elementów tej rośliny są jej owoce. Pojawiają się one już wczesnym latem, ale w pełni dojrzewają później, na przełomie lata i jesieni. Z wyglądu przypominają małe mandarynki – są kuliste, jasnożółte do pomarańczowych, pokryte omszoną skórką. Owoce są niezwykle aromatyczne, jednak w stanie surowym uważa się je za niejadalne – są bardzo kwaśne i gorzkie.
Jakie wymagania zapewnić poncyrii? Jak ją uprawiać?
Uprawa poncyrii nie należy do trudnych, pod warunkiem zapewnienia jej odpowiednich warunków. Preferuje ona stanowiska słoneczne lub półcieniste, jednak zawsze osłonięte od silnych wiatrów, zwłaszcza zimowych. Najlepiej rośnie w żyznej, przepuszczalnej glebie o odczynie lekko kwaśnym do zasadowego (pH 6-7,2).
Jej wyjątkowa cecha to wysoka mrozoodporność – dorosłe egzemplarze mogą wytrzymać spadki temperatury nawet do -32°C, choć młode rośliny warto zabezpieczać przed mrozem, szczególnie w pierwszych latach po posadzeniu.
Pielęgnacja – jak dbać o roślinę?
W pielęgnacji poncyrii kluczowe znaczenie ma umiarkowane podlewanie – nie lubi ona ani przesuszenia, ani nadmiaru wody. Nawożenie można przeprowadzać w sezonie wegetacyjnym, stosując nawozy wieloskładnikowe. Roślina dobrze reaguje na przycinanie, co pozwala kontrolować jej kształt oraz zagęszczenie. Wymaga ostrożności przy pracach pielęgnacyjnych ze względu na kolce, które są bardzo ostre i twarde.
Ochrona – które choroby i szkodniki są groźne?
Poncyria nie jest szczególnie podatna na ataki, choć jak każda roślina może zostać zaatakowana przez mszyce, przędziorki czy inne typowe szkodniki ogrodowe. W praktyce jednak jest to roślina stosunkowo odporna, a jej głównym zagrożeniem są gwałtowne wahania temperatury wiosną (pękanie kory).
Jakie zastosowanie znajduje poncyria trójlistkowa w ogrodzie?
Poncyria trójlistkowa doskonale odnajduje się w różnorodnych kompozycjach ogrodowych. Jej unikalna forma, ciekawe liście i egzotyczne owoce czynią ją doskonałym soliterem, czyli rośliną sadzoną pojedynczo jako główny akcent dekoracyjny. Świetnie sprawdza się także w uprawie doniczkowej, w formie bonsai oraz jako element oryginalnych żywopłotów.
Jak wspomniano wyżej, owoce są uważane za niejadalne ze względu na swój gorzki smak, niemniej, w niektórych krajach wykorzystuje się je do produkcji przetworów. Poncyrię stosuje się także jako roślinę mateczną do szczepienia innych gatunków cytrusów – powstały z niej m.in. cytranga (mieszaniec z pomarańczą) czy cytrangokwat (z kumkwatem), cechujące się większą mrozoodpornością.
Zdjęcia: ccarax, hcast, artifex.orlova, MarinoDenisenko / AdobeStock