Rodzaje nawierzchni ogrodowych

Najlepiej gdy rodzaj nawierzchni na ścieżki, chodnik prowadzący od bramy do domu oraz podjazd zaprojektuje architekt krajobrazu. Określi on nie tylko przebieg traktów ale również ich szerokość i materiał, który na nich ułożymy. Jeśli zajmiemy się tym sami możemy liczyć na pomoc firm sprzedających bruk - zwykle oferują one również wykonanie projektu i ułożenie nawierzchni.

Zanim jednak podejmiemy ostateczną decyzję warto poszukać inspiracji w prasie i w internecie, bowiem nietrudno przesadzić z ilością łączonych kolorów i wzorów. Również w przypadku ogrodowych nawierzchni sprawdzi się zasada - im mniej tym lepiej - przesadnie pstrokate chodniki nie będą wyglądały dobrze.

Uniwersalna jest nawierzchnia w jednym lub dwóch kolorach, zaś wyraziste wzory absorbują uwagę, pomniejszając przestrzeń.

NAWIERZCHNIE OGRODOWE: ŚCIEŻKI

Nawierzchnie ogrodowych ścieżek mają zwykle mniej formalny charakter - czasem wystarczą płyty ułożone na trawniku albo alejki wysypane kruszywem. Nie warto jednak zupełnie rezygnować z utwardzania ścieżek, np. na rzecz założenia większego trawnika, bo i tak wydeptana w murawie trasa do altany albo oczka wodnego zepsuje cały efekt.

Standardowa szerokość ogrodowych ścieżek to min. 0,8 m. Na trakty piesze układa się elementy (kostkę lub płyty) betonowe lub kamienne o grubości 4 cm, 4,5 cm bruk klinkierowy lub drewniany.

NAWIERZCHNIE NA SCHODY OGRODOWE

Z kostek i płyt przeznaczonych na ścieżki można również wykonać schody ogrodowe, trzeba tylko wybrać chropowaty materiał. Wyglądają one najefektowniej, gdy prowadzone są zakosami - rozwiązanie polecane również w bardzo stromych miejscach.

Pamiętajmy, że długie schody wymagają budowania spoczników (głębszych stopni), ułatwiających pokonywanie wysokości.

NAWIERZCHNIE NA PODJAZD

Cała frontowa część posesji z podjazdem musi współgrać z architekturą domu oraz stylem ogrodzenia. Z gładkich prostokątnych elementów powstanie modna, prosta nawierzchnia, pasująca do modernistycznych budynków. Elementy kamienne o nieregularnym kształcie to styl odpowiedni do domów o klasycznej architekturze, stylizowanych na dworki. Gładki materiał łatwiej będzie odśnieżać.

Swobodne manewrowanie zapewni podjazd o szerokości minimum 3 m. Kostka betonowa i kamienna na podjazd powinna mieć grubość 6 cm, a bruk klinkierowy - 5,2 cm.

ZASADY UKŁADANIA NAWIERZCHNI OGRODOWYCH

Budowa nawierzchni w ogrodzie wymaga przemyślanego planu działania i przygotowań, bo zarówno kostki, jak i płyty układa się zawsze na solidnej podbudowie z piasku i kruszywa (nigdy bezpośrednio na ziemi). Trzeba uwzględnić też przebieg różnych instalacji pod nawierzchnią oraz nadać jej odpowiedni poziom i spadek (co najmniej 2%), który zapewni szybkie odprowadzanie wody. Na większej powierzchni konieczne może być wykonanie tzw. odwodnienia liniowego, czyli zainstalowanie w nawierzchni (w trakcie jej budowy) systemu korytek przykrytych rusztami.

Ułożeniem podjazdu powinna zająć się fachowa ekipa, bo tu obciążenia będą znacznie większe, niż na ścieżkach (warstwy spodnie - choć niewidoczne - w największym stopniu odpowiadają za przenoszenie obciążeń). Gdy wyznaczone są już granice nawierzchni, wykonuje się wykop (pod podjazd głębszy niż pod ścieżki - 30-40 cm). Zanim jednak ułoży się warstwy podbudowy, trzeba osadzić obrzeża na ławach z gęstego betonu. Później układa się warstwę zagęszczonego kruszywa oraz piasku.

Nieco prościej wykonuje się ścieżki z bruku drewnianego. Jeśli podłoże jest dobrze przepuszczalne, pod kostką wystarczy 5-10 cm warstwa zagęszczonego piasku. Pamiętajmy, że elementów drewnianych nie można układać zbyt blisko siebie, ponieważ pod wpływem warunków atmosferycznych pęcznieją bądź się kurczą.

Przy układaniu skomplikowanych wzorów potrzeba więcej materiału, z uwagi na konieczność docinania elementów. Zapas przyda się też podczas ewentualnej wymiany uszkodzonych elementów.

Warto zainwestować w bruk wysokiej jakości, który przetrwa długie lata i nie straci na wyglądzie.

NAWIERZCHNIE OGRODOWE: KOSTKA BETONOWA

Oprócz zwykłego bruku betonowego - o standardowych kształtach i kolorach - dostępna jest kostka o uszlachetnionej powierzchni, która imituje kamień albo drewno. Bruk betonowy produkuje się jako jedno- i dwuwarstwowy. Ten drugi barwiony jest tylko w warstwie licowej. Zwróćmy uwagę, by jej grubość wynosiła przynajmniej 5 mm. Pamiętajmy, że betonowe kostki płukane powinny zawierać jedynie naturalne kruszywo, bez domieszek barwników (zapewni to trwałość koloru).

Stosuje się też rozmaite sposoby obróbki wierzchniej warstwy kostki. Tzw. kostka obijana (w specjalnym bębnie) - z otarciami, rysami - przypomina starobruk. Szczotkowana ma szorstką, porowatą powierzchnię. Płukana również jest szorstka, z warstwą kruszywa na wierzchu, a ułożona z niej nawierzchnia przypomina kamienną. Kamień imitują także kostki z powierzchnią profilowaną - kształtowaną w formie. Liczne kolekcje bruku oferowane przez producentów zawierają elementy o zróżnicowanej wielkości, które po ułożeniu dają bardzo naturalny efekt.

Warta uwagi jest również tzw. kostka ekologiczna - z otworami albo wypustami dystansowymi, dzięki którym w nawierzchni pozostają prześwity (wolne przestrzenie można wypełnić wykruszywem albo ziemią i zasiać trawę). Zaletą takiej nawierzchni jest przede wszystkim to, że przepuszcza wodę deszczową do gruntu. Zastosowanie znajduje zwykle na podjazdach (a nie na ścieżkach), bo mniej wygodnie się po niej chodzi.

Kostka betonowa jest stosunkowo niedroga - najtańszą, barwioną powierzchniowo, o standardowym kształcie i kolorze, można kupić już za 35 zł/m2. Bruk z uszlachetnioną powierzchnią (obijany, szczotkowany, płukany) kosztuje minimum 50 zł/m2.

NAWIERZCHNIE OGRODOWE: BRUK KLINKIEROWY

Wytwarza się go z gliny i piasku poprzez wypalanie w bardzo wysokiej temperaturze - dzięki temu jest to bardzo solidny materiał - nienasiąkliwy, odporny na ścieranie, działanie substancji chemicznych, płowienie. Nie odpryskuje nawet przy intensywnym użytkowaniu. Nawierzchnia z klinkieru po deszczu nie staje się śliska (w przeciwieństwie do kostki kamiennej). Powierzchnia bruku może być gładka lub z fakturą.

Pamiętajmy, że materiał w intensywnym kolorze nie będzie wyglądał zbyt naturalnie, a po latach wcale nie zblednie, bo jego barwa nie jest wynikiem dodania barwników. Bruk klinkierowy kosztuje co najmniej 80 zł/m2.

NAWIERZCHNIE OGRODOWE: BRUK KAMIENNY

Materiał ten natomiast zawsze ma szlachetny wygląd. Jego kształt jest nieregularny, powierzchnia może być łamana (szorstka i nierówna), piaskowana (szorstka, ale równa) bądź szlifowana (równa i śliska). W ogrodach najczęściej gości granit - popularny kamień w odcieniach szarości, zieleni, żółci, czerwieni i różu - oraz bazalt - czarny lub ciemnoszary.

Można też kupić bruk ze sjenitu (bardzo dekoracyjny, o barwie czarnej albo szarej) i serpentynitu (czarno-zielony lub szaro-zielony), albo wyłożyć nawierzchnię kamieniem polnym o płaskiej powierzchni. Jeśli decydujemy się na kamień, najlepiej wybrać ten lokalny, pochodzący z danego regionu -koszty transportu będą niższe. Najkorzystniej nabyć go bezpośrednio w kamieniołomie lub u producenta - bez marży pośredników.

Cena kostki granitowej wynosi, zależnie od klasy i koloru, 400-950 zł/t (45-110 zł/m2).

NAWIERZCHNIE OGRODOWE: BRUK DREWNIANY

Może mieć postać impregnowanych kostek albo plastrów. Do produkcji bruku używa się przeważnie drewna sosnowego, akacjowego i dębowego (to ostatnie jest najtrwalsze wśród gatunków rodzimych). Nawierzchnia tego typu wygląda naturalnie i doskonale wtapia się w ogród. Nie przytłacza - nawet gdy utwardzono znaczną część terenu. Drewno ma jednak niską trwałość, a gdy jest mokre, łatwo się na nim poślizgnąć.

Układać należy zaimpregnowane elementy, w przeciwnym razie po kilku latach zaczną się rozpadać. W centrach ogrodniczych można kupić już zaimpregnowane kostki.

Bruk drewniany okrągły o średnicy od 10 cm i grubości 10 cm, impregnowany jednostronnie metodą zanurzeniową, kosztuje 50-60 zł/m2. Za kwadratowy bruk drewniany o wykruszywem miarach 10 x 10 x 10 cm, impregnowany ciśnieniowo, zapłacimy 100-150 zł/m2.

NAWIERZCHNIE OGRODOWE: CO ZAMIAST KOSTKI?

Płyty jako nawierzchnia ogrodowa

Ogrodowe nawierzchnie można utwardzić także elementami wielkoformatowymi. Producenci kostki betonowej oferują rozmaite płyty betonowe, które mają różne kształty, kolory i faktury. Uszlachetniona powierzchnia upodabnia produkty do naturalnych - z drewna i kamienia. Dość popularne są również płyty kamienne, choć ich cena jest znacznie wyższa niż betonowych. Te łamane cechuje naturalny wygląd, ale gdy po ogrodzie poruszają się osoby starsze lub na wózku inwalidzkim, nierówna nawierzchnia nie jest dobrym rozwiązaniem. Problemu tego nie ma w przypadku nieco droższych elementów ciętych.

Elementy ażurowe nawierzchni ogrodowych

Formę dużych płyt mają też kraty ze zbrojonego betonu, polecane na podjazdy, skarpy i brzegi zbiorników wodnych. Dzięki ażurowej konstrukcji przepuszczają wodę (nie powstają na nich kałuże). Otwory zwiększają też przyczepność nawierzchni (docenimy to zimą). Po ułożeniu wypełnia się je kruszywem albo żyzną ziemią i sieje trawę.

Podobne zastosowanie mają ażurowe panele z PVC - również wypełniane kruszywem albo żyzną ziemią. Wydają się delikatne, ale w rzeczywistości są bardzo trwałe, dzięki konstrukcji przypominającej plaster miodu. Wypusty dobrze stabilizują je w ziemi.

Kruszywo jako nawierzchnia ogrodowa

Naturalną nawierzchnię - przepuszczającą wodę deszczową w głąb gruntu - ułożymy z kruszywa. Jej górnej warstwy nie należy jednak tworzyć z miękkich, pylących się skał (np. dolomitu), ani pokruszonych cegieł. Z kolei żwir rzeczny źle się klinuje i niewygodnie się po nim chodzi. Pomimo że nawierzchnia z kruszywa nie jest zbyt trwała (wymaga pielęgnacji), można budować z niego również podjazdy - trzeba tylko zastosować kilka warstw materiału o różnym uziarnieniu (im wyżej, tym drobniejszy), aby dobrze się zagęścił i klinował.

Beton wylewny

Podjazd można też utwardzić poprzez wylanie betonu w deskowaniu, na warstwie tłucznia albo gruzu. Po ułożeniu należy go przez kilka dni chronić przed wysychaniem.

KONIECZNA PIELĘGNACJA NAWIERZCHNI OGRODOWYCH

Niektóre rodzaje bruku wymagają impregnacji. Przeprowadza się ją przede wszystkim po to, by przedłużyć trwałość materiału, ale zabieg ten poprawia również wygląd nawierzchni.

Produkty betonowe (kostki, płyty) po ułożeniu zazwyczaj trzeba zabezpieczyć specjalnym preparatem. Pozwoli to ograniczyć wchłanianie wody, powstawanie plam i tworzenie się wykwitów. Droższe wyroby z betonu impregnowane są w trakcie produkcji i mają mniejszą nasiąkliwość, czyli większą odporność na mróz, ścieranie czy zabrudzenie.

Bruku klinkierowego i kamiennego nie trzeba impregnować, tylko wapień i piaskowiec wymagają zabezpieczenia przed wnikaniem wody.

Drewno krajowe musimy również zabezpieczyć przed wodą - o ile nie zostało zaimpregnowane fabrycznie. Prace najlepiej przeprowadzać podczas niezbyt słonecznej, suchej pogody. Preparat rozprowadza się na powierzchni równomiernie za pomocą pędzla albo natryskowo.

Nawierzchnia z kostki brukowej albo płyt (betonowych, kamiennych) wymaga także uzupełniania (przeważnie raz do roku) piasku, który wypełnia szczeliny pomiędzy elementami. Ewentualny nalot organiczny, który często występuje w miejscach wilgotnych, zacienionych, usuwa się myjką ciśnieniową, a chwasty wyrastające ze szczelin - preparatem chwastobójczym (ręcznie trudno je wyrwać).