Jak zbudować przydomowy taras?

Wypoczywając we własnym ogrodzie, najczęściej spędzamy czas na tarasie. To jaki będzie miał kształt, wielkość oraz przy której elewacji będzie umieszczony, zawarte jest w projekcie budynku. Podczas prac niektórzy inwestorzy decydują się na jego powiększenie lub zmianę kształtu. Większe pole manewru mamy jeśli chodzi o możliwości wykończenia tarasowej nawierzchni. Przyjemnie mieć pod stopami drewno, które jest ciepłe, ale niestety wymaga impregnacji.

Problemu tego nie ma w przypadku tzw. desek kompozytowych, które naśladują drewniane. Terakota i gres na słońcu mocno się nagrzewają, wymagają też wyjątkowej staranności podczas układania. Mimo to nierzadko się odklejają. Taras z kostki to najpopularniejsze obecnie rozwiązanie. Nie jest śliski, stosunkowo prosto się go układa. Ponadto taka nawierzchnia płynnie łączy się z ogrodowymi ścieżkami. Bruk klinkierowy dla odmiany często nawiązuje do wykończenia elewacji budynku.

PRZYDOMOWY TARAS: LOKALIZACJA, WIELKOŚĆ I KSZTAŁT

Planowanie przydomowego tarasu

Wielkość i ulokowanie tarasu mają kluczowe znaczenie dla jego funkcjonalności. Już na etapie projektowania domu - warto przystąpić do zaplanowania tej przestrzeni, bo ukształtowanie bryły budynku ma spory wpływ na metraż i usytuowanie tarasu.

W najlepszej sytuacji są ci właściciele, którzy zamawiają projekt domu pod indywidualne potrzeby i posiadaną działkę. Mają możliwość optymalnego dopasowania tarasu do układu pomieszczeń w budynku, stref w ogrodzie, orientacji w strony świata, ukształtowania terenu, drzew rosnących na posesji. Inwestorzy realizujący katalogowy projekt budynku, rzadko mają aż tak duże pole manewru i muszą przyjąć wyznaczoną przez architekta lokalizację tarasu. Planując ją, przykłada się wagę do bezkolizyjnej i możliwie krótkiej komunikacji na linii strefa dzienna - taras.

Zwyczajowo taras umieszcza się przy salonie lub jadalni, które najczęściej skierowane są w stronę wypoczynkowej części posesji i mają ładne widoki na ogród. Właściciele większych domów i działek, często budują dodatkowy, mniejszy przy kuchni lub przy sypialni. Funkcję tarasu przejmują niekiedy również ganki przy głównym wejściu do budynku. Takie rozwiązanie jest dobre, jeśli dom z gankiem-tarasem nie znajduje się w pobliżu drogi lub sąsiedztwa, tylko w głębi dużej działki, ewentualnie za pełnym ogrodzeniem lub gęstą zielenią.

Orientacja przydomowego tarasu

Ekspozycja w strony świata jest sprawą bardzo indywidualną, więc najpierw należy poznać preferencje domowników w tym względzie. Niefortunne zorientowanie tarasu może się przyczyniać do okresowego wyłączenia go z użytkowania. Ludzie nie lubiący gorąca, powinni zrezygnować z tarasu skierowanego na południe, ponieważ o każdej porze roku będzie najdłużej i najsilniej nasłoneczniony.

I odwrotnie - miłośnicy ciepła, na tarasie skierowanym na północ, zaczną odczuwać brak słońca. Północna ekspozycja ma zaletę - rozproszone światło sprzyja oglądaniu otoczenia (słońce nie świeci w oczy, jak w przypadku orientacji południowej). Dla właścicieli, którzy wracają z pracy po południu, najodpowiedniejszy będzie taras zachodni. Po południu ciepło jest najbardziej komfortowe dla wypoczywających. Tarasy, umieszczone przy wschodniej elewacji, rano oświetla wznoszące się słońce. Spożywanie śniadania z takim widokiem jest ogromną przyjemnością.

Wielkość przydomowego tarasu

Taras często pełni funkcję jadalni lub salonu, więc i jego wymiary powinny być zbliżone do wymiarów takiego pomieszczenia. Jego powierzchnia powinna wynosić minimum 10 m2 - tyle miejsca mniej więcej potrzeba, by ustawić komplet mebli ogrodowych dla sześciu osób. Przyda się jeszcze przestrzeń na leżaki (dodatkowo min. 2 m2) czy grill (kolejne 3 m2). Aby uniknąć kłopotliwego zadymienia, grill powinien znajdować się co najmniej 1,5 m od mebli. Nawet przy małych domach planuje się więc możliwie duże tarasy.

Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo i swobodę poruszania się, zaleca się zbudowanie tarasu o powierzchni co najmniej 20 m2. Szczególnie, jeśli będą się na nim bawić dzieci.

Kształt przydomowego tarasu

Najbardziej ergonomiczne i wygodne w użytkowaniu są tarasy w geometrycznym kształcie - kwadratu, prostokąta, ewentualnie koła i wycinka koła. Jeśli taras ma kształt figury z kątami ostrymi, nie wszystkie miejsca będą komfortowo dostępne. Ponadto takie krzywizny będą drogie w wykonaniu i wykończeniu.

Zadaszenie przydomowego tarasu

W tej kwestii wiele zależy od lokalizacji tarasu - jeśli znajduje się od południa, daszek będzie niezbędny. Nawet jeśli taras jest zlokalizowany od strony północnej, warto osłonić przynajmniej tę jego część, na której stoją meble. Efektownie wygląda taras pod szerokim okapem dachu.

Innym, mniej popularnym wariantem, jest zaplanowanie go pod stropem budynku. Osłony dobudowywane oddzielnie często nie wyglądają zbyt dobrze, należy więc zwrócić szczególną uwagę, aby taka konstrukcja nawiązywała do z architektury domu. Mankamentem zadaszeń stałych jest zacienianie pomieszczeń przylegających do tarasu. Problem ten nie występuje przy zastosowaniu pokryć przezroczystych, np. z hartowanego szkła, poliwęglanu oraz markiz, które można składać i rozkładać.

Zadaszenie sezonowe w postaci markizy wymaga odpowiedniego mocowania, szczególnie gdy zdecydujemy się na przytwierdzenie przesłony do ocieplonej ściany. To rozwiązanie jest dziś bardzo popularne i wypiera powszechne do niedawna ogrodowe parasole. Innym ciekawym pomysłem jest osłonięcie tarasu pergolą obsadzoną pnączami - nie zapewni ona, co prawda, ochrony przed deszczem, ale ograniczy przenikanie promieni słonecznych.

BUDOWA PRZYDOMOWEGO TARASU: "NA MOKRO" LUB "NA SUCHO"

Coraz rzadziej do budowy tarasów wykorzystuje się technologię nazywaną "na mokro", polegającą na wylaniu z betonu płyty, na której układa się mrozoodporne płytki (ceramiczne, klinkierowe, gresowe lub kamienne). Obecnie stosuje się prostsze, tańsze i szybsze technologie, niewymagające aż tak żmudnych prac budowlanych.

Najbardziej powszechna jest technologia "na sucho", z przepuszczalnym, ale utwardzonym podłożem i nawierzchnią z kostki lub płyt kamiennych bądź betonowych. Budowa tą metodą eliminuje konieczność wylewania płyty betonowej. W przypadku błędów wykonawczych, konstrukcję nietrudno rozebrać i te same płyty ułożyć na nowo. Jej rozbudowa również nie stanowi problemu.

NAWIERZCHNIA TARASU: POPULARNA KOSTKA

Kostką brukową lub płytami nawierzchniowymi wykańcza się tzw. tarasy ziemne, które są łatwe, szybkie i niedrogie w wykonaniu.

Bruk betonowy - zarówno w postaci kostki jak i płyt - króluje dziś zarówno na ścieżkach, podjazdach, jak i na tarasach. Ma bardzo zróżnicowane wzornictwo, co daje możliwość niemal dowolnej aranżacji nawierzchni i dopasowania jej do stylu budynku i ogrodu.

Przy elewacji z cegieł lub płytek klinkierowych dobrym rozwiązaniem jest bruk klinkierowy.

Krzykiem mody ostatnich lat jest układanie na tarasach ogromnych płyt z kamienia. Posadzka tarasu, wykończona kostkami lub płytami wykonanymi z najtwardszych i najtrwalszych skał, takich jak: granit, bazalt, serpentynit, sjenit, to inwestycja na długie lata. Oczywiście pod warunkiem, że została prawidłowo ułożona (powinni to zawsze robić doświadczeni fachowcy). Mniej trwałe są posadzki z piaskowca.

Prace przeprowadza się podobnie jak przy budowie ogrodowych ścieżek, zaczynając od usunięcia humusu (warstwy żyznej ziemi, którą można wykorzystać w obrębie nasadzeń) i ułożenia obrzeży. Na wyrównanym podłożu umieszcza się zazwyczaj geowłókninę - by grunt rodzimy nie mieszał się z warstwami podbudowy - a następnie kruszywo (ok. 20 cm) i podsypkę piaskową (obie warstwy zagęszczając za pomocą wibratora powierzchniowego).

Po wyrównaniu i wyprofilowaniu powierzchni (każdy taras powinien mieć ok. 2% spadek w kierunku ogrodu, zapewniający spływ wody opadowej), można przystąpić do układania kostki lub płyt. Szczeliny pomiędzy elementami wypełnia się najczęściej drobnym piaskiem. Betonową nawierzchnię warto też zaimpregnować specjalnym preparatem.

Pamiętajmy, że bardzo istotne jest staranne zagęszczenie poszczególnych warstw podbudowy. W przeciwnym razie może dojść do nierównomiernego osiadania podłoża i zapadania się nawierzchni. Jeśli taras jest duży, a grunt w ogrodzie nieprzepuszczalny, warto zamontować odwodnienie liniowe -system korytek przykrytych rusztami, odprowadzający wodę z nawierzchni.

NAWIERZCHNIA TARASU: NATURALNE DREWNO

Drewniany taras łatwo wtopić w ogród, dopasowanie go do bryły domu też nie stanowi problemu (fragmenty elewacji nowoczesnych budynków często wykańcza się drewnem). Nawierzchnia tego typu jest niczym pokład statku - ciepła, ale nie gorąca.

Najtańszy taras zbudujemy z drewna krajowego - z desek sosnowych, ale lepiej sprawdzają się deski dębowe i modrzewiowe. Wyroby z jesionu poddane obróbce termicznej - tzw. termojesion - mają niską nasiąkliwość i wysoką odporność na butwienie, ale szybko szarzeją i są podatne na pękanie (nie nadają się na elementy konstrukcyjne). Do budowy lub wykańczania tarasu należy używać drewna zabezpieczonego ciśnieniowo. Dodatkową ochronę (i zabarwienie) zapewnia impregnat barwiący, nakładany powierzchniowo.

Impregnować nie trzeba natomiast drewna egzotycznego - i tak wytrzyma kilkadziesiąt lat. Jest znacznie droższe od krajowego, ale za to twardsze i odporniejsze na ścieranie oraz korozję biologiczną (zawiera dużo substancji oleistych). Do najtrwalszych gatunków zalicza się tek, bangkirai, tatajuba, ipe, badi i cumaru. Poszczególne gatunki znacznie różnią się od siebie rysunkiem słojów i barwą.

Drewno można skompletować samodzielnie, zlecić ułożenie tarasu stolarzowi lub kupić gotowy system tarasowy do szybkiego montażu - deski w komplecie z legarami i wszystkimi elementami mocującymi, które pozwalają na montaż bez widocznych śrub. Popularne są deski ryflowane, czyli z wzdłużnymi rowkami - nie są śliskie i mniej się wypaczają, ale w zagłębieniach gromadzi się piasek i kurz, które zatrzymują wilgoć. Takie deski trudniej też się odnawia.

Podpory pod taras z desek najczęściej wykonuje się z betonowych bloczków fundamentowych, rozstawionych co 1-1,5 m (nie muszą być głęboko osadzone w gruncie - wystarczy usunięcie warstwy humusu - bo tego typu konstrukcja nie jest wrażliwa na wysadziny mrozowe). Na podporach rozmieszcza się legary, a następnie mocuje do nich warstwę wykończeniową.

Im więcej podpór, tym legary mogą mieć mniejszy przekrój. Drewno nie może stykać się z betonem, dlatego na bloczkach fundamentowych należy ułożyć izolację poziomą z dwóch warstw folii fundamentowej, papy, lub legary przytwierdzić za pomocą stalowych kotew w kształcie litery U.

Systemy tarasowe bardzo szybko się montuje - na legarach umieszcza się klipsy montażowe, w które wpina się profile - jednak w nietypowych miejscach łatwiej wpasować tradycyjne deski mocowane za pomocą gwoździ lub wkrętów. Profile mają bowiem specjalnie ukształtowane krawędzie (do mocowania w klipsach) i gdy element trzeba zwęzić, montaż zgodny z instrukcją staje się niemożliwy.

NAWIERZCHNIA TARASU: MODNY KOMPOZYT

Popularne są też tzw. deski kompozytowe, sprzedawane jako systemy tarasowe. Wyroby do złudzenia przypominają ryflowane deski z drewna egzotycznego - nawet w dotyku. Pozbawione są jednak sęków i wad wyrobów naturalnych - cechuje je wysoka trwałość, nie ulegają zniekształceniu i odbarwieniu, nie wymagają konserwacji, zaś pielęgnacja nie stanowi problemu - wystarczy okresowe mycie myjką ciśnieniową.

Panele takie produkowane są z trocin i PVC (profile WPC - Wood Plastic Composite) albo żywicy poliuretanowej, mieszanki mineralnej i włókien szklanych (profile RMC - Resin Mineral Composite).

NAWIERZCHNIA TARASU: TRADYCYJNIE Z PŁYTKAMI

Płytkami ceramicznymi wykańcza się tarasy oparte na płycie betonowej. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że konstrukcje tego typu są najbardziej narażone na niszczące działanie warunków atmosferycznych - uszkodzeniu może ulec nawierzchnia z płytek, zwłaszcza gdy nie zostały prawidłowo ułożone.

Kafelki stosowane na zewnątrz muszą być odporne na mróz, ścieranie i antypoślizgowe - do wyboru jest gres, klinkier i terakota. Płytki należy wybrać przed przystąpieniem do prac, bo mają różną grubość (jeśli uwzględni się ją podczas planowania warstw podbudowy, posadzka na tarasie i wewnątrz budynku znajdzie się na tym samym poziomie). Aby zminimalizować ryzyko powstawania uszkodzeń, należy zastosować niezbyt duże płytki (do 30 x 30 cm) i wykonać szerokie spoiny (min. 0,5 cm).

Budowę tego typu tarasu rozpoczyna się od zdjęcia warstwy żyznej ziemi, czyli humusu (musi być ona usunięta, ponieważ zawiera zarodniki grzybów i związki organiczne niszczące beton). Powstałe zagłębienie wypełnia się zagęszczonym piaskiem lub grubym żwirem - ten drugi znakomicie ogranicza kapilarne podciąganie wilgoci gruntowej. Następnie wylewa się płytę z betonu klasy co najmniej C12/15.

Zaleca się utworzyć na płycie izolację wodochronną z tzw. mikrozaprawy, nazywanej szlamem izolacyjnym. Nałożona kilkuwarstwowo jest szczelna i zapewnia dobrą przyczepność kleju. Bezpośrednio na tę warstwę nanosi się klej do płytek przeznaczony na tarasy, w taki sposób, by w warstwie zaprawy nie pozostały puste przestrzenie, w których mogłaby zatrzymywać się woda. Do wypełniania spoin pomiędzy płytkami należy użyć elastycznej zaprawy spoinującej.

Pamiętajmy, że aby zniwelować naprężenia konstrukcji, konieczne jest wykonanie dylatacji obwodowej na styku tarasu ze ścianą domu (pozostawienie ok. 2 cm szczeliny i wypełnienie jej elastycznym materiałem) oraz w obrębie nawierzchni (ok. 1 cm szczeliny, wypełnione taśmą dylatacyjną, powinny przecinać płytki i betonowe podłoże, tworząc pola o powierzchni 3-4 m²; w miejscach przebiegu dylatacji spoiny należy wypełnić specjalnym silikonem).

NAWIERZCHNIA TARASU: MALOWANY BETON I ŻYWICE

Właściciele domów, które mają klasycznie wylaną (czyli metodą "na mokro") tarasową płytę z betonu, mogą ją pomalować specjalną farbą do betonu, przeznaczoną na tarasy i balkony. Farba jest wodoszczelna i antypoślizgowa, a ponadto dostępna w różnych kolorach, więc można ją łatwo dopasować do budynku. Nakłada się ją dopiero po uprzednim starannym oczyszczeniu posadzki z pyłu oraz zagruntowaniu specjalnym preparatem.

Coraz większą popularność zdobywają pokrycia tarasowe z poliuretanowych mas żywicznych. Tworzą one trwałe, gładkie i odporne na płowienie powłoki o nowoczesnym wyglądzie. Oferowane są w bogatej gamie kolorów. Prawidłowo wykonana nawierzchnia, bez łączeń i szpar, ułatwia późniejszą pielęgnację.