Paprotnica krucha (Cystopteris fragilis) to niewielka, bylinowa paproć z rodziny paprotnicowatych (Cystopteridaceae). Naturalnie występuje w Ameryce Północnej i Europie, w tym także w Polsce, gdzie jest gatunkiem rodzimym.
Paprotnica krucha może dorastać do ok. 10-40 cm wys. Tworzy krótkie, rozgałęzione, pełzające kłącze z licznymi pozostałościami ubiegłorocznych ogonków liściowych. W sezonie wegetacyjnym z kłącza wyrastają wielokrotnie złożone, pierzaste, zielone liście, zebrane ponad ziemią w różyczkę. Główny ogonek liściowy w górnej części jest zielony, a w dolnej brązowy i pokryty drobnymi łuskami.
Listki 1 rzędu ułożone są naprzeciwległymi parami. Te położone najwyżej i najniżej na pędzie są krótsze od listków wyrastających po środku pędu. Listki 2 rzędu są szeroko-lancetowate i zwężone na wierzchołku, natomiast listki 3 rzędu zakończone są ząbkami.
Ogonki liściowe paprotnicy są bardzo delikatne i kruche (stąd nazwa gatunkowa), dlatego łatwo się łamią.
🟢 Zobacz trendy ogrodowe sezonu 2025: aranżacje, kompozycje, inspiracje
Paprotnica tworzy na spodniej stronie listków nieregularnie rozmieszczone, ciemnobrązowe, wypukłe kupki zarodnikowe, które dojrzewają latem (VII-IX) i pokrywają całą spodnią stronę listków. Liście po rozsianiu zarodników marnieją, a nawet całkiem zasychają. Pod koniec sezonu w kępach mogą pozostawać zarówno zielone jak i zasuszone liście.
Wymagania i uprawa
W naturalnym środowisku paprotnica krucha najchętniej zasiedla zacienione stanowiska i miejsca wilgotne, w tym leśne wąwozy, omszone skały i stare mury, powalone drzewa oraz zacienione, wapienne zbocza. Preferuje podłoża przepuszczalne, próchnicze, żyzne, wilgotne, najlepiej o zasadowym odczynie pH. Jeśli roślina jest uprawiana w ogrodach, oczekuje podobnych warunków jak na stanowiskach naturalnych.
Jest dostatecznie mrozoodporna (ale młode liście mogą być uszkadzane przez wiosenne przymrozki) i nie wymaga zimowego okrycia.
Paprotnica krucha może być rozmnażana przez wysiew zarodników lub podział dorosłych. egzemplarzy.
Zastosowanie
Paprotnica krucha w uprawie spotykana jest rzadko, gdyż należy do nietrwałych paproci (posiada bardzo kruche liście i po wydaniu zarodników szybko traci walory ozdobne), jednak w ogrodach kolekcjonerskich może dobrze prezentować się na wilgotnych, zacienionych murkach i skalniakach lub stanowić element podszycia w ogrodach leśnych.
Może być zestawiana z innymi roślinami naskalnymi, mniejszymi paprociami oraz funkiami. Szczególnie ładnie prezentuje się wiosną i wczesnym latem, kiedy jej listki mają jeszcze ładną, soczyście zieloną barwę.
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Kenraiz/Commons.wikimedia
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
