Szukasz oryginalnej rośliny na Boże Narodzenie? Golteria rozesłana to hit tego zimowego sezonu

Zimozielone liście i czerwone kuleczki

Moda na nowości dotyka różnych aspektów naszego życia, a świat roślin nie jest wyjątkiem. W ostatnich latach (wzorem Państw zachodnich) na naszych świątecznych stołach coraz częściej pojawiają się nowe "świąteczne rośliny". Nikogo już nie dziwią czerwone przylistki poinsecji lub białe róże ciemierników. Od kilku lat coraz bardziej popularna staje się golteria tzw. "roślina z czerwonymi kuleczkami", która szybko stała się bożonarodzeniowym hitem.

Choć nowości często spotykają się ze sceptycyzmem, warto przypomnieć, że jeszcze dwieście lat temu tradycyjna choinka również była w Polsce nowością. Golteria, z jej kompaktowymi rozmiarami, przystępną ceną i zielono-czerwoną kolorystyką, idealnie wpisuje się w świąteczny nastrój. Jej zimozielone liście, symbolizujące w tradycji chrześcijańskiej życie, dodają uroku każdej świątecznej dekoracji. 

Golteria jako dekoracja świąteczna

Istnieje około 160 różnych gatunków golterii. Wśród nich szczególnie znana jest golteria rozesłana (Gaultheria procumbens) z charakterystycznymi czerwonymi owocami (kuleczkami, koralami). Popularna jest również szalon (G. shallon), której niemal czarne "korale" są cenione w florystyce – jej ścięte gałązki długo zachowują świeżość bez wody. Coraz większą popularność w ogrodach zdobywa golteria czylijska (G. mucronata), posiadająca jadalne owoce w odcieniach różu lub bieli.

Mimo że nazwa "golteria" pochodzi się od Jean-Francois Gaultiera, botanika z XVIII wieku z Kanady, bardziej opisowe są jej ludowe nazwy, takie jak "wintergreen", co oznacza zimową zieleń, "teaberry" – herbacianą jagodę, czy "mountain tea" – górską herbatę.

Golteria rozesłana, znana również jako golteria pełzająca to niewielka, zimozielona krzewinka z rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Charakteryzuje się płożącym pokrojem, osiągającym wysokość zaledwie 10–15 cm, co czyni ją idealną rośliną do uprawy w doniczkach. Kwitnie od lipca do sierpnia, a jej małe, subtelne kwiaty o delikatnym zapachu mają formę beczułkowatą i są barwy białej lub blado różowej. Pojawiają się na krótkich, opadających szypułkach, umiejscowionych w kątach liści.

Jednak to nie kwiaty, a duże, jaskrawoczerwone, lśniące owoce o okrągłym kształcie stanowią główną atrakcję golterii. Pojawiają się one w październiku i zdobią roślinę aż do nastania wiosny. Jej ciemnozielone, skórzaste i błyszczące liście, które na zimę zmieniają kolor na czerwonawy, w połączeniu z dużymi, czerwonymi, błyszczącymi owocami, tworzą niezwykle dekoracyjną kompozycję.

Jej wiecznie zielone liście symbolizują w chrześcijaństwie życie wieczne, a czerwone owoce, które przypominają małe jabłka, są znakiem męczeństwa i odkupienia. Ten symbol jest głęboko zakorzeniony w tradycjach, sięgając czasów, gdy w średniowiecznych kościołach na Boże Narodzenie stawiano drzewka ozdobione jabłkami, zanim jeszcze choinka stała się popularna.

Golteria w doniczkach

Golteria najlepiej rośnie w miejscach półcienistych, ale poradzi sobie również na stanowisku słonecznym. Wymaga gleb lekkich, przepuszczalnych, bogatych w próchnicę, umiarkowanie wilgotnych, o kwaśnym odczynie. Podłoże nie może przesychać. W doniczkach, golteria staje się atrakcyjną dekoracją, którą można umieścić na tarasie, balkonie, a nawet wewnątrz domu. Warto jednak pamiętać, że jest to roślina mrozoodporna, praktycznie nie wymagająca zabezpieczenia na zimę, chyba że rośnie w miejscach słonecznych i odsłoniętych.

Po Bożym Narodzeniu, jeśli golteria była uprawiana w doniczce wewnątrz, warto przenieść ją na zewnątrz, aby mogła kontynuować swój naturalny cykl wzrostu. Zimowanie golterii na zewnątrz jest kluczowe, ponieważ niskie temperatury są niezbędne do jej prawidłowego rozwoju i kwitnienia w kolejnym sezonie.

Fot. Oksana Schmidt / Adobe Stock

Golteria prezentuje się w domu efektownie, lecz warto pamiętać, że choć urokliwa, nie jest typową rośliną doniczkową i wymaga specjalnej troski. Kluczowe jest zapewnienie jej właściwej pielęgnacji, która obejmuje regularne, ale nie nadmierne podlewanie, trzymanie z dala od bezpośrednich źródeł ciepła, a po okresie świątecznym przeniesienie do chłodniejszego miejsca. Ważne jest, aby nie dopuścić do przesuszenia gleby. Wiosną zaleca się jej przesadzenie do ogrodu.

Co zrobić z golterią po Świętach? Jak zimować?

Przygotowanie golterii do zimy zaczyna się po świętach, kiedy to stopniowo przyzwyczajamy ją do chłodu, najpierw przenosząc do mniej ogrzewanego pomieszczenia, a potem na dwór. Aby ochronić golterię przed mrozem, szczególnie w rejonach, gdzie zima jest ostra, warto ją zabezpieczyć, na przykład przykrywając agrowłókniną albo stawiając w miejscu chronionym przed zimnem. W trakcie zimy golteria wymaga również regularnego, ale niezbyt intensywnego podlewania, co zapobiega wysychaniu jej korzeni.

Golteria w ogrodzie

Golteria może rosnąć w półcieniu lub w słońcu, w mało urodzajnej, nawet dość suchej ziemi – byleby kwaśnej. Jako przedstawicielka rodziny wrzosowatych będzie znakomitą towarzyszką wrzosów i wrzośców. 

Fot. Natalia Greeske / Adobe Stock

Zimozielone liście golterii, kontrastujące z czerwonymi owocami, czynią ją idealną do bożonarodzeniowych dekoracji wnętrz. Można ją sadzić w różnego rodzaju pojemnikach, tworząc oryginalne kompozycje, które będą ozdobą każdego domu. Golteria jest także często wykorzystywana do tworzenia świątecznych stroików, dodając im naturalnego i eleganckiego charakteru.

Właściwości lecznicze golterii

Golteria nie tylko zachwyca swoim wyglądem, ale ma także właściwości lecznicze. Zawiera olejek eteryczny, który jest wykorzystywany do produkcji leków i kosmetyków. Indianie z Ameryki Północnej używali naparu z jej liści jako „górskiej herbaty” do łagodzenia bólu i do płukania gardła. Olejek zawarty w roślinie składa się niemal w stu procentach z salicylanu metylu, związku o silnym działaniu przeciwbólowym i odkażającym.

Owoce golterii służą głównie jako element dekoracyjny. Choć są jadalne, ich smak raczej nie będzie dla nas przysmakiem, ale ptaki go uwielbiają!

Tekst: ZO, zdjęcie tytułowe: Natalia Greeske / Adobe Stock