Paulownia, pawłownia (Paulownia) to rodzaj roślin należących do rodziny paulowniowatych (Paulowniaceae). Naturalnie występują w ciepłych rejonach Azji Wschodniej (min. w Chinach), ale są też uprawiane w innych rejonach świata.
Paulownia może mieć formę dużego drzewa (na stanowiskach naturalnych do 10 m wysokości) lub okazałego krzewu. Poszczególne gatunki różnią się też wyglądem i rozmiarami. Rośliny tworzą zwykle rozłożystą, parasolowatą koronę i rozwijają duże, sercowate, sezonowe, zielone, piłkowane na brzegach liście.
Paulownia kwitnie od maja do czerwca. Wytwarza niewielkie, białe lub barwne, dzwonkowate kwiaty, zebrane w duże, stojące, wiechowate kwiatostany.
Wymagania i uprawa
Paulownie pochodzą z ciepłych rejonów świata i zwykle nie są na tyle mrozoodporne, aby dały sobie radę w naszym klimacie, dlatego w Polsce uprawia się tylko jeden, najbardziej mrozoodporny gatunek, paulownię omszoną. Ponieważ jednak jej mrozoodporność także jest umiarkowana (do -12/-15°C), nadaje się do uprawy jedynie w najcieplejszych rejonach kraju, na słonecznych, ciepłych, osłoniętych od wiatru stanowiskach i żyznych, przepuszczalnych, lekko wilgotnych glebach.
Nie przegap! ▶ Nowe trendy ogrodowe na 2026 rok ogłoszone. Te odmiany wygrały Konkurs Roślinnych Nowości 2025
Przez pierwszych kilka lat uprawy, młode drzewka należy okrywać na zimę włókniną lub słomianymi matami. Można też uprawiać je w donicach i przechowywać przez zimę w zabezpieczonych przed mrozem pomieszczeniach. Ponieważ w naszym klimacie roślina rzadko ma szansę zakwitnąć, wiosną można mocno ją przyciąć, dzięki czemu ładnie się rozkrzewi i wyda duże, atrakcyjne liście.
Paulownię rozmnaża się przez sadzonki korzeniowe lub wywiew nasion.
Zastosowanie
Paulownia omszona w naszym klimacie może być ozdobą ogrodów tylko w cieplejszych rejonach kraju. Starsze egzemplarze, które zyskały już większą mrozoodporność, mogą być pięknymi, soliterowymi drzewami o atrakcyjnej, parasolowatej koronie, dobrze prezentującymi się na tle trawnika.
Lista zakupów ▶ Przygotuj ogród na jesień. Te produkty sprawdzą się we wrześniu idealnie
Wybrane gatunki i odmiany
- Paulownia omszona (puszysta, cesarska) (Paulownia tomentosa) – drzewo dorastające do ok. 10/15-20 m wys. o szerokiej, rozłożystej, luźnej, parasolowatej koronie, grubych konarach i krótkim pniu. Liście bardzo duże, długoogonkowe, szerokosercowate, zielone, całobrzegie lub lekko klapowane, układające się na pędach naprzeciwległymi parami. Zarówno liście, ogonki liściowe, pąki kwiatowe, kwiaty i młode pędy są miękko owłosione. Kwiaty pojawiają się na pędach wczesną wiosną (IV-V), jeszcze przed rozwojem liści. Są dość duże, pachnące, jasnofioletowe, dzwonkowate z wydłużoną gardzielą, 5 łatkami na szczycie i prążkowanym wnętrzem kielicha. Kwiaty zebrane są w duże, gęste, wzniesione, wiechowate kwiatostany. W naszym klimacie pojawiają się rzadko (pąki kwiatowe uszkadzane są przez wiosenne przymrozki). Po kwietniu kwiaty przekształcają się w owocostany mające postać owalnych, pękatych torebek z zaostrzonym wierzchołkiem. Drzewo wydaje odrosty korzeniowe.
- Oxytree – odmiana mieszańcowa o niezwykle dużych liściach, bardzo szybkim tempie wzrostu (wys. ok. 16-20 m), wyprostowanym pniu, pokrytym gładką, szarą korą oraz bardzo długim, palowym korzeniu (nawet do 9 m). Po ścięciu daje odrosty od korzenia. Kwiaty podobne, jak u poprzedniego gatunku, nasiona płonne (bezpłodne). Odmiana możliwa do uprawy w cieplejszych rejonach kraju, jednak dość kontrowersyjna, gdyż bardzo długi korzeń, szybki wzrost, ogromne liście i duże możliwości regeneracyjne sprawiają, że zużywa mnóstwo wody i składników odżywczych, co może prowadzić do erozji gleby i jej wysuszenia. Zadomowionej rośliny trudno jest też pozbyć się z ogrodu.
Tekst: Katarzyna Józefowicz