Dżdżownica ziemna – czym jest, jak wygląda i dlaczego jest pożyteczna w ogrodzie?

Czym właściwie jest dżdżownica ziemna? 

Dżdżownica ziemna, często nazywana rosówką, należy do typu pierścienic, czyli zwierząt o segmentowanym ciele. Jest to bezkręgowiec zamieszkujący gleby o umiarkowanej wilgotności. W Polsce najczęściej spotykamy właśnie rosówki, ale również inne gatunki dżdżownic, jak np. dżdżownica kalifornijska, hodowana specjalnie do produkcji biohumusu. 

Dżdżownica ziemna to stworzenie, które większość ogrodników zna głównie z widzenia – niepozorna, beznogie i żyjące pod powierzchnią ziemi. Mimo tego, że zazwyczaj nie zwracamy na nią większej uwagi, pełni niezwykle ważną funkcję dla zdrowia naszych ogrodów.

Dżdżownice odznaczają się wyjątkową zdolnością do poprawiania jakości gleby. Ich działalność biologiczna polega na przekształcaniu resztek organicznych w naturalny nawóz, wzbogacając w ten sposób ziemię w ogrodzie. 

Fot. Ruckszio / Adobe Stock

Dżdżownica ziemna

Fot. Nikolay N. Antonov / Adobe Stock

Dżdżownica kalifornijska

Jak wygląda dżdżownica ziemna? 

Rosówki charakteryzują się wydłużonym, segmentowanym ciałem bez szkieletu. Ich długość waha się od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, a barwa najczęściej mieści się w odcieniach brązu, czerwieni lub fioletu. Wyraźnym elementem ich budowy jest pogrubione siodełko, które znajduje się bliżej głowy i pełni ważną rolę podczas rozmnażania. 

Każdy segment dżdżownicy wyposażony jest w niewielkie szczecinki, które pomagają jej skutecznie poruszać się pod ziemią. Dodatkowo ich ciało pokrywa cienka warstwa śluzu, która chroni je przed wysychaniem oraz zmniejsza opór podczas drążenia tuneli. 

Ciekawostką jest, że ciało dżdżownicy nie posiada szkieletu – ruch możliwy jest dzięki współpracy mięśni i płynów wewnętrznych, które umożliwiają zmianę długości i szerokości ciała. 

Dieta dżdżownicy – czym się odżywia? 

Głównym pokarmem dżdżownic są martwe resztki roślin, takie jak opadłe liście, gałązki czy źdźbła trawy, oraz mikroorganizmy obecne w glebie. Wszystkie te materiały organiczne są przez nie pobierane, trawione, a następnie przekształcane w tzw. koprolity – wartościowe dla roślin odchody, które stają się naturalnym nawozem bogatym w substancje mineralne.

Warto tutaj obalić powszechny mit – dżdżownice nie żywią się zdrowymi korzeniami roślin i nie szkodzą uprawom. Wręcz przeciwnie, poprzez swoją działalność wspierają wzrost i kondycję roślin ogrodowych. 

Fot. Bogdan / Adobe Stock

Jak dżdżownica przemieszcza się w glebie? 

Poruszanie się w glebie to dla dżdżownic naturalny sposób funkcjonowania. Dzięki rytmicznym skurczom mięśni i sprytnym szczecinkom, mogą one efektywnie przesuwać się oraz drążyć kanały. Wydzielany przez ich ciało śluz dodatkowo ułatwia przemieszczanie się, działając jak naturalny „smar”, który jednocześnie zabezpiecza przed mechanicznymi uszkodzeniami. 

Te kanały, które dżdżownice pozostawiają po sobie, mają nieocenioną wartość dla gleby – poprawiają jej strukturę, ułatwiają dostęp powietrza i wody do korzeni roślin. 

Dżdżownice są nazywane przez naukowców "inżynierami gleby", ponieważ ich obecność poprawia właściwości fizyczne i biologiczne ziemi, w której żyją. Ich rola w ekosystemie jest nie do przecenienia. Ich aktywność bezpośrednio wpływa na poprawę struktury gleby – poprzez drążenie tuneli przyczyniają się do napowietrzenia podłoża, co jest niezbędne dla prawidłowego wzrostu roślin. Przemieszczając się w glebie, dżdżownice mieszają jej warstwy, przenosząc substancje odżywcze z głębszych warstw na powierzchnię. Powstałe w wyniku ich działalności koprolity dostarczają roślinom niezbędnych składników mineralnych, poprawiając żyzność i kondycję gleby.

Rola dżdżownic w przyrodzie – dlaczego są tak istotne? 

Dżdżownice pełnią fundamentalną rolę w ekosystemach glebowych. Ich działania wpływają pozytywnie na kilka kluczowych aspektów: 

• Napowietrzanie gleby: dzięki kanałom, które drążą, ziemia staje się luźniejsza, co pozwala korzeniom swobodnie się rozwijać. 
• Produkcja próchnicy: przekształcają materię organiczną w humus, który zwiększa żyzność gleby. 
• Zwiększenie odporności gleby: poprawiają zdolność zatrzymywania wody i składników mineralnych. 

Dzięki tym funkcjom gleba w Twoim ogrodzie staje się zdrowsza i bardziej produktywna, co bezpośrednio wpływa na kondycję Twoich roślin.

Fot. Jurga Jot / Adobe Stock

Dżdżownice w ogrodzie – sprzymierzeńcy czy zagrożenie? 

Mimo że czasem można spotkać się z opiniami o szkodliwości dżdżownic, w rzeczywistości ich obecność jest wyjątkowo korzystna dla ogrodu. Nie tylko poprawiają warunki glebowe, ale również aktywnie pomagają w utrzymaniu zdrowia roślin. Co ważne, dżdżownice w żadnym stopniu nie są szkodnikami, gdyż nie atakują zdrowych korzeni i nie stanowią zagrożenia dla uprawianych roślin. 

Ich działalność można uznać za naturalny, ekologiczny sposób dbania o ogród – to sprzymierzeńcy każdego ogrodnika, którym zależy na jakości gleby bez chemicznych dodatków. 

Dżdżownice ziemne to zdecydowanie jedni z najważniejszych sprzymierzeńców każdego ogrodu. Ich praca, choć mało widoczna, jest nieoceniona – przyczyniają się do zdrowia gleby i wzrostu roślin w sposób naturalny, ekologiczny i niezwykle skuteczny.

Zdjęcie tytułowe: photographyfirm / Adobe Stock

Czy zauważasz obecność dżdżownic w swoim ogrodzie? A może zastanawiasz się, jak zwiększyć ich populację? Podziel się w komentarzu swoimi doświadczeniami i pytaniami – wspólnie zadbajmy o zdrowy i piękny ogród!