Kosaciec niski (Iris pumila) nazywany czasem irysem karłowym, to jedna z najmniejszych roślin z rodz. kosaćcowatych (Iridaceae). Choć kosaciec niski pochodzi z Azji i Europy Wschodniej, w środowisku naturalnym na terenie Polski nie występuje. W postaci odmian mieszańcowych bywa natomiast uprawiany w ogrodach.
Roślina jest kłączową byliną (czyli rośliną zaliczaną do roślin cebulowych), dorastającą do 15-30 cm. Posiada wąskie, sztywne, płaskie, szablaste, szarozielone liście.
Kosaciec niski kwitnie wczesną wiosną (IV-V) wydając piękne i wyjątkowo duże jak na swój rozmiar kwiaty. Są one osadzone po 1-2 na krótkiej, sztywnej łodyżce. Kwiaty są zwykle niebieskie lub fioletowe, ale u odmian mogą być też białe, żółte, bordowe lub wielokolorowe. Każdy kwiat posiada trzy duże, poziome lub wygięte do dołu płatki z delikatną bródką, a często też dodatkowymi zdobieniami (plamki, żyłki) oraz trzy duże płatki skierowane do góry.
Organem podziemnym jest ukryte tuż pod ziemią, grube, niewielkie kłącze.
Wymagania i uprawa
Kosaciec niski należy do najmniej wymagających i najłatwiejszych w uprawie kosaćców. Potrzebuje dużo światła, dlatego najlepiej czuje się na stanowiskach słonecznych lub tylko lekko półcienistych. Nie ma też szczególnych wymagań w stosunku do podłoża, choć preferuje gleby żyzne, przepuszczalne i lekko wilgotne (dobrze znosi przejściową suszę). Nie lubi jedynie gleb mokrych i zimnych, na których łatwo gnije. Jest dostatecznie mrozoodporny, dlatego nie oczekuje zimowego okrycia.
Kosaciec niski płytko się korzeni i dobrze rozrasta, dlatego wiosną, po kwitnieniu można łatwo go rozmnożyć przez podział kłącza. Rośliny sadzi się płytko, przykrywając cienką, 1-2 centymetrową warstwą ziemi. Rośliny co 3-4 lata dobrze jest też odmładzać.
Zastosowanie
Kosaciec niski ze względu na niewielkie rozmiary nie bardzo nadaje się na kwiat cięty, za to znakomicie sprawdza się jako roślina na skalniaki. Doskonale wygląda też w niewielkich grupach na wiosennych rabatach.
Wybrane odmiany
Kosaciec niski w uprawie spotykany jest niemal wyłącznie w postaci odmian mieszańcowych, oraz w niezwykle wielu kolorach: niebieskich i fioletowych ('Brannigan' – zdj. 1, 'Nanny'), od białych przez żółte do pomarańczowych i brazowych ('Golden Starlet', 'El Nafasa', 'Trusty Rusty') jak i wielokolorowe ('Gingerbread Man' – kwiaty brązowe z fioletową bródką; 'Bright Eyes' – kremowo-białe z brązowo-filetową plamą; 'Cherry Spot' – lawendowo-białe z brązową plamą, 'Pele' – pomarańczowe z fioletową plamą i pomarańczową bródką).
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: iVerde, Stefan.lefnaer/CC BY-SA 3.0/Link, Stefan.lefnaer/CC BY-SA 3.0/Link
Zobacz, jakie kosaćce możesz kupić w naszym sklepie online
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
