Groszek / Groch zwyczajny (Pisum sativum)

Groch zwyczajny (Pisum sativum) to jednoroczne pnącze z rodziny bobowatytch (Fabaceae). Jego ojczyzną jest Azja Zachodnia, Europa Południowa i Afryka Północna, ale jest też uprawiany w wielu innych krajach świata.

Groch zwyczajny może osiągać od 40-70 cm do 2 m wys. Rośnie szybko, rozwijając długi, palowy system korzeniowy oraz elastyczną, nagą łodygę, pokrytą parzyście złożonymi (z 2-6 owalnych listków), zielonymi liśćmi z woskowym nalotem. Z wierzchołka ogonka liściowego wyrastają elastyczne wąsy czepne, dzięki którym roślina może wspinać się po podporach. U podstawy liści znajdują zielone, sercowate przylistki.

Groszek kwitnie wiosną, w maju i czerwcu. Z kątów liści wyrastają duże, motylkowe kwiaty (białe, różowe), które po zapyleniu przekształcają się w strąki, wypełnione okrągłymi, dużymi nasionami.

W Polsce występują dwa podgatunki grochu: groch zwyczajny typowy (siewny), uprawiany jako warzywo i groch zwyczajny polny, będący rośliną dziką (peluszka).

Groch siewny dzieli się dodatkowo na dwie odmiany botaniczne: groch łuskowy, posiadający nasiona pomarszczone lub gładkie i groch cukrowy. Strączki u grochu łuskowego posiadają wewnątrz pergaminową wyściółkę i po dojrzeniu pękają. Jadalne są jedynie jego nasiona (zielone lub suche). Strąki grochu cukrowego są bardziej płaskie, nie posiadają wewnętrznej wyściółki i nadają się do spożycia w całości na surowo lub po ugotowaniu.

Wymagania i uprawa

Groch to roślina łatwa w uprawie, ale dość wymagająca. Oczekuje słonecznego stanowiska i próchniczego, przepuszczalnego, umiarkowanie wilgotnego podłoża o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie pH. Nie lubi suszy, ciężkiej, mokrej i kwaśnej ziemi oraz gorąca (lubi temp. ok. 13-18°C). Nie może być też uprawiany po roślinach z rodziny bobowatych. Stanowisko pod jego uprawę powinno być odchwaszczone, a jesienią zasilone nawozami potasowymi i fosforowymi z dodatkiem mikroelementów (boru i molibdenu). Nawozy azotowe zwykle nie są konieczne, gdyż dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi, groch ma zdolność wiązania azotu z powietrza.

Groch jest odporny na niskie temperatury (kiełkuje już w temp. 2-4 °C). Powinien być wysiewany wprost do gruntu wczesną wiosną (w marcu i kwietniu, siew punktowy co 3-4 cm).

Termin zbioru nasion uzależniony jest od odmiany i przeznaczenia. Zbiór na zielone strąki przeprowadza się po ok. 50-80 dniach od siewu, a na suche ziarno po ok. 90-120 dniach.

Zastosowanie

Groch to bogactwo witamin, minerałów i białka. Zielone nasiona można spożywać po ugotowaniu, ale też mrozić i konserwować. Suche ziarno nadaje się do długiego przechowywania i do spożycia po ugotowaniu. Strąki groszku cukrowego można spożywać w całości na surowo lub po ugotowaniu.

Wybrane odmiany

• groch cukrowy: Iłówiecki, Bajka
• groch łuskowy: Telefon, Kantata, Sześciotygodniowy, Kanon, Nefryt, Pegaz

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Сергей Шабанов, Bianca Berg, Crepessuzette, Rajesh Balouria/Pixabay